eaaen op
igen waren popular
ooral bij de vrouwen'
m
geen camera's bij gestaan, maar het is bekend
dat het publiek gepassioneerd meeleefde. Het
had ook respect voor die gespierde zwetende
kerels, zowel voor de winnaars als voor dege
nen die de heldendood stierven
In 59 na Christus maakten de gevechten zo
veel emoties los dat er rellen uitbraken waar
bij doden vielen. Keizer Nero verbood toen de
gladiatorenspelen in Pompeii voor tien jaar.
Het museum in Napels heeft een wandschilde
ring met de rellen uitgeleend aan Het Valkhof.
Al na drie jaar, in 62, werden de spelen her
vat. Wie in het amfitheater in Pompeii zelf
rondkijkt, zo'n 25 kilometer zuidelijker aan
de kust, begrijpt waarom. De ovale arena
(uit 70 voor Christus) was te mooi en te duur
om leeg te laten staan, de druk van het gretige
plebs (volk) was immens.
Toeristen lopen er anno 2016 in drommen
achter hun gids aan en staren terwijl ze via
oordopjes naar hem luisteren, geïnteresseerd
naar de grijze brokken steen. De palaestra,
naast de arena, was de plek waar de gladiato
ren oefenden in zwaardvechten en hun condi
tie bijhielden. Ook is er een vierkant terrein,
het portions post scaenam ('achter het toneel'),
met rondom onder arcaden kleine kamertjes.
Hier verbleven de gladiatoren in voetboeien.
Net als de rest van de twintigduizend inwo
ners waren ze kansloos toen zeventien jaar
later de Vesuvius een dramatisch einde zou
maken aan alle activiteiten in het stadje.
De gladiatoren waren slaven, veroordeelden,
mannen die bijvoorbeeld schulden hadden
gemaakt of als krijgsgevangenen waren aange
voerd. Een gevecht was een streng geregelde
show, een soort rituele dans, maar dan wel op
leven en dood. Was er een strijder geveld, dan
moest een hoge magistraat, of de keizer als
hij aanwezig was, aangeven: doden of sparen.
Op een uur rijden naar het noorden staat het
gigantische amfitheater van Capua Vetere,
plompverloren in de hectiek van de moderne
stad. Minder sexy dan Pompeii, waar je 'ge
weest moet zijn'. Toch is dit, na het Colosseum
in Rome, het grootste antieke amfitheater.
Uit Capua Vetere komt de enige gladiator
die de hele wereld kent: Spartacus. In 74 voor
Christus, 174 jaar voor het stadion verrees,
ontsnapte hij met tachtig collega's uit de
lokale gladiatorenschool. Steeds meer slaven
sloten zich aan, tot de opstandelingen sterk
genoeg waren om vanaf de hellingen van de
Vesuvius het reguliere Romeinse leger in verle
genheid te brengen. Uiteindelijk konden de
slaven niet tegen de legioenen op; het ein
digde in een slachting.
Het theater van Capua, decor van talloze
spelen voor het volk, is van een tragisch ver
vallen pracht. Honden lopen kwispelend mee
bij de rondgang langs de versleten ruïnes, met
de suggestie van 'gezellig toch?' De weinige
bezoekers zijn niet bepaald de kuddedieren
\ufillt kfii
lejinil
44 zaterdag 1 oktober 2016
