15
'Nederland moordde massaal in Nederlands-lndië'
De legerleiding
stond het
oogluikend toe,
stopte misdaden
in de doofpot en
deed er soms
actief aan mee.
Daders zijn nooit
vervolgd.
Huis mag niet
langer dan half
jaar leegstaan
Commandant bij
Dutchbatclaim
'Trump schond
embargo Cuba'
Nederlandse militairen maakten
zich schuldig aan martelingen,
executies en verkrachtingen
Tonny van der Mee
Den Haag
Historicus Rémy Limpach stelt in
zijn boek De brandende kampongs
van Generaal Spoor dat het leger
geregeld de grenzen van het oor
logsrecht overschreed. Het trok
'een spoor van brandende kam
pongs en stapels lijken door de In
donesische archipel'.
„Mishandeling, marteling,
standrechtelijke executies en
brandstichting waren schering
en inslag en niet het resultaat van
ontsporingen van enkele indivi
duen." Na de Tweede Wereldoor
log vochten 200.000 militairen te
gen Indonesische onafhankelijk
heidsstrijders. Nederland probeer
de met harde hand het gezag in
de afvallige kolonie te herstellen.
Dat bleek een kansloze missie:
6.000 militairen stierven in de ar
chipel.
Schattingen van het aantal do
den aan Indonesische zijde lopen
uiteen van 25.000 tot 100.000.
Limpach geeft tal van voorbeel
den van oorlogsmisdaden. Gevan
genen werden gruwelijk gemar
teld of zonder reden geëxecu
teerd. Buiten gevechtsacties om
schoten militairen soms lukraak
op onschuldige burgers, waarbij
vrouwen, kinderen en bejaarden
niet werden gespaard.
Zuiveringsacties
Berucht waren de 'zuiveringsac
ties' in kampongs. Mannen wer
den gescheiden van vrouwen en
kinderen, afgevoerd en standrech
telijk geëxecuteerd. De kampongs
werden platgebrand. „Het in de
as leggen van kampongs stond
ook dikwijls in het teken van een
zekere militaire machteloosheid
en de daaruit voortvloeiende frus
tratie in de strijd tegen een on
grijpbare, onzichtbare en onder
schatte tegenstander."
Lange tijd overheerste het
beeld van een 'schone' oorlog.
Tot veteraan Joop Hueting in de
jaren 60 op televisie het stilzwij
gen doorbrak. Dat leidde tot de
Excessennota (1969), waarin 110 ge
vallen van extreem geweld zijn
beschreven. Die werden vooral
toegeschreven aan inlichtingen
diensten en de commando's van
Raymond Westerling, die met
zijn schrikbewind op Zuid-Cele-
bes (Sulawesi) duizenden slacht
offers maakte.
Het beeld van 'excessen' moet
worden bijgesteld, concludeert
Limpach. „Het ging overduidelijk
niet om enkele incidentele geval
len of betreurenswaardige uitzon
deringen. Nederlandse militairen
maakten zich structureel schul
dig aan massageweld en bepaalde
eenheden deden dit zelfs systema
tisch." De misstanden waren be
kend bij de legertop, maar die
greep niet in. De alom geroemde
Generaal Spoor waarschuwde
zijn manschappen soms met pro
testnota's, maar hij weigerde hard
op te treden tegen het geweld.
Spoor vreesde voor een verdere
aftakeling van het leger, dat al
kampte met een chronisch tekort
aan militairen. De uitzichtloze si
tuatie van de oorlog en groeiende
demoralisatie, zal het gebruik van
geweld hebben aangewakkerd.
Het militair-juridisch apparaat
rechtvaardigde dat vanuit een
starre koloniaal autoritaire ge
dachte. Daders werden nooit ver
volgd.
Eerder klaagden nabestaanden
van Indonesische slachtoffers in
Rawagede en Zuid-Sulawesi de
Nederlandse staat met succes aan.
Ze kregen excuses en een schade
vergoeding. Momenteel lopen ver
schillende onderzoeken naar an
dere oorlogsmisdaden. Er liggen
nog zo'n 300 claims van wedu
wen en kinderen.
„Dit boek zal onze zaken ver
sterken", zegt Jeffrey Pondaag,
van de stichting Comité Neder
landse Ereschulden. „Nederland
zal volmondig excuses moeten
maken. Het heeft zijn eigen on
derdanen vermoord."
Bewijslast
Tot nu toe moesten nabestaan
den en direct betrokkenen bewij
zen dat ze slachtoffer waren van
Nederlandse oorlogsmisdaden.
