I
VVD-partijtop haalt de teugels strakker aan
16
Ze doen er alles
aan niet te ogen
als bestuurderspartij
het CDA van weleer.
Maar interne
discussie over de
koers wordt niet
meer gevoerd,
klagen VVD'ers.
Als Halbe
of Tamara
je belt,
dan zitje
inde
problemen
Tachtig kandidaten die
goed genoeg zijn om op
de VVD-kandidatenlijst
te gaan staan, zijn vrijdag
li november bij elkaar. Ze
worden op het Haagse Buitenhof in
het conferentieoord 7AM enthousias
merend toegesproken door de num
mers 1 en 2 van de lijst, Mark Rutte en
Jeanine Hennis. Kandidaten die
nieuw zijn, denken dat ze bij een lou
ter leuke club zijn terechtgekomen.
Kamerleden die er langer zijn, we
ten dat er een keerzijde is. Zoals het
ervaren Kamerlid Erik Ziengs over de
fractiediscipline tegen nieuwkomers
zegt: „Alles waar je voor staat als libe
raal moet je, eenmaal op het Binnen
hof, uit handen laten vallen."
Vandaag komt het WD-congres
bij elkaar in Noordwijkerhout. Ze
zullen elkaar op de schouders slaan
als ze een biertje drinken. De nieu
welingen wanen zich in een warm
bad. Het verkiezingsprogramma
wordt er in besloten kring door
heen gejast. Aan de kandidatenlijst
verandert alleen iets als meer dan de
helft van de 30.000 VVD-leden in
een ledenraadpleging via internet
iets vindt. Grote kans dat de lijst on
gewijzigd blijft.
Angstcultuur
De liberalen - die zich er ooit op voor
lieten staan onafhankelijke geesten te
zijn - worden gedisciplineerd en ge
professionaliseerd. Afgelopen dins
dag stond er een grote olifant in de
VVD-fractievergadering: de nieuwe
lijst voor de Tweede Kamer. Het la
gere echelon in de fractie is gedesil
lusioneerd. Er is bij hen een angstcul
tuur ontstaan door de functione
ringsgesprekken. Ze komen niet te
rug of staan op een mindere plek.
Een van hen zegt: „De top spiegelt
zich aan de nieuwe kandidaten: ze
kiezen mensen die ook carrièrege-
richt zijn en desnoods hun huwelijk
opgeven. Maar de kiezer herkent zich
op den duur niet meer in de partij,
dan gaat de VVD kapot." Dat een
WD'er alleen anoniem iets wil ver
tellen, is al veelzeggend.
Toch is het niet gek dat de WD de
touwtjes aantrekt. De partij is in het
verleden geschaad door interne ver
deeldheid en schandalen rond libera
len die het niet zo nauw namen met
de regels. Maar de dwingende regie
en groeiende controle schuurt en
wringt met de individuele vrijheid.
„We zijn stemvee", zegt een Kamer
lid zonder illusies. Een ander zegt:
„Als Halbe of Tamara belt, weet ik dat
ik in de problemen zit."
De partijtop wil van de WD een
gelikte politieke machine maken. Het
zijn mannen die het klappen van de
zweep kennen. Partijvoorzitter Henry
Keizer is de ceo van een multinational
die wereldmarktleider is op het ge
bied van crematoria en ovens. Minis
ter-president Mark Rutte was hoofd
personeelszaken van Unilever. De
persoonlijke amicale stijl is hun
kracht, maar zij plooien en discipline
ren de partij.
Het resultaat is dat stevige per
soonlijkheden of kandidaten waar ze
in de toekomst last van kunnen ver
wachten als Van der Steur, Elias en
Teeven ontbreken op de nieuwe
WD-lijst. Als je 'allemansvriend'
bent, kom je een eind, zo schrijft de
protesterende Elias aan Keizer. De
fractiesecretaris keert niet terug op
de lijst en voelt zich ten prooi geval
len aan 'de regentenmentaliteit'.
