ZEELAND GEBOEKT
O
Rosita Steenbeek
komt naar Sluis
Zout water tot aan de
dakgoot in Vlissingen
Vlissingen
de sleutel
ZEELAND 13
Johan Murre schreef een woordenboek voor de oudste bijbelteksten.
Zodat we zien dat de bijbel veel toleranter is dan vaak wordt gedacht.
ie wordt er blij van
deze boeken? Ruim
tweeduizend pagi
na's met verklarin
gen en toelichtin
gen op woorden uit de oudste bijbel
teksten: de Lexicon Bijbels Grieks.
Samensteller Johan Murre in Mid
delburg geeft in eerste instantie het
voor de hand liggende antwoord. Pre
dikanten kunnen hun voordeel met
dit woordenboek doen, en studenten
en cursisten die zich in de grondtek
sten van de bijbel willen verdiepen.
En verder? Want de groepen die hij
nu noemt vormen een nogal beperkt
publiek.
Dan vertelt Murre: „In het He
breeuws en het Grieks heeft elke Iet
ter een betekenis. Je moet horen hoe
een woord wordt uitgesproken en in
welke context het staat. Wij, in het
Westen, denken wetenschappelijk
exact. Als wij het over een huis heb
ben, is het een huis en niet meer dan
dat. In het Grieks is dat heel anders.
Oikos is een woning, een huis, maar
ook een tent, een hol, een nest. Een
kamer, een zaal, dat kan ook. Dan is
er nog een tweede cluster begrippen
waarin oikos begrepen moet worden
als huisgezin, huishouding, familie,
geslacht. Ga je nog verder, dan dekt oi
kos ook begrippen als vaderland en va
derstad. Het woord wordt zelfs een
enkele maal gebruikt om het He
breeuwse woord 'zoon' of het meer
voud 'kinderen' te vertalen: hij
komt/zij komen uit het huis, uit het
geslacht van die persoon."
En zo geraken we tot de conclusie
dat zijn hagelnieuwe woordenboek
bestemd is voor iedereen, die het
goed voor heeft met onze wereld.
Want: „Wie zich in de oude grondtek
sten van de bijbel verdiept, krijgt een
hele andere, verfrissende kijk op het
geheel. Vele christenen zeggen: zó
staat het in de bijbel. Lees je de grond
teksten en houd je rekening met de
diverse betekenislagen van Hebreeuw-
se en Griekse woorden, dan moet je
echter heel voorzichtig zijn. De bijbel
is een actueel boek, waarin veel min
der stellige uitspraken staan dan vaak
wordt gedacht. 'Naar Gods beeld
schiep Hij hem man en vrouw schiep
hij hen' - zo staat het in sommige ver
talingen. Lees je de oorspronkelijke
tekst, dan staat er 'God schiep hen
mannelijk en vrouwelijk'. Daar zit va
riatie en ruimte in, zoveel dat de tekst
niet te gebruiken is om bijvoorbeeld
homoseksualiteit af te wijzen."
Johan Murre (72) was godsdienstle
raar op de Christelijke Scholenge
meenschap Walcheren (CSW). In
2999 begon hij met de studie van de
bijbelse grondtalen: Hebreeuws en
Grieks. Vervolgens gaf hij ook cursus
sen in die talen. Tien jaar geleden pu
bliceerde hij al een woordenboek
Lexicon
Bijbels Grieks
Johan Murre
voor het Nieuwe Testament. Dat
heeft hij nu uitgebreid met een lexi
con, waarin ook alle Griekse woorden
van de zogenaamde Septuaginta - de
rond 200 voor Christus in het Grieks
vertaalde bijbel van het jodendom -
worden verklaard en toegelicht. Zijn
boek bevat 15.000 hoofdwoorden en
45.000 afleidingen.
De schrijver is blij dat het werk af
is. Hij sukkelde de afgelopen jaren
met zijn gezondheid. „Het was een
paar keer kantje boord", zoals hij het
zelf zegt. Voor hem is de studie van
de 'bijbelse grondtalen' belangrijk:
„Als predikanten en theologen zich
met hulp van mijn woordenboek daar
in gaan verdiepen, worden muren tus
sen kerken omvergeworpen en kan ie
dereen ervaren dat de bijbel toleran
tie bevordert."
Schrijvers in Sluis begint
het nieuwe seizoen met
een lezing van Rosita
Steenbeek. Op woensdag 21 sep
tember is ze vanaf 20.00 uur te
gast in het Belfort van Sluis. Kaar
ten zijn voor 7,50 euro verkrijg
baar bij VVV inspiratiepunt
Sluis. In haar nieuwste boek Rose
vertelt ze het levensverhaal van
haar grootmoeder: dochter van
een joodse moeder en een Duit
se vader. In de jaren dertig
waaiert Roses joodse familie uit
over de wereld, op de vlucht
voor Hitier. Rosita Steenbeek
(1957) debuteerde in 1994 met
De laatste vrouw. Ze schreef ook
over Rome, de stad waar ze het
grootste deel van het jaar woont.
