eet u smakelijk
12 NI
grillburger
75 JAAR FASTFOODJUBILEUM
De kroketten van Febo bestaan 75 jaar. Hoe een
oer-Amsterdamse onderneming Nederland veroverde
en daarmee nog lang niet klaar is.
Grote invloed
puur hollands rundvlees
met grillsaus
en ijsbergsla
koopse rozenkweker was uitgerust, dreunt
twee generaties later nog steeds door in de
bedrijfsvoering.
„Hard werken en goede kwaliteit leveren,
dat is ons met de paplepel ingegoten", ver
telt De Borst. „Mijn opa was geen gemakke
lijke man. Hij kon woedend worden als een
filiaalhouder zijn zaakjes niet op orde had.
Dat kon een slechte omgang met de klan
ten zijn, maar ook een kapotte lamp in de
vitrine. Alles stond in het teken van het be
drijf. Daar werkte hij keihard voor en dezelf
de inzet eiste hij ook van anderen."
Over de grondlegger van Febo zijn veel
smakelijke anekdotes bewaard gebleven. Zo
als zijn richtlijn aan de filiaalhouders voor
een strikte en zuinige portionering: er gaan
333 tapjes mayonaise uit een emmer.
En het grote belang dat Meneer De Borst,
zoals hij binnen het bedrijf werd genoemd,
hechtte aan goede omgangsvormen: aan de
traditie van een jaarlijks diner met het per
soneel kwam een abrupt einde toen een
medewerker hem een keer tijdens zo'n
avond in een opwelling van jovialiteit bij
zijn voornaam had durven aanspreken.
Deze Johan de Borst was in 1941 neerge
streken in Amsterdam, na een opleiding tot
brood- en banketbakker te hebben gevolgd
in Boskoop. Op de Amstelveenseweg had
zijn vader een bakkerij opgekocht, en daar
ging Johan aan het werk onder de chique
naam Maison Febo. Na de oorlog kreeg de
banketbakkerij een groeiende reputatie in
de stad als verkoper van zelfgemaakte slaat
jes, saucijzenbroodjes en croquetten in de
ouderwetse spelling.
Over de naam Febo bestaat trouwens een
merkwaardig misverstand en die is nog
steeds een bron van verwarring. Aanvanke
lijk was het plan om een bakkerij te openen
in de Ferdinand Bolstraat, en dat leidde tot
de samentrekking Febo. Het werd de Am
stelveenseweg, maar omdat de naam al in
de statuten was opgenomen, heeft men het
maar zo gelaten. Een verstandige keuze, zo
SNACKEN
ommige dingen verande
ren niet in het familiebe
drijf. Dennis de Borst stapt
elke ochtend om 06.00 uur
stipt de fabriek in Amster
dam-Noord binnen, net zo
als zijn vader Hans en zijn
grootvader Johan dat voor hem deden. En
ook de vierde generatie heeft deze zomerse
ochtend op een onmogelijk tijdstip de wek
ker horen afgaan: zoon Steff van 15 staat
vandaag aan de productielijn voor de rund
vleeskroketten.
„Ook mijn zoon is door het virus gegre
pen", zegt De Borst in zijn kantoor op de
eerste verdieping, waar we Steff op camera
beelden aan het werk zien gaan. „Als klein
jongetje ging hij al mee naar het bedrijf,
net zoals ik vroeger met mijn vader mee
ging. Het is een goede manier om het be
drijf te leren kennen, en te ontdekken dat
succes niet vanzelf komt."
Dat het succes gekomen is, straalt onmis
kenbaar af van de moderne keuken in de
Amsterdamse Processorstraat die Febo in
2007 in gebruik heeft genomen. De recep
tie, de kantoren en de kantine zijn met
smaak ingericht, en daarbij is duidelijk niet
op een euro gekeken. Beneden staan de vijf
productielijnen die samen elke week
400.000 snacks afleveren: kalfskroketten,
rundvleeskroketten, satékroketten, maar
ook bamischijven, kipkrokantjes en grillbur
gers.
„Alles ambachtelijk en vers", benadrukt
De Borst. „Dat is het handelsmerk van Febo
en daar zijn we trots op. In onze branche
wordt veel gewerkt met diepvries. Onze fili
aalhouders en franchisenemers kunnen tot
04.00 uur 's nachts hun bestellingen door
geven. Twee uur later gaan wij hier aan het
werk en vanaf 09.00 uur vertrekken de koel
wagens om de snacks in het hele land af te
leveren."
De hoge kwaliteit van de ingrediënten is
een andere troef, vertelt hij tijdens een
rondleiding door de keuken. Hij laat de in
houd zien van een enorme ketel met bouil
lon die de hele nacht heeft staan pruttelen.
„Je ziet het: geen pluisvlees, maar blokjes.
Onze leverancier bezorgt ons alleen vlees
van de beste kwaliteit. Afkomstig van Ne
derlandse koeien van de rassen Blonde
d'Aquitaine en Limousin, die minimaal
twee keer zijn afgekalfd."
Familiegeheim
De receptuur is een familiegeheim en daar
over worden verder geen mededelingen ge
daan, zegt De Borst met een lach. „Mijn va
der en ik zijn de enigen die van de hoed en
de rand weten. Wezenlijk is er niet veel ver
anderd sinds mijn opa zijn eerste kroketten
maakte. Nou ja, zout is natuurlijk een issue
geworden. En sommige ingrediënten die
hij gebruikte, worden niet meer gemaakt."
Van de grondlegger van de Febo hangt op
een prominente plek in de keuken een ge
schilderd portret, maar ook in andere op
zichten is Johan de Borst, in 2008 op 88-jari-
ge leeftijd overleden, nog steeds aanwezig.
De calvinistische inslag bijvoorbeeld waar
mee de ondernemer als zoon van een Bos-
donderdag 15 september 2016
Febo's in
Nederland
Johan Cruijff was
vaste klant bij de Febo
aan het Stadionplein
in Amsterdam _p
De grootste vestiging
zit in het Brugrestaurant
over de A4:
300 vierkante meter
fastfood-
bedrijven
telt
Nederland
Populairste snacks:
kroket en grillburger
Vette jaren
In haar 75-jarig bestaan heeft Febo de
snackcultuur in Nederland behoorlijk
beïnvloed, zegt horecakenner Ubel Zui-
derveld. Neem alleen al de automatiek:
die was er zonder Febo niet meer ge
weest. „Die was in de jaren 80 op ster
ven na dood, maar Febo bleef er in gelo
ven. Geen enkel ander bedrijf geloofde
er nog in, ze verdwenen overal. Febo
zag de waarde er van en inmiddels is
het bijna Nederlands erfgoed." Er is
meer. Zo was Febo in de jaren 70 zo
wat het eerste Nederlandse horecabe
drijf dat franchising inzette. „De klassie
ke horeca keek daar op neer. Febo vier
de er succes mee en nu is het overal."
En na de opening van de eerste McDo
nald's in ons land, in 1971, kopieerde Fe
bo direct de milkshake en hamburger.
„Nog niemand kende de milkshake hier.
Nu is er geen snackbar meer die géén
milkshake of hamburger aanbiedt."
Patrick Meershoek
Amsterdam
