:wmmm
3
Üfetg
Vier het leven
6
zelf een zoon verloren. Hij had veel
vrienden, die net als wij oprecht heel
verdrietig waren om zijn overlijden.
Maar tijdens de nazit van de uitvaart
was hun belangrijkste onderwerp
van gesprek: waar gaat de komende
wintersportvakantie heen? Ik was
geschokt. Hoe konden de mensen zo
luchtig met elkaar babbelen terwijl
ik net mijn zoon had weggebracht en
zo vol verdriet zat? Afschuwelijk
vond ik het."
Harmonie
Het leerde haar een les die ze sinds
dien in haar werk zorgvuldig toepast:
„Ik houd altijd de nabestaanden goed
in het oog, vooral als het tijdens de
nazit gezellig wordt. Wat doet het
met hen als er hard wordt gelachen
en gepraat? Vinden ze het geen pro
bleem? Prima. Maar als ik zie dat ze
het er moeilijk mee hebben, vraag ik
zo'n groepje vriendelijk of het wat
rustiger kan. Ingrijpen moet subtiel
en onopvallend, want het laatste wat
je op een uitvaart wilt, zijn verve
lende toestanden."
In de afgelopen twee decennia
heeft ze gezien hoe het belang van de
nazit is toegenomen. „Het is een
geïntegreerd onderdeel van de uit
vaart geworden. Mensen kiezen vaak
voor een uitgebreide nazit. Ze gaan
naar een goed restaurant om samen
te eten, het glas te heffen en herinne
ringen op te halen aan de overledene.
Of ze gaan naar het café om samen te
drinken en te dansen. Mooie, bitter
zoete bijeenkomsten zijn dat
meestal. Er wordt gelachen, gehuild,
gezongen, omhelsd, gezoend, ge
knuffeld. Alles kan eigenlijk, zolang
het maar in harmonie is met het ge-
Een fijne,
warme nazit
kan enorm
helpen bij het
verwerken
voel van de nabestaanden."
Het heeft, denkt Siebrand, te ma
ken met de voortschrijdende ontker
kelijking. „Vroeger lag bij een uit
vaart de nadruk op de liturgie. Een
dominee of pastoor sprak, bad en
voerde de verplichte godsdienstige
rituelen uit. De rituelen hielpen de
nabestaanden bij de verwerking van
hun verlies. Nu zijn steeds minder
mensen religieus, maar de behoefte
aan rituelen is niet verdwenen. Men
sen maken ze daarom zelf. Een be
schilderde lijkkist, een diapresenta
tie, kinderen en kleinkinderen die
een voordracht doen. Vaak ook iets
met licht en kaarsen, want veel ritue
len zijn - meestal onbewust - afgeleid
van de oude kerkelijke gebruiken. Na
afloop met elkaar in alle rust de over
ledene herdenken, is ook een ritueel
en heeft de functie die vroeger de li
turgie had overgenomen. Een fijne,
warme nazit kan nabestaanden
enorm helpen bij het verwerken van
het verlies."
Ook de Utrechtse rouwdeskundige
Daan Westerink ziet hoe zelfbe
dachte rituelen - zoals een uitge
breide herdenking met drank, mu
ziek, vrolijkheid én tranen - aan be
lang zijn toegenomen. Zij plaatst het
begin van die ontwikkeling halver
wege de jaren tachtig van de vorige
eeuw, toen jonge, homoseksuele
mannen massaal begonnen te overlij
den aan de nieuwe ziekte aids.
„Velen van hen hadden een flam
boyant leven geleid. Ze wisten dat ze
zouden sterven en hadden de tijd om
hun eigen uitvaart te organiseren. En
die moest vooral niet ingetogen reli-
ONLINE
gieus zijn, zoals in die tijd nog ge
bruikelijk, maar net zo extravagant
als hun leven zelf. Vier mijn leven,
was hun devies. Die houding is te
genwoordig bijna gemeengoed."
