u
15
Marjan Berk
'r
Y
Welke handschoe
nen zal ik aan
trekken om dit
gevoelige onder
werp aan te pak
ken? Na enig gepieker besluit ik
met blote handen te schrijven.
Ik ben van vooroorlogse make
lij, bouwjaar 1932. Sinterklaas is
het ijkpunt in mijn familieleven,
het moment in het jaar waarop
de familie zich verzamelt, ge
stuurd door het ontvangen loot
je met de opdracht een cadeautje
(niet meer dan 15 euro) plus sur
prise plus toepasselijk lang ge
dicht te prepareren, hetgeen op
de avond zelf onder grote familia
le belangstelling wordt uitgepakt
en voorgelezen. Ook bedenk ik
meestal nog een algemeen ca
deau, zoals voor alle mannelijke
aanwezigen een nieuwe onder
broek die ter plekke moet wor
den gepast. De boertige grap is
in mijn familie populair!
Daar ik mij royaal heb voortge
plant - vier zonen en één doch
ter, plus inmiddels vier klein
dochters en vier kleinzoons -
zijn wij allemaal behept met het
klassieke sinterklaasvirus! Onder
de aanwezigen zijn ook de verse
aanwinsten, verloofdes en echt
genoten plus, volgens de oerwet
van mijn in 1951 overleden moe
der, een alleengaand persoon.
Alleen de allerjongsten ont
zien wij, zij zijn nog gelovig en
worden ongerust als zij rare ge
luiden horen: dat zou Sinterklaas
weieens kunnen zijn die met
zijn schimmel over ons dak
sjeest! En voor dat paard hebben
ze al een hele week wortels in
hun schoenen naast de verwar
ming gezet en liedjes gezongen!
Zij krijgen nog geen geestige
en/of scherpe verzen, zij mogen
uitsluitend uitpakken! Zwarte
Piet was marginaal aanwezig in
onze beleving. Alle zoons speel
den éénmaal voor Sinterklaas, en
daarna nooit meer. Een enkel
kleinkind zette nog weieens een
baret met pluim op en smeerde
z'n gezicht in met zwarte verf,
niemand ontleedde dat verkleed-
gedrag met een moreel oordeel.
mee, werden ons bewust van de
pijnlijke achtergrond van dat
Zwarte Pieten-verleden. En toen
ik in 1998 mijn intergeneratio-
neel oma- en-opaboek schreef-
waarin ik op zoek ging naar de
tradities van de Nieuwe Neder
landse Grootouders, afkomstig
uit China, Suriname, Turkije, Ma
rokko en de Molukken, ho
mo-grootouders, Joodse grootou
ders en vooral naar de tradities
die deze wereldgrootouders de
moeite waard vonden aan hun
inmiddels Nederlandse kleinkin
deren door te geven - kwamen
wij bij dit argeloos onderzoek,
dat veel nieuws opleverde, ook
oma Dina Maatstaf uit Suriname
en oma Sonia Garmers uit Cura
sao tegen, alle twee kleinkinde
ren van voormalig slaven. Oma
Sonia uit Curasao, sterke mooie
vrouw, die bij ieder onrecht dat
haar werd aangedaan luidkeels
riep: 'Weten jullie wel wat er in
1863 werd afgeschaft? De slaver
nij!' Zij had wel recht van spre
ken, zij had het vrijheidsbriefje
van haar moeder in haar bezit!
En Oma Dina Maatstaf uit Suri
name vertelde: 'Mijn eigen groot
ouders heb ik niet gekend. Mijn
moeder kwam op haar twaalfde
jaar van de plantage naar de stad,
zij is nog slaaf geweest.' Zij
kwam van Commewijne, mijn
vader van Domburg - dat zijn na
men van plantages. Zij vertelde
over opstanden, gevechten en
branden... Heftige taferelen, die
de uiteindelijke bevrijding van
de slavernij inluidden.
Deze verhalen werden allemaal
zonder opsmuk verteld, en pas
sant. Maar ik heb ze onthouden,
er zit nog veel onderhuidse pijn
en alles wat op discriminatie en
onderdrukking lijkt, wordt ge
voeld.
Het enige wat ik kan zeggen:
kijk goed naar de geschiedenis.
Luister naar de verhalen over die
geschiedenis, die nog aanraak-
baar is, want kortgeleden. Die
niet helder in onze geschiedenis
boeken staat. En heb respect
voor de bezwaren.
Neem ze voor de verandering
eens serieus. En hou op met dat
eindeloos gezeik, neem alsnog je
verantwoordelijkheid. Discrimi
neer niet op kleur, afkomst, ge
aardheid, leeftijd, sexe.
