10 ZEELAND
DEBAT VRIJWILLIG LEVENSEINDE
Of je geboren wordt en waar: daarover heeft een mens
niets te vertellen. Maar waar en wanneer je sterft:
dat moet je eigen keuze zijn, vindt Pieter Jiskoot.
Pieter Jiskoot, die
na een leven lang
in Zeeland vier
jaar geleden naar
Dordrecht ver
huisde, is het
boegbeeld van de
Nederlandse Vereniging voor een
Vrijwillig Levenseinde (NVVE).
Met meer dan gewone belangstel
ling volgt hij de politieke discus
sie daarover. Woensdag debatteer
de de Tweede Kamer over het rap
port van de commissie-Schnabel.
Die commissie oordeelt dat het
niet nodig is de juridische moge
lijkheden voor hulp bij zelfdoding
te verruimen. Ministers Schippers
en Van der Steur willen deson
danks dat mensen die uitzichtloos
'lijden aan het leven zelf hun le
ven weloverwogen moeten kun
nen beëindigen. Confessionele par
tijen zijn daar principieel tegen en
stellen dat beter kan worden geke
ken hoe dit lijden verlicht kan
worden. Geef ouderen het gevoel
terug dat ze nog waardevol zijn in
deze samenleving, is een van hun
aanbevelingen. Pieter Jiskoot, 95
jaar oud, denkt er het zijne van.
Jiskoot: „Ik heb mijn hele leven lei
dinggevende functies gehad. Bij
Stork, bij Werkspoor, bij de Neder
landse Staalindustrie. Een waarde
vol en rijk leven. Dertig jaar gele
den ben ik met pensioen gegaan.
Na zestig jaar huwelijk verloor ik
mijn vrouw aan een hersenbloe
ding. Ze was bijna 90. Vier weken
later overleed mijn dochter aan
longkanker. Het contact met mijn
zoon is daarna verslechterd. Zo sta
pelt zich in een mensenleven het
leed op. Ik woon in een aanleun
woning; als je hoort hoeveel men
sen moeite hebben met familiere
laties en hoeveel verdriet dat
geeft! Vrienden heb ik bijna niet
meer over - ze zijn allemaal weg,
gestorven. Als ik op de watersport
vereniging kom waarvan ik nog
erevoorzitter ben, zie ik alleen
maar vreemde gezichten. Ze we
ten niet meer wie ik ben. De colle
ga's van het werk; allemaal weg.
Hoe ouder je wordt, hoe eenza
mer."
Jiskoot: 'Lichamelijk mankeer ik
weinig. Er zijn natuurlijk ouder
domskwalen, zoals verminderd
zicht en gehoor, maar ik kan goed
lopen - als het maar geen zes kilo
meter is - en ik gebruik geen en
kel geneesmiddel - afgezien dan
van mijn jenevertje. Maar met het
ouder worden, wordt je wereld
kleiner. Véél kleiner. Ik fietste,
reed auto, had een jacht. Omdat ik
niet meer zo heel ver kan lopen,
heb ik een tijdje een scootmobiel
gehad. Die heb ik weggedaan. Ik
wil niet gezien worden als een
ouwe vent. Want ik mag dan 95
zijn, van binnen ben ik nog jong:
zestig, zeventig hoogstens. Mijn
sociale contacten zijn goed hoor.
Ik heb een tafeldame die me bij
staat bij het lezen van kranten en
brieven. Een televisie heb ik niet,
nooit gehad ook. Ik luister wel
naar de radio."
Jiskoot: ,,'s Avonds in de stilte.