Auteur John Brosens had
niet veel geluk met zijn
vorige uitgever. Zijn laat
ste jeugdboek Bloedbroeder 1618
was vorig jaar niet beschikbaar,
toen het in de strijd was voor de
Zeeuwse Boekenprijs (ZBP) en
de PZC-Publieksprijs. Bij diezelf
de uitgever ging het mis met het
begin 2013 verschenen boek Ped
delen in de Palingstraat: illustra
ties ontbraken en de promotie
was ondermaats. Dat laatste
boek krijgt nu een herkansing.
Er is een nieuwe, geïllustreerde
versie van Peddelen in de Paling
straat beschikbaar, onder de titel:
Zout water tot aan de dakgoot
(23,95 euro). De Ramp in Vlissin
gen, voor lezers vanaf 9 jaar!
John Brosens: „Ik heb voor dit
boek een aantal originele familie
verhalen gebruikt, anekdotes, ei
genlijk. Voor een auteur is de
waarheid niet zo interessant. Te
genover de fictie staat een aantal
pagina's met feitelijkheden, met
kaartjes van het rampgebied en
twee foto's van de Zeeuwse foto
graaf Dert."
Zeeuwse schrijvers
Ik herinner me hem van de tele
visie, Willem Frederik Her
mans (1921-1995). Zijn verbe
ten gezicht, maaigebaren, dramme
rige stem. In de boeken is hij niet
veel sympathieker, behalve dan in
Au pair uit 1989, zijn laatste om
vangrijke roman, met voor één
keer een stralende hoofdpersoon,
Paulina. Ze wil Frans en Kunstge
schiedenis gaan studeren in Parijs
en die wens gaat in vervulling.
Haar op een na opvallendste eigen
schap is haar lengte: 1 meter 92.
Haar allergrootste voordeel in het
bestaan is dat ze uit Vlissingen
komt.
Vlissingen lijkt een sleutel
woord in deze ontspannen en ont
spannende roman. Maar er blijkt
een nog belangrijker term te zijn,
het wachtwoord in het Parijse
huis waar Paulina verblijft is Con-
stantin Guys. De naam van een be
genadigde tekenaar, door een sa
menloop van omstandigheden in
Vlissingen geboren. Het jaartal
was 1802, Hermans hield het on
juiste jaartal 1805 aan. Daarvoor
werd hij op de vingers getikt van
uit Zeeland. Toch liet hij, gewoon
lijk een grote aanpasser van zijn
werk, de fout staan.
Het lijkt of je een door en door
Zeeuwse roman aan het lezen
bent. Maar van de honderden blad
zijden die Au pair telt, speelt er al
les wel beschouwd niet eentje in
Vlissingen.
De enige passage met een beetje
plaatselijke kleur betreft Paulina's
klasgenootjes die zich door de eer-
Willem
Frederik
Hermans
ste de beste jongen laten nemen:
'Achter in een auto, of's zomers
even vlug in de duinen.' Zij na
tuurlijk niet, zij blijft een trotse
Zeeuwse maagd.
Waarom maakt Paulina furore
in Parijs, tenminste in het huis
van een oude generaal, helemaal
in de ban van Guys? 'Ze komt uit
Vlissingen en ze is in alle opzich
ten perfect.'
Het merkwaardige is dat ook
Hermans voor het meisje, al dan
niet zijn eigen bedenksel, is geval
len. Hij duikt in eigen persoon op
in het boek, zelfportretje met
spot: 'Zijn gezicht was er niet een
dat van nature vriendelijk stond.'
Maar haar kijkt hij heel vriende
lijk aan en hij belooft haar alle
goeds.
De ene zachte plek in het harde
universum van Willem Frederik
Hermans.
vrijdag 9 september 2016
Wekelijkse rubriek met boeken over Zeeland
en boeken van Zeeuwse schrijvers
De oude bi bel is tolerant
Jan van Damme
w
Johan Murre, schrijver van het Lexicon Bijbels Grieks, foto ruben oreel
Uitgeverij Skandalon,
twee delen, 2016 pag.
109,50 euro tot 1 decem
ber, daarna 139,50 euro.
Presentatie: vrijdag 28
oktober om 15.30 uur in
de Kloveniersdoelen in
Middelburg.
Mario Molegraaf
WILLEM
FREDERIK
HERMANS
-1921-1995