Wie een groot ego heeft zoals Ton
Elias, eigenwijs, welbespraakt, bom
bastisch, flamboyant, niet bang voor
eigen bewindslieden, die komt er na
twee termijnen niet meer op. Ook
wie zich onttrekt aan de fractiedisci
pline kan het vergeten. Kamerlid
Joost Taverne stemde als enige tegen
een steunpakket voor Griekenland
en komt niet meer voor op de lijst.
Dat overkwam ook Ybeltje Berck-
moes-Duindam, die niet meer het
woord mag voeren omdat ze één keer
iets zei wat de WD wel steunde,
maar wat publicitair niet goed uit
kwam.
De druk is groot. De nieuwelingen
zullen in 2017 hoogstwaarschijnlijk
net als in 2012 worden gewaarschuwd
voor de parlementaire pers, die erop
uit zou zijn de WD in diskrediet te
brengen. Ieder perscontact van een
Kamerlid wordt bijgewoond door ie
mand uit het uitgebreide voorlich-
tersapparaat. Dat leidt er zelfs toe dat
er Kamerleden zijn die na zeven jaar
nog steeds geen achtergrondgesprek
aandurven met een journalist. Ze
moeten allemaal langs trainer Bas
Mouton, auteur van het boek Magie in
al je communicatie. Hij leert WD-Ka-
merleden allemaal op dezelfde ma
nier spreken.
De repercussies na een beetje eigen
initiatief zijn niet gering, zo weet
Ybeltje Berckmoes-Duindam. In
haar nadagen als parlementariër-
nadat ze steeds op minder bedui
dende portefeuilles is gezet - grijpt
ze de kans aan om voor het eerst in
die vijfjaar in de krant te komen.
Berckmoes laat zich twee weken
geleden interviewen over een initia
tiefnota die ze heeft geschreven. Ze
neemt het op voor 18.000 mensen
met psychosociale problemen die
vaak dakloos zijn. Het is beter en
goedkoper als die versneld onder be
geleiding op zichzelf gaan wonen. De
volgende dag zal ze het stuk aanbie
den aan minister Blok van Wonen.
Het artikel is amper gepubliceerd
of ze krijgt ervan langs. Doodzonde
nummer 1: er was geen voorlichter
bij het gesprek. Doodzonde nummer
2: dit sociale voorstel van Ybeltje past
niet in het rechtse profiel van de
WD dat met de mond wordt bele
den. Het bizarre is: de fractie staat
achter het voorstel, maar het moet
stiekem, geen publiciteit.
Op het matje
De dagen die volgen moet ze op het
matje komen bij de vicefractievoor-
zitter Tamara van Ark. De eerste straf
is dat ze haar nota niet mag aanbie
den aan Blok. De tweede straf is dat
ze een 'spreekverbod' over haar ini
tiatief met de pers krijgt. De derde
straf is dat Roald van der Linde haar
onderwerp overneemt.
Vandaag lopen de nieuwe kandi
daten voor de Tweede Kamer op het
congres in Noordwijkerhout. Vast
goede mensen, maar geen karakters
die het de eigen bewindslieden
moeilijk maken. „Dat komt pas weer
na een verpletterende nederlaag",
zegt een vooraanstaande WD'er die
ook alleen anoniem kritiek durft te
geven. Volgens hem maakt de WD
dezelfde fout als het CDA destijds
dat elke interne discussie smoorde.
„Een onderzoekscommissie bekijkt
na een nederlaag hoe het zo fout kon
gaan. Dan luidt de aanbeveling: er
moeten weer Kamerleden met kleur
op de wangen in de fractie!"
zaterdag 19 november 2016
Weinig liberaals aan de
ij zeren fractiediscipline
Jan Hoedeman
r
Jeanine Hennis,
Mark Rutte en partij
voorzitter Henry
Keizer tijdens het
VVD-voorjaarscon-
gres van dit jaar.
FOTO ANP
—Anoniem
VVD-Kamerlid
