3
6
Dat is toch logisch? ledereen die
zich onheus bejegend voelt, en
dus bedreigd wordt in zijn eigen
waarde, denkt toch: lui, sterf. „Nie
mand vindt een onrechtvaardige be
handeling fijn natuurlijk. Maar toch:
die triggers hebben niet op iedereen
hetzelfde effect. Daarnaast hangt de
intensiteit van het wraakverlangen
af van hoe groot de onrechtvaardig
heid is."
„Ja, sommige mensen zijn veel licht-
geraakter dan anderen, door ver
schillende oorzaken. Uiteraard is
lang niet iedereen die zich snel aan
gevallen voelt een nareist, maar er is
bijvoorbeeld een relatie tussen
wraakverlangen en narcisme. Dat
kenmerkt zich door een hoog maar
zeer instabiel zelfbeeld. Als dat
wordt aangetast, zijn narcistische ka
rakters waarschijnlijk zeer gemoti
veerd het weer op te krikken door te
rug te slaan.
„Achter wraakverlangens gaan
Gezonde
mensen vinden
het vervelend
elkaar pijn te
doen
meerdere emoties schuil; het is vaak
een mix van schaamte, boosheid en
vernedering. Een hoge mate van
boosheid is een goede voorspeller
voor het daadwerkelijk overgaan tot
wraak. Verdriet alleen leidt niet tot
wraak. Dat werkt eerder passiviteit in
de hand: wegkruipen op de bank met
een bak ijs en Bridget Jones."
„In mijn onderzoek kwam ik erach
ter dat de meeste wraakverlangens
geen uitwerking vinden, of nóg niet.
Het was vooral lastig voorbeelden
vinden van agressieve vormen van
wraak. Die zag ik vooral in films, to
neelstukken en boeken."
„Jawel, maar ook dat zijn extreme ge
vallen. Voor mijn proefschrift waren
meer alledaagse wraakvormen inte
ressanter omdat die veel voorkomen.
In de interpersoonlijke sfeer moet je
dan denken aan het contact verbre
ken met iemand. Negeren. Roddelen.
Op het werk plegen mensen wraak
door nietjes te stelen of eikaars ord
ners te verstoppen. In de consumen-
tenpsychologie kom je ook wraak te
gen, bijvoorbeeld het opzeggen van
een abonnement als een telefoonpro-
vider steeds te veel rekent."
„Ja, maar het is wél wraak, in een
vorm die veel minder risico met zich
meebrengt dan met een auto de gla
zen pui van de belwinkel inrijden.
Overigens is het zo dat aandringen
op wraak door de omgeving grote in
vloed heeft. Als mensen zich ge
steund weten, zullen ze eerder tot ac
tie overgaan."
„Nee, eerwraak is iets totaal anders
dan gewone wraak. Die wordt inge
geven door een sterke code, voorge
schreven binnen een groep, die voor
bijgaat aan de emotionele gesteld
heid van de individuele wraakne-
mer."
„In het geval van de telefoonprovider
wel, denk ik. Het ligt eraan hoeveel
pijn jou is aangedaan en hoeveel je
moet terugdoen om iemand met ge
lijke munt te betalen. Er is onderzoek
waaruit blijkt dat veel wraakplegers
lang blijven piekeren over wat ze
hebben gedaan."
„Dat kan. Bitterzoete wraak, in de
negentiende eeuw mooi beschreven
door Charlotte Brontë. Het do no
harm-principe is belangrijk voor ons.
Gezonde mensen vinden het verve
lend elkaar pijn te doen. Als je wraak
wilt plegen, moet je dat principe ter
zijde schuiven en dat is niet makke
lijk. Jezelf verlagen tot kwaadaardig
heid kan conflicteren met het nor
men- en waardenstelsel waaraan je
eigenlijk hangt.
„Daar komt bij dat onze maat
schappij eigenrichting sterk ontmoe
digt. We hebben een rechtssysteem
dat daders straft als dat nodig is. Ik
heb ook onderzocht wat meer vol
doening geeft: zelf wraak plegen of
iemand aan je kant hebben die het
voor je doet."