Natuurlijk blijft een uitvaart een
moment van grote droefenis, aldus
Westerink. „Het gemis is er. Er is ie
mand doodgegaan om wie je veel
hebt gegeven. Logisch dat je dan ver
drietig bent. Maar er is ook een an
dere kant: de overledene heeft ge
leefd, gewerkt, bemind en was ge
liefd. Hij had zijn aardigheden en ei
genaardigheden waarom je kunt la
chen of die je kunt bewonderen. Een
uniek leven dat gevierd moet wor
den. Dat is het verschil met vroeger:
op uitvaarten wordt tegenwoordig
het leven omarmd. Waarmee overi
gens ook tegelijk de dood, die bij het
leven hoort, wordt omarmd."
Strandtent
En het zijn zeker niet alleen jonge
mensen door en van wie het leven
wordt gevierd, ziet Westerink.
„Laatst had ik een uitvaart van een
dame van 95 jaar. Haar wens was dat
we haar zouden gedenken in haar fa
voriete strandtent. Het werd een fan
tastische sociale gebeurtenis, waar
mensen uit haar grote vrienden- en
kennissenkring aten, dronken, herin
neringen ophaalden, lachten en huil
den. Echt een prachtig, warm eerbe
toon aan de overledene, die zelf
volop van het leven had genoten.
Wij, de gasten, gingen naar huis met
een fijne herinnering aan onze ge
liefde vriendin en de manier waarop
we haar met onze aanwezigheid,
liefde, vriendschap, verhalen, tranen
en lachen hadden geëerd."
dinsdag 1 november 2016
GO
manoeuvreer. Net als tij
dens moeilijke perioden
let ik alleen op wat
slecht gaat; wat om me
heen gebeurt, ontgaat
me. Zodra ik op zacht
gras ben beland, ont
spannen mijn schouders
en merk ik dat ik mijn
adem heb ingehouden.
Mijn nieuwe voornemen
is gemaakt: mocht het
tegenzitten, dan pro
beer ik om me heen te
blijven kijken naar wat
me wél gelukkig maakt.
Cintha Rood
Sfeer in
de les
Wanneer je samen in
stilte wandelt, schept
dat een bijzondere
verstandhouding.
Voorbijgangers kijken
verbaasd naar die
mafketels in dat
ronde tuintje. Daar
moet je je overheen
zetten.
Snel aan
te haken
Niets makkelijkers
dan gewoon gaan
lopen: je hoeft alleen
je voeten voor elkaar
te zetten.
De eerste meters
worstel ik met de
onprettige
ondergrond.
Ontspannend
Langzaam dringt de
bedoeling door.
Dat resulteert in
prettige inzichten.
Dit soort wandelingen
zijn voor de zomer
bedoeld. Het was
ijskoud.
Prijs
kwaliteit
De instructeur is erg
sympathiek. Heb je
weinig geld dan valt
daar een mouw aan te
passen.
Ik betaal met liefde
extra als ik daar warm
water, zeep en een
handdoek kan
gebruiken.
Een labyrint kun je zien als je
levensweg, fotoshutterstock
Eind
oordeel
Doorbijten
maar dan
heb je ook
wat.
@RLOppenheimer
Brenda Siebrand
Het leven is er om gevierd te
worden. Vanuit die gedachte be
gonnen Orlanda Adams en Olga
Bouwens het online uitvaartma-
gazine Rememberme.nl. „Uit
eigen ervaring weten we hoe on
persoonlijk een standaarduit-
vaart vaak is", zegt Adams. „Wij
willen laten zien dat het anders
kan: warm, betrokken, persoon
lijk." Nabestaanden en terminaal
zieken willen zelf de regie in han
den hebben, aldus Adams. Re
member me biedt daarom, naast
thematische uitvaarten, een Do
It Yourself-uitvaart aan: aan de
hand van een checklist kan de
uitvaart geheel naar eigen
wens worden ingevuld.
