II
Statige
stadspomp
9
Sint Anna ter Muiden, nietig in het Zeeuws-Vlaamse land. fotos ids haagsma
vinciaal en nationaal van zich
deed spreken, doet daaraan niets
af. Het zal niet verwonderen dat
juist die vergane glorie kunste
naarsharten aansprak. De Duitse
schilder Paul Baum woonde er
rond 1900, de Franse auteur André
Gide (1869-1951) was er te gast.
Evenals, om het Vlaamser te hou
den, Stijn Streuvels (1871-1969). De
kunstzinnigheid reikt naar onze
tijd: de in Sint Anna geboren jour
nalist Rudolf Bakker publiceerde
in 1998 zijn levensverhaal met
daarin ruime aandacht voor zijn
geboorteplaats.
Nog niet zo lang geleden ont
fermde de Rijksdienst Monumen
tenzorg zich over Sint Anna. In
1949 kwam er geld beschikbaar
van rijk, provincie en gemeente
om het oude raadhuis en het plein
te restaureren. De aanwijzing tot
'beschermd stadsgezicht' in 1967
was een logisch vervolg. Daarbij
werden vrijwel alle panden tot
rijksmonument verklaard. Hoe
zeer die status serieus wordt geno
men, blijkt uit de recente restaura
tie van de Sint Annakerk en -toren
aan de Nederherenweg. De muren
moeten veel hebben gezien,
schrijft Haagsma. Gebouwd in de
14e eeuw, verbrand in 1387, toege
takeld in 1405, verminkt in 1436 en
1437. geplunderd in 1485, grondig
verwoest in 1584. Een klein won
der dus, dat de toren ruim vier
eeuwen later nog steeds een blik
vanger is. En onderdak biedt aan
de plaatselijke Kunstkring, die
concerten en lezingen organiseert.
Circa vijftig inwoners, meer
heeft stad Sint Anna niet meer te
bieden. Met dat aantal kan aan
spraak worden gemaakt op de titel
'kleinste stad van Nederland'. Er
zijn kapers op de kust: Staverden,
Bronkhorst en Eembrugge. Wie
de middeleeuwse stadsrechten se
rieus neemt, moet in West-
Zeeuws-Vlaanderen uitkomen.
Vandaar de conclusie: Haagsma
schreef een monumentaal en
kunstzinnig boek over de kleinste
stad van ons land.
Als een roetsbaan
langs de
kantelpunten
van de geschiedenis
Ids Haagsma biedt in zijn boek
een combinatie van historie, ana
lyse en observatie. De schrijver
ziet zijn verhaal als 'een roetsbaan
langs de kantelpunten van de ge
schiedenis'. We lezen over hoe op
schorren en slikken bewoning
ontstond, hoe Mude zich tot een
'villa franca' - vrijplaats - ontwik
kelde, in 1242 stadsrechten
kreeg en 'de poort' van Brugge
werd, hoe de stad een zelfstandig
lid werd van de Londense Hanze,
hoe het Zwin verzandde, hoe de
Engelsen dood en verderf zaaiden,
hoe de Mudense vrijbuiter Jan
Crabbe Engelsen en Schotten bij
de neus nam, hoe het nabijgelegen
Sluis in de late middeleeuwen een
meedogenloze en oppermachtige
concurrent werd. Kortom: een re
latief korte periode van bloei, een
lange periode van neergang en
vergetelheid. Haagsma laat duide
lijk uitkomen dat het middel
eeuwse verleden vooral een
Vlaamse geschiedenis is, die in
Nederland al te vaak wordt gene
geerd.
Nadat de Spanjaarden het hoofd
was geboden kwam Sint Anna in
een uithoek van de Republiek der
Zeven Verenigde Nederlanden te
liggen. Er waren nog wel kantel
punten in de geschiedenis, maar
die gingen grotendeels aan de ooit
bloeiende haven voorbij. 'Stad in
de marge': het is niet toevallig dat
één van de hoofdstukken zo heet.
Dat de in Sint Anna geboren do
minee Hendrik Quirinus Jansen
(1812-1881) in de 19e eeuw nog pro-
Ids Haagsma: „Meer nog dan
de noeste, nukkige, ja zelfs
bonkige en in zichzelf gekeerde
kerktoren die wreed eenzaam
in het landschap staat, is het de
statige stadspomp van Mude
die het karakter van het stadje
bepaalt. Vooral op een heiige
voorjaarsochtend, op een ver
late, klamme herfstavond of op
een grauwe, regenachtige zo
merdag, als de details van de
bomen en de huizenrijen wat
vervagen, wordt duidelijk dat
deze serene, hoekige arduinen
pomp in haar eentje de steden
bouwkundige ziel van de Markt
vormgeeft. Maar nader deze
pomp! Met aan zijn voet, plat op
de grond, een blauwstenen
plaat waarop het water hard kan
klateren Curieuzer is dat
boven de wat zwart uitgeslagen,
koperen kraan van de pomp, het
veelkleurige wapen van de stad
staat. Onder de gemene leeu
wenachterpoten van de adelaar,
het jaartal 1789."
PZC ONLINE
Koningin Mathilde
bleef even hangen
met haar hak tus
sen de Amster
damse keitjes.
#staatsbezoek
dinsdag 29 november 2016
Ids Haagsma (tekst, beeld en
vorm): Sint Anna ter Muiden in de
deemstering - Uitgeverij Archit-
ext Haarlem, 31,5 x 24,5 cm.,
handgebonden, 100 pagina's, 75,-
euro.
-Ids Haagsma
V Het Marktplein van Sint Anna.
LIKE ONS OP FACEBOOK
Dagelijks publiceren we de
opvallendste nieuwtjes op
Facebook. Ook komen er
lezersfoto's voorbij en op
vallende nieuwsvideo's.
Verder plaatsen we de
beste Facebookreacties
van lezers in de krant. Like
de PZC op Facebook en
deel je mening over het
laatste nieuws in Zeeland.
facebook.com/depzc
TWITTER
Vorsten
@VorstenNL
Koning Filip en koningin
Mathilde van België waren
maandag in Nederland
voor een driedaags staats
bezoek. Op de Dam wer
den ze ontvangen door Wil-
lem-Alexander en Maxima.
De koningsparen waren
vervolgens bij de onderte
kening van de grenscorrec
tie in het gebied tussen
Eijsden-Margraten (provin
cie Limburg) en het Belgi
sche Wezet. Het gebied
leidt door zijn verdeling tot
problemen in de handha
ving van de openbare orde.
ONLINE TOP 5
1. Roompot gaat voor 30
miljoen euro verbouwen
2. Celstraffen van twee en
vier jaar geëist in zaak min
derjarige prostituee
3. Opgepakte kapitein:
Dronken vanwege stress
eerste reis
4. Mineralenbeleid put ak
kers Zeeland uit
5. Stadshoeren uit nood
Kijk op www.pzc.nl of
@pzcredactie
facebook.com/depzc
@pzcredactie
