'Kans op een
vervolging is
uiterst klein
9
li
Het kabinet heeft de moed niet om
Of Rusland
erbij
betrokken
is, is nog
onderdeel
van het
onderzoek
de ambassadeur terug te roepen
We lopen in cirkels. Ik heb begrip
voor zorgvuldigheid - dat is heel be
langrijk - maar Nederland heeft zich
zelf gemuilkorfd. Die muilkorf moet
af."
Rutte gelooft echter niet dat dat
helpt. Het is lastig druk te zetten op
Rusland zonder keiharde bewijzen
dat zij betrokken waren bij de dood
van 298 onschuldige mensen. Laat
staan dat we andere landen zover
krijgen dat ze ook sancties willen af
kondigen. Er zijn wel economische
sancties tegen Rusland afgekondigd
door de EU, maar die waren vanwe
ge de annexatie van de Krim.
Rutte moet al alle zeilen bijzetten
binnen Europa om ervoor te zorgen
dat die sancties niet worden ver
zacht, zoals enkele Oost-Europese
landen willen. Hij wil daarom zo
veel mogelijk munitie hebben voor-
DE DADERS
Alle respect voor al het werk
dat is gedaan, maar het moeilijk
ste gedeelte komt nog, zegt
hoogleraar Politiek van het In
ternationaal Strafrecht Geert-
Jan Knoops. Vanuit een studio
in Hilversum heeft hij de pers
conferentie van het Joint Inves
tigation Team (JIT) gevolgd. Hij
hoorde hoe het JIT, dat straf
rechtelijk onderzoek doet naar
de MHi7-ramp, overtuigend het
wapen en de lanceerlocatie
heeft vastgesteld: de Buk-raket
is afgevuurd uit het gebied van
de pro-Russische separatisten.
Officier van justitie Fred Wes-
terbeke durfde gisteren niet te
zeggen hoelang het onderzoek
nog zal duren. Wel zei hij: „We
hebben allen de vaste overtui
ging dat het ons gaat lukken."
Knoops is een stuk somberder
gestemd. „De basisfeiten zijn
vastgesteld, maar de daders aan
wijzen is stukken lastiger."
Fred Westerbeke erkende giste
ren dat het JIT nog geen ver
dachten op het oog heeft. Er is
een groep van rond de honderd
betrokkenen bekend, maar te
gen niemand van hen ligt nog
concreet bewijs.
Schuldige
Nu de beschuldigende vinger
naar de pro-Russische separatis
ten wijst, zal het onderzoeks
team binnen die gesloten groep
ingangen moeten vinden. Om
een schuldige aan te wijzen
moet het JIT immers weten wie
het bevel voerde: wie gaf op
dracht een Buk-installatie uit
Rusland te laten overkomen?
En wie heeft bevolen een vlieg
tuig uit de lucht te schieten?
Dat Westerbeke aan het eind
van de persconferentie expliciet
'insider-getuigen' vroeg zich te
melden, vindt Knoops een veeg
teken.
„Het venijn zat hem in de
staart. Dat het team zo'n getui-
genoproep doet, geeft aan dat
daar kennelijk grote behoefte
aan is." Hoogleraar Internatio
naal Strafrecht Göran Sluiter
noemt het opmerkelijk dat bij
de oproep gemeld is dat het
Oekraïense recht een zogeheten
inkeerregeling kent. Met andere
woorden: verdachten die mee
werken, kunnen op strafvermin
dering rekenen. „Maar zo'n ga
rantie is niets waard, want het
is nog niet bekend bij welke
rechtbank of welk strafhof de
zaak zal spelen."
Geschrokken
Sluiter zegt geschrokken te zijn
dat het JIT na twee jaar onder
zoek nog geen enkele verdachte
in beeld is. Daarnaast is ook de
verdenking nog ondoorzichtig.
„Gaat het JIT voor moord, dood
slag of dood door schuld? De
uitkomst kan ook nog zijn dat
de daders het eigenlijk gemunt
hadden op een vijandelijk vlieg
tuig."
Hoe hoog schatten de hooglera
ren de kans dat de daders gevon
den en berecht zullen worden,
zoals premier Mark Rutte in
2014 nog strijdbaar verkondig-
Onverantwoord dat
de belofte is gedaan
aan nabestaanden
de? Sluiter: „Het is onverant
woord dat die belofte is gedaan
aan de nabestaanden. De kans
op een succesvolle vervolging is
uiterst klein. Het wordt een heil
of a job. Maar wie weet houdt
het team nu nog wat kaarten te
gen de borst. Ik hoop het."
Geert-Jan Knoops wil zich niet
wagen aan een slagingspercenta
ge, maar spreekt ook van een
'zeer kleine kans' dat vervol
ging van de daders zal slagen.
„Het zal minimaal tien jaar du
ren, als het al lukt. Bijvoor
beeld: als je verdachten kunt
aanwijzen, hoe krijg je ze fysiek
op locatie? We moeten reke
ning houden met de geschiede
nis. Hoe moeizaam zijn proces
sen als Lockerbie niet geweest?
Premier Rutte had beter kun
nen zeggen: We zullen er alles
aan doen, maar weten niet of
we de eindstreep halen."
dat hij een vuist maakt naar Rus
land.
Dat een lange adem uiteindelijk re
sultaat kan opleveren, bleek na de
aanslag op het PanAm-toestel boven
het Schotse Lockerbie in 1988. Het
duurde meer dan twaalf jaar, maar
uiteindelijk werd de dader veroor
deeld. Ook dat gebeurde nadat Libië
jarenlang onder druk werd gezet.
Ruslanddeskundige Van der Togt
snapt dat het kabinet voor die strate
gie kiest. „Zolang we niet weten dat
Pietje daar op een knop drukte om
dat Pjotr het zei, is er nog niet ge
noeg bewijs voor een rechtszaak en
moet het internationale onderzoeks
team verder gaan. De politiek moet
daar niet doorheen lopen. In de tus
sentijd zal dit als een hele nare hypo
theek boven de Russisch-Nederland-
se betrekkingen blijven hangen."
donderdag 29 september 2016
Ard van der Steur,
minister
Robert van de Roer, diplomatiedeskundige
Vervolging duurt minstens 10
jaar, als het al lukt, hoe over
tuigend het verhaal van het
Joint Investigation Team ook
klinkt, zeggen hoogleraren
strafrecht. „Er zijn verkeerde
verwachtingen gewekt."
Koen Voskuil
Nieuwegein
—Göran Sluiter, hoogleraar
Internationaal Strafrecht