Met de feiten in dit onderzoek is
dat anders, vindt hun advocaat
Liesbeth Zegveld.
„De bewijslast moet omge
draaid worden. De feiten zijn nu
algemeen bekend. Nederlandse
militairen maakten zich schuldig
aan martelingen, executies en ver
krachtingen. Als iemand in die pe
riode in een gebied woonde waar
dat gebeurde, laat de staat dan
maar bewijzen dat diegene géén
slachtoffer is."
Daarnaast pleit Zegveld voor
een amnestiewet voor de duizen
den militairen die weigerden
naar Indië te gaan. „Die kregen
forse celstraffen. Hun gezinnen lij
den er nog steeds onder. Ze ver
dienen eerherstel."
Herman van Goethem (94), die
diende onder Westerling, vindt
de conclusies overdreven. „Waar
gehakt wordt, vallen spaanders.
Een schone oorlog bestaat niet.
Natuurlijk zijn er dingen gebeurd
die fout waren. Soms was de har
de hand nodig om het oplaaiende
geweld van Indonesiërs de kop in
te drukken."
Sommige veteranen voelen ach
teraf diepe spijt. „Ik heb me altijd
schuldig gevoeld, heb er nog
steeds slapeloze nachten van", rea
geert Harrie Nouwen (91) uit
Deurne. „Dit onderzoek is een
buitengewoon goede zaak." Een
luitenant schreef in zijn memoi
res dat hij zich schaamt, omdat
hij als 20-jarige militair niet bij
machte was zijn stem te verhef
fen 'tegen zulk bruut en en mee
dogenloos optreden'.
De titel van het boek is ont
leend aan een reservekapitein
met gewetensbezwaren. „Natuur
lijk kun je door je persoonlijk op
treden proberen goed te maken
wat anderen misdoen", schreef
hij. „maar daarmee wek je de do
den niet op uit hun graven, daar
door herrijzen de verbrande kam
pongs van Spoor niet uit hun as."
vrijdag 30 september 2016
AMSTERDAM
Huiseigenaren in Amsterdam
mogen hun panden in het ver
volg zonder geldige reden niet
langer dan zes maanden leeg
laten staan. Als ze dat toch
doen, kan de stad zelf een be
woner aandragen of een forse
boete opleggen. Met die veror
dening gaat het stadsbestuur
de vastgelopen woningmarkt
in de hoofdstad te lijf. Moch
ten eigenaren zich niet houden
aan de meldingsplicht, dan kan
er een boete van 2.500 euro
worden opgelegd. Voor profes
sionele verhuurders is die boe
te zelfs vastgesteld op 5.000
euro. In het uiterste geval wijst
de gemeente de leegstaande
woning zelf aan iemand toe.
DEN HAAG
Plaatsvervangend Dutch-
bat-commandant Rob Franken
heeft zich aangesloten bij de
claim van meer dan honderd
oud-Dutchbatters tegen de Ne
derlandse staat. De veteranen
zouden op een 'onmogelijke
missie' zijn gestuurd. Advocaat
Michael Ruperti liet gisteren
namens Franken weten dat de
oud-officier achter de mannen
en vrouwen van Dutchbat III
staat. Volgens Franken is het
bataljon 'belazerd en opgeof
ferd' door de Nederlandse re
gering. Franken was tijdens de
val van de Bosnische enclave
Srebrenica in juli 1995 als ma
joor de rechterhand van com
mandant Thom Karremans.
WASHINGTON
Donald Trump heeft in de ja
ren 90 het toenmalige handels
embargo tegen Cuba geschon
den. Dat meldt weekblad
Newsweek. De onthulling is ex
plosief, omdat oudere Cuba
nen in de Verenigde Staten die
fel anti-Castro zijn vaak Repu-
bikeins stemmen. Trump stuur
de in 1998 een delegatie naar
Cuba om te verkennen of er
kansen lagen om zaken te
doen op het communistische
eiland mocht het embargo wor
den versoepeld of opgeheven,
zei een bron die in het verle
den voor een van Trumps be
drijven werkte. De kosten voor
de reis boekte hij via een liefda
digheidsinstelling.
Militairen trokken
spoor van geweld
Liesbeth Zegveld, advocaat nabestaanden
Het Nederlandse leger gebruikte extreem geweld. Ze trok
'een spoor van brandende kampongs en stapels lijken door
de Indonesische archipel', foto collectie spaarnestad