Sinterklaas is het
ijkpunt, het moment
waarop de familie
zich verzamelt
Opeens was-ie er maandagavond:
een (bijna) gezamenlijke verkla
ring van de deelnemers aan de
rondetafelgesprekken over Zwarte
Piet. Of, sorry, officieel: de figuur
van Zwarte Piet. Een verklaring
als een open deur, zegt de één.
Nee, echt wel een stap, juicht de
ander.
Het is in ieder geval een bonte
verzameling van mensen die, op
uitnodiging van het ministerie
van Sociale Zaken één keer in de
paar maanden bij elkaar komt.
Een conservatieve katholiek, een
flamboyante donkere dichter en
activist, een hulp-Sinterklaas én
een PvdA-minister. Samen met
nog een reeks andere pro- en an-
ti-Pietorganisaties vullen ze de
'Ronde Tafel over de figuur van
Zwarte Piet'. Een Hollands polder
probeersel in 2014 bijeengeroepen
door minister Asscher om te pro
beren de lont uit het explosieve
Zwarte Piet-debat te krijgen.
Maandagavond laat kwam er op
eens een verklaring van vier zin
nen, getekend door twaalf organi
saties. Daarin wordt, samengevat,
opgeroepen het vaak lelijke debat
een beetje netjes te houden. Vrij
dag werd kinderombudsman Mar-
grite Kalverboer nog tientallen ke
ren bedreigd na de publicatie van
een rapport waarin ze opriep
Zwarte Piet te veranderen omdat
kinderen zich er door gediscrimi
neerd kunnen voelen.
Is die verklaring een staakt-
het-vuren voor Sinterklaas 2016?
„Het statement kwam ter tafel", is
alles wat een woordvoerder van
minister Asscher over de gesprek
ken kwijt wilde. De minister facili-
teert de gesprekken alleen, bemid
delt niet, zo heet het. Maar, klinkt
het op het ministerie, dit is de eer
ste keer dat de organisaties met
zijn allen een statement naar bui
ten brengen. Dat wordt gezien als
een stap, een teken dat er bereid
heid is om gezamenlijk tot een op
lossing te komen.
Maar het statement was niet
echt met zijn allen. De conserva-
tief-katholieke stichting Civitas
Christiana, die wel aan de ronde
tafel zit, tekende niet. Zij kon zich
niet vinden in de laatste van de
vier zinnen: 'We streven er naar
het een feest voor alle kinderen te
laten zijn.' Civitas vindt dat een
zin waaruit blijkt dat minister As
scher op verandering van Zwarte
Piet afstuurt.
Het Sint- en Pietengilde teken
de wel. Sterker nog, het riep een
dag eerder zelf al op tot een
'staakt het vuren'. „Wat ons be
treft is dit statement niet nieuw",
zegt voorzitter Mare Giling. „Als
je hier uit wilt komen, moet je Ne
derland een adempauze geven.
Laat het feest op natuurlijke wijze
evolueren, forceren gaat niet wer
ken." Hij heeft de term
'staakt-het-vuren' ook op de ron
de tafel geworpen maandag. Maar
of de andere deelnemers dat ook
zo zien, weet hij niet.
Activist
Jerry Afriyie, een van de leiders
van het verzet tegen de stereotype
Zwarte Piet, tekende de verklaring
namens de Stichting Nederland
Wordt Beter. Hij noemde de ver
klaring gisterochtend 'nietszeg
gend'. Later op de dag reageerde
hij niet op een verzoek tot com
mentaar. Dat geldt ook voor me
de-activist Mitchell Esajas van
'Stop Blackface'. Die organisatie
staat niet onder de verklaring, ze
kondigde eerder dit jaar wel al ac
ties aan tijdens de intocht van Sin
terklaas op 12 november in Maas
sluis. Via Facebook reageerden
'Stop Blackface' en andere activis
ten gisteren wel kwaad op de be
slissing van de organisatie van de
sint-intocht in Den Haag om dit
jaar alle pieten zwart te schmin
ken: 'De stad van vrede en recht
houdt racisme in stand.'
Als je hier uit wilt
komen, moet je
Nederland een
adempauze geven
woensdag 5 oktober 2016
Blote handen
Maar wij gingen met onze tijd
Wees een mens.
Oproep voor een
beschaafd debat
De gezamenlijke verklaring van
de Ronde Tafel van Zwarte Piet
moet een 'staakt-het-vuren'
voor 2016 opleveren. Wordt het
debat (of de dialoog) in Neder
land dit jaar 'kalm en respectvol'
gevoerd?
Cyril Rosman
Den Haag
FOTO ANP
Mare Gilling
