PEILT DE STEMMING
KUSTMARATHONBGEK 2316
DEZE WEEK: DE TOEKOMST VAN DE PARTIJEN
16 NI
Veel jongeren
vinden het
partijenstelsel
achterhaald. „Ik heb
geen idee waarop
te stemmen."
Nu slechts
12,50
Dat wordt nog wat in
maart. Ilona Elzinga
(32), klantmanager uit
Alkmaar, vinkt het par
tijlijstje af: „De WD is
sinds jaren aan de macht en wil in
eens van alles veranderen op de the
ma's integratie en immigratie: lekker
geloofwaardig. Op christelijke par
tijen stem ik niet. De PW: kan écht
niet. GroenLinks met de populisti
sche Jesse Klaver: nee, bedankt. D66
dat telkens z'n kroonjuwelen verloo
chent? Ook niet. En de PvdA heeft
geen principes meer. Nou, dan houdt
het wel op."
Elzinga is niet de enige die geen
idee heeft op welke partij te stem
men bij de landelijke verkiezingen
volgend voorjaar. Hedvika Dekkers
(22) heeft een stemwijzer ingevuld:
„SP kwam op één, de Dieren op twee
en de PW op drie." Hedvika, die Cul
tureel Erfgoed studeert in Amster
dam, heeft een Tsjechische moeder
en een vader 'die SP stemt maar Roe
mer te zwak vindt'. Over Poetin, de
islam, en thema's als immigratie en
integratie heeft ze standpunten die
nogal afwijken van die van de mees
te van haar studiegenoten. „Die stem
men vaak links." Met hen praat ze
niet of nauwelijks over politiek. „Uit
angst dat mensen mij 'rechts' vin
den. Als ik PW zou stemmen, zou ik
het erger vinden om het te zeggen
dan om het te doen. Maar eerlijk: ik
weet het niet."
Politicoloog en auteur Arnout
Maat (24) herkent die twijfel bij zijn
generatiegenoten. „Het huidige par
tijstelsel past helemaal niet bij men
sen van mijn leeftijd", zegt Maat in
een Amsterdams café. „Die binden
zich liever niet aan een club." Van
Maats hand verscheen recent een in
teressant boek: 'De Particratie'. Daar
in hekelt hij de 'verstrekkende'
macht van de politieke partijen. Die
hebben volgens hem het contact met
de kiezer verloren. „Als je carrière
wilt maken in de politiek moet je
niet naar de burger luisteren, maar
naar je partij." Hij merkte dit zelf
toen hij actief was in het bestuur
van de Jonge Democraten (D66). „Ik
publiceerde op persoonlijke titel een
opiniestuk waarin ik D66 aanmoedig
de populistischer te worden." Nou,
dat heeft hij geweten. „De partijtop
reageerde woedend. Dit was niet de
bedoeling." Maat voegde zich een
tijdje naar de partijmores. Hij
schreef voor D66 stukken 'waarmee
ik het vaak helemaal niet eens was.
Over Europese integratie en zo'. Hij
zag hoe partijleider Alexander Pech-
told 'vooral bezig was zich te positio
neren ten opzichte van Wilders in
plaats van met principes'. En hij gaf
er uiteindelijk de brui aan. „Hun af
wijzende houding jegens het Oekraï-
nereferendum was de belangrijkste
reden. Maar het meest weerzinwek
kend vond ik de notulen van de frac
tievergaderingen. Daarin kun je we
kelijks teruglezen hoe Pechtold altijd
zijn zin krijgt."
Maat rekent voor: „In totaal zijn
285.000 Nederlanders lid van een
partij. Van hen is tien procent actief.
Uit die 28.000 mensen - natuurlijk
vooral uit de grote partijen - worden
onze politici en bestuurders geselec
teerd. En dit systeem houdt zichzelf
in stand."
Die analyse is niet nieuw, dat weet
hij ook wel. „Maar de kritiek wordt
wel steeds urgenter. CDA, WD en
PvdA bedelen inmiddels om meer
subsidie omdat hun leden weglo
pen." Maat pleit voor veel lossere par
tijverbanden en voor een directere
band tussen kiezer en burger. „Be
paal de plek op de kieslijst aan de
hand van het aantal voorkeurstem
men dat een kandidaat in de wacht
sleept." Hij is voorstander van meer
- bindende - referenda. „Als je het
populisme de kop wilt indrukken,
zorg dan dat het niet meer nodig is.
Bijvoorbeeld door regelmatig volks
raadplegingen te organiseren."
Een andere jonge auteur, de Leid-
se historicus Geerten Waling (30),
gaat verder dan Maat. Waling
schreef recent een boek over het Eu
ropese revolutiejaar 1848. Hij kwam,
mede op basis van die studie, tot het
inzicht dat de politiek het vehikel
van de partij helemaal niet nodig
heeft. In een tijd van verstikkende
fractiediscipline en zetelroof wil Wa
ling nadenken over een democratie
zonder ledenpartijen. „Ik denk dat
de partijen zich overbodig aan het
maken zijn. Maar dat is helemaal
niet erg. De voornaamste politieke
stromingen blijven wel bestaan en
politici kunnen zich in de toekomst
per thema bij wisselende coalities
aansluiten."
Zowel Maat als Waling weten: Ne
derlandse kiezers steunen in grote
meerderheid de democratie. Maar
slechts een klein deel is tevreden
met hoe het huidige systeem functio
neert. „De veranderingen zullen van
uit de partijen moeten komen",
denkt Arnout Maat. Dat wordt nog
een hele dobber. Als hij in de kroeg
praat met zijn voormalige partijgeno
ten van D66 krijgt hij bijval. „Maar
dat is off the record. En op fluister
toon."
Bestel hem nu opwww.PZC.nl/kustmarathonboek
zaterdag 5 november 2016
'De partijen passen niet bij ons'
A Arnout Maat (links)
met collega Geerten
Waling op het terrein
van de Universiteit
van Amsterdam.
FOTO MARCO OKHUIZEN
li