„Dat is afhankelijk van de ernst van
de situatie. Hoe meer een slachtoffer
benadeeld is, of dit zo voelt, hoe lie
ver het zelf wraak wil nemen. Het
strafrecht houdt daar wel degelijk re
kening mee. Zo is afgelopen zomer
het spreekrecht voor slachtoffers uit
gebreid omdat ze er niet genoeg be
vrediging uit haalden om alleen iets
over zichzelf te mogen zeggen, zoals
'ik ben verdrietig' of 'ik ben boos'.
Nu mogen ze ook een oordeel uit
spreken over de dader; dat ze geen
medelijden hebben of dat ze de straf
te laag vinden. Het is een poging van
de overheid om tegemoet te komen
aan wraakverlangens."
„Dat is meer leedvermaak. De denk
beeldige vorm van wraak, volgens
filosoof Nietzsche. Het voordeel
daarvan is dat je niet de lasten maar
wel de lusten hebt van wraak."
„Dat gaat hier niet op, vind ik. Ken
nelijk waren jij en de andere klanten
zo geraakt dat jullie iets wilden te
rugdoen. Dat kun je positief uitleg
gen: de capaciteit hebben om ergens
boven te staan kan eigenwaarde ook
herstellen. Vaak is dat beter dan
wraak."
dinsdag 29 november 2016
GO
Met twee mannen en
vier vrouwen geef ik me
in een zaal met spiegel
wanden over aan Berg-
huijs' instructies. Na al
ons rekken, strekken,
bewust ademhalen, ba
lanceren en opdrukken,
mogen we nog even
met de ogen dicht op de
mat liggen. Meditatie of
een powernap, vul maar
in. Als ik opsta, knipper
ik met mijn ogen. Waren
dit echt maar dertig mi
nuten?
—Thaloen Verweij
Helder
praktisch
Een lunchles is de
efficiëntste vorm van
sporten die ik ken.
Inclusief omkleden en
douchen ben je
natuurlijk veel meer
tijd kwijt.
Inspirerend
motiverend
De blik en de aanwij
zingen van de leraar
houden me scherp.
Ook eenvoudige
oefeningen kunnen in
het begin lastig zijn.
Af en toe werp ik een
panische blik op mijn
buren.
Ontspannend
De les is niet zwaar,
maar vereist wel
aandacht. Computers
en collega's zijn
ver weg.
Het op me wach
tende werk prikt mijn
zen-bubbel bij de
meditatie al snel door.
Effect
Energiek en soepel
van lijf ga ik weer
aan het werk. En ik
constateer dat de
man met de hamer
zich niet laat zien.
Ik voel me de rest van
de dag wat zweterig,
ondanks de douche.
Broga: yoga met een vleugje
krachttraining, fotoremcoswinkels
Eind
oordeel
Prima
kennis
making
met yoga.
Ik neem aan dat het ook samen
hangt met karakter, persoonlijke
geschiedenis, culturele achter
grond en levensomstandigheden?
44
EliseSeip
Op het internetforum van vrouwen
tijdschrift Viva staat het verhaal
van een vrouw die de ramen van
haar ex wilde insmeren met kro
ketten. Dat deed ze niet, maar het
mijmeren over de wraak gaf al veel
voldoening. Hoe vaak ondernemen
we echt actie?
Veel misdaad is toch ingegeven
door wraak?
Dat klinkt vooral verstandig.
Heeft u ook naar eerwraakverlan-
gens gekeken?
Is wraak bevredigend?
Oog om oog, tand om tand is dus
minder lekker dan gedacht. Mis
schien omdat je je morele superio
riteit verliest als je wraak pleegt?
En?
Laatst stond ik bij de bakker met
verder alleen toeristen. Er kwam
een mevrouw binnen die voor
drong. Niemand zei er iets van,
maar toen ze naar de deur liep met
haar halfje bruin lieten we haar niet
makkelijk passeren. Ze moest een
beetje wringen waardoor ze haar
telefoon liet vallen, kapot. Je zag
iedereen denken: net goed.
Ik voelde me daarna een beetje
sukkelig omdat ik niets zei tegen
die vrouw toen ze voordrong. Wan
neer is niets doen over je heen
laten lopen?
