i
14 NI
Op de Griekse eilanden zitten duizenden
asielzoekers al maanden vast in overvolle
kampen. „Onthutsend", zegt de Nederlandse
advocaat Jos Hemelaar, die helpt op Lesbos.
Dit kamp lijkt op
een sloppenwijk.
En soms erger
oen een week of wat gele
den een groot deel van het
asielzoekerskamp op Les
bos in vlammen opging,
stond de Leidse advocaat
Jos Hemelaar midden in de
nacht water uit te delen
aan de gevluchte bewoners. De brand ont
stond na relletjes, het gevolg van frustratie
over de uitzichtloze situatie waarin de
vluchtelingen verkeren.
De volgende ochtend ging Hemelaar op
een steen in het kamp zitten en registreer
de hij de namen van mensen die al hun do
cumenten hadden verloren in de vuurzee.
„Want dat was nog het meest dramatische
gevolg van die brand: als mensen hun papie
ren kwijt zijn, kan dat een ramp zijn voor
hun asielaanvraag."
Vluchtelingenchaos
Hemelaar is sinds drie weken op het eiland.
Hij is de eerste Nederlandse advocaat die
daar is namens het initiatief Europese Advo
caten op Lesbos. Een poging van de Europe
se advocatenorde om hun Griekse collega's
te helpen in de vluchtelingenchaos op het
eiland. Alleen al op Lesbos zitten zo'n
4.000 asielzoekers vast. In heel Griekenland
zijn het er 60.000. De meesten willen door
naar Noord-Europa, maar de grenzen zijn
dicht. Europa wil een groot deel terug stu
ren naar Turkije, maar dat gebeurt amper.
Ondertussen wachten duizenden Syriërs,
Afghanen en Irakezen al maandenlang opge
sloten in detentiekampen op alleen maar
een afspraak om asiel aan te kunnen vra
gen.
De Griekse asielbureaucratie was niet
voorbereid op deze enorme aantallen men
sen: te weinig advocaten, zaakbehandelaars
en rechters. Hemelaar: „Er waren hier wei
nig echte asieladvocaten, want niemand
vroeg asiel aan in Griekenland. Iedereen
reisde door." Totdat Macedonië haar grens
sloot en de Grieken door de EU-Turkije
deal gedwongen werden de aangekomen
asielzoekers vast te houden op de eilanden.
Nu zijn duizenden mensen op zoek naar
een loket en een afspraak, om asiel aan te
vragen in Griekenland.
„De Europese afspraak is dat iemand bin
nen drie dagen asiel moet kunnen aanvra
gen, maar hier wordt alleen hun aankomst
geregistreerd en kan het vijf maanden du
ren voordat ze worden opgeroepen voor
een gesprek waarin ze een asielaanvraag
kunnen doen", ziet Hemelaar. Het gevolg:
een Afghaan uit Uruzgan, gevlucht na een
ontvoering door de Taliban, zit al maanden
vast op Lesbos. Zijn familie heeft al drie
jaar asiel in Zweden. „Het is 100 procent ze
ker dat deze oudere, zeer gedistingeerde
man daar straks ook naar toe kan. Maar hij
krijgt de kans niet om asiel aan te vragen.
Ondertussen zit hij hier vast, in een over
vol detentiekamp waar continu relletjes
zijn. Als hij straks zijn verhaal heeft kun
nen vertellen, duurt het nog drie maanden
voordat zijn verzoek wordt behandeld en
dan reageert Zweden waarschijnlijk binnen
een week dat hij mag komen. De radertjes
werken zo ongelooflijk langzaam, deze man
had hier al tijden weg kunnen zijn."
De Europese advocaten (Hemelaar werkt
momenteel samen met een Duitse en een
Franse collega) helpen hun Griekse colle
ga's met advies en ondersteunen de asiel
zoekers bij hun voorbereiding. „Als iemand
asiel wil aanvragen gebaseerd op het ver
haal dat hij in Syrië gearresteerd is door het
leger, zeggen wij dat hij dan wel een arresta-
tiebewijs moet overleggen. Vaak hebben ze
die wel, maar niet bij zich. Dan kunnen ze
nog voor het gesprek aan familie in Syrië
vragen er een foto van te maken en te ap-
pen. Anders heb je drie maanden op je asiel
gesprek gewacht en sta je zo weer buiten
omdat je geen documenten hebt. Maar als
het nodig is, zeggen we ook tegen mensen:
u maakt nauwelijks kans op asiel, zou u
niet eens gaan denken over terugkeer?"
Frustratie
Ondertussen groeit de frustratie op het ei
land. De leefomstandigheden zijn beroerd.
Hemelaar: „Ik was onthutst toen ik hier aan
kwam, dit kamp lijkt op een sloppenwijk.
En soms erger." Ook de eilandbewoners
zijn het beu: de verveelde vluchtelingen
zijn steeds vaker betrokken bij opstootjes.
Hun procedures duren eindeloos en zo lang
de aanvraag nog loopt mag je niet van het
eiland af. Sinds de EU-Turkijedeal hangt
ook deportatie terug naar Turkije als een
dreigbeeld boven de markt. Al gebeurt dat
in de praktijk nog zelden. Wel komen op
Lesbos elke dag weer zo'n honderd nieuwe
vluchtelingen aan, per boot overgestoken
vanuit Turkije.
„Twee cliënten van me hadden op 20 sep
tember een afspraak bij de Griekse asiel-
dienst, hadden ze maanden op gewacht. Ko
men ze daar, zegt iemand: sorry, we heb
ben nu geen tijd. Kom op 18 november
maar terug. Dan is het niet raar dat er frus
tratie ontstaat in zo'n kamp." Al kan dat be
leid ook meer dan onmacht zijn en willen
de Grieken simpelweg uitstralen: kom hier
niet heen, het heeft geen zin. „We moeten
hier als Europa iets aan doen, want dit is
een Europees probleem, dat toevallig is gesi
tueerd op de Griekse eilanden. Als we niets
doen, wordt het onhoudbaar en komen de
ze mensen straks allemaal alsnog op eigen
gelegenheid naar Noord-Europa."
woensdag 5 oktober 2016
T Door de brand slapen asielzoekers op straat. De kin
deren spelen in zee of tussen de tenten, fotos ap/afp
Vijf maanden
wachten op
afspraak van
een minuut
Cyril Rosman
Lesbos/Leiden
—Jos Hemelaar, advocaat