van Pompeii. Een man leest een vrouw rele
vante documentatie voor; ze staan intiem naar
elkaar toe gebogen. Op het muurtje naast hen
is het te verstaan. „Het volk kon wedden op de
gladiatoren. Sommige van hen waren populair,
vooral bij de vrouwen." De vrouw lacht vettig.
Een topattractie als het Colosseum in Rome,
het grootste en ook nog vrij goed bewaarde
amfitheater uit de oudheid, moet je in alle rust
benaderen. Niet keihard erin en deel worden
van de extreem trage massa (drie miljoen be
zoekers per jaar). Eerst maar eens richtingloos
gaan: door de levendige straten, langs de ter
rassen, de winkels en de alomtegenwoordige
resten van een ver verleden. De huidige bin
nenstad van Rome lag in de eeuw voor Chris
tus buiten het ommuurde centrum en heette
het Marsveld. Daar verzamelden legers zich
om zich op te maken voor, vooruit maar, weer
eens een veroveringstocht. Later bouwden op
eenvolgende heersers op dit Campus Martius
tempels en theaters.
Wie er oog voor heeft, ziet de omtrekken
daarvan nog terug. De Piazza Navona dankt
de ovale vorm aan de vroegere functie als
Stadion van Domitianus. De fundamenten
en delen van de tribunes zitten er nog: onder
later opgetrokken gebouwen en onder de
voetzolen van flanerend volk.
Vanuit de smalle straten komt her
haaldelijk de Tiber in beeld, waarin
je dan bijvoorbeeld naast de Ponte
Palatino de hopeloos vereenzaamde
rest van een antieke brug ziet staan:
de Ponte Rotto, de Gebroken Brug,
ooit precies zoals hij er nu uitziet
herbouwd op bevel van keizer Au
gustus (12 voor Christus). Er groeien
struiken uit, de korstmossen hebben
vrij spel. Er is sinds 1597 niks meer
aan gedaan, toch is hij daar nog.
Zo dichtbij is de tijd van de gladiatoren.
Twintig minuten lopen verderop komt op de
Via dei Fori Imperiali het machtige Colosseum
in zicht. Om dit bouwwerk overeind te hou
den, moesten in het verleden heel wat midde
len worden ingezet. Het witte marmer is
allemaal weg. Bakstenen versterkingen hou
den de hogere delen overeind. Onvoorstelbaar
hoe doordacht de bouwmeesters te werk gin
gen: er waren 76 ingangen voor circa 75.000
toeschouwers. Bij een calamiteit konden de
tribunes in een ommezien leeg zijn.
Het bouwwerk staat er dus nog, concreet en
overtuigend, maar er zijn raadsels. Toiletten
waren er niet. Hoe de Romeinen dit oplosten,
daarover zijn alleen speculaties: gingen er
mannen met potten rond waar je voor een ses
tertius (Romeinse munt) in mocht urineren?
Anno 2016 staat er voor de toiletten een rij van
50 meter, nog steeds geen prioriteit dus. De
76 uitgangen zijn teruggebracht tot één, maar
gelukkig drommen slechts een slordige vijfdui
zend liefhebbers tegelijk over de gaanderijen.
Raadsels over het programma van een dagje
Flavisch Amfitheater ('Colosseum' kwam pas
eeuwen later in de mode) zijn er daarentegen
niet. 's Morgens gevech
ten tussen zwaar be
wapende mensen
en wilde dieren
of tussen
dieren
onderling.
Leeuwen,
tijgers,
beren,
panters,
struisvogels,
olifanten -
ze werkten
zeer op de ->
ITALIË
magazine 45
Slavenarbeid
De gladiatoren die moesten
vechten in het theater van
Pompeii zaten geboeid in
kamertjes achter het toneel.
Rome
50 km
Capua Vetere
Napels.
Pompen
Herculaneum
Erfgoed
Pompeii werd bij een uitbarsting van de Vesuvius
in het jaar 79 bedekt onder een laag as. Daardoor
is veel van het stadje bewaard gebleven.