Als je alleen bent.Dan gaat heel
je leven in gedachten aan je voor
bij. Dan denk ik terug aan vroe
ger. Altijd ga ik terug naar het ver
leden. Ik denk aan iedereen die ik
verloren heb. Ik denk aan 1940,
toen de regering naar Engeland
vluchtte, koningin Wilhelmina
voorop. De politiek liet Neder
land, liet mij aan mijn lot over. Zo
voelde dat. Ze gingen er als hazen
vandoor. En nu! Nu bepalen politi-
De namen II Trittico of Gian
ni Schicci zeggen veel
mensen niets. Puccini mis
schien een beetje, maar O rnio bab-
bino caro brengt een glimlach op
het gezicht. Jonge aankomende
sterretjes zingen tijdens wedstrij
den zoals Ontdek de Ster regelma
tig deze aria. Frêle meisjes tussen
tien en twaalf jaar die hartstochte
lijk een tekst zingen die niet in de
mond van jeugdigen past. Zij
smeekt haar vader om zijn toe
stemming. Zij wil haar geliefde
trouwen en anders werpt zij zich
in de rivier om te sterven. De fris
se stemmen worden door jury en
publiek de hemel in geprezen en
de aria O lief vadertje is een bestsel
ler geworden.
Deze aria en het sentimentele
Senza Mamma uit Suor Angelica
van Puccini worden door sopraan
Lies Vandewege gezongen in een
intiem liedrecital in het kerkje
van Kloosterzande.
Met dit concert wordt het klas
sieke muziekseizoen 2016/2017
van Hulst Cultureel geopend.
Lies Vandewege treedt regelma
tig op in Zeeuws-Vlaanderen. Zij
studeerde bij Bernadette Degelin
aan het Antwerps Conservato
rium. Zij treedt op in operaproduc
ties in Antwerpen, Gent en Brus
sel. Zij studeerde in de Elisabeth-
kapel in Brussel en werd daar ge
coacht door José van Dam. Onder
tussen bouwt ze aan een interna
tionale carrière.
Lies Colman studeerde aan de
universiteit van Antwerpen rech
ten en cultuurwetenschap. In
2001 pakte ze haar studie aan het
conservatorium in Antwerpen
weer op en studeerde viool bij De-
jan Mijajev, piano bij Eliane Rodri-
niet. foto guus dubbelman
vrijdag 28 oktober 2016
'Ik heb die pil
nodig om te
kunnen leven'
Ondine van der Vleuten
Mark Rutte, VVD, woensdag tij
dens het debat
'Als je midden in het leven staat,
is het moeilijk je voor te stellen
dat er mensen zijn die hun leven
als een grote last ervaren. Het
gaat soms om mensen die niet of
nauwelijks ziek zijn, maar die alles
wat ze wilden in het leven hebben
gedaan en meegemaakt. Zij heb
ben de mensen met wie ze hun le
ven hebben vormgegeven, gelief
den, vrienden, zelfs kinderen, zien
wegvallen. Het zijn mensen die
een gevoel van ernstige eenzaam
heid ervaren, hoewel ze objectief
gezien niet eenzaam zijn.'
Agnes Wolbert, PvdA
'Hulp bij zelfdoding, gebaseerd
op het recht op autonomie, is im
mers gebaseerd op een ander uit
gangspunt dan dat van de Wtl
(Wet Toetsing Levensbeëindigen,
red.), waar de barmhartigheid van
de arts het uitgangspunt is. Het
gaat ook over een andere groep
mensen, namelijk degenen die een
consistente, weloverwogen en vrij
willige stervenswens hebben, om
dat zij hun leven als voltooid erva
ren. De ondraaglijkheid en de uit
zichtloosheid van het lijden spelen
ook hierbij een doorslaggevende
rol, maar de medische grondslag
is het ontbrekende element.'
Pia Dijkstra, D66
'Het leven ligt achter hen in
plaats van voor hen. Ze lijden aan
een voor hen te lang geworden le
ven. Medische ontwikkelingen zor
gen er natuurlijk ook voor dat
mensen steeds ouder worden,
maar dat is niet voor iedereen
een zegen; oud worden kan soms
gaan voelen als een last.'
Lies Colman achter de piano, foto ingridchaudron
Jeanette Vergouwen
Lies Vandewege
Pieter Jiskoot, 95 jaar oud, wil
een pil - om te kunnen sterven en
zelf het moment te bepalen. Medi
sche noodzaak is er vooralsnog
