Lichtmans
glazen bol
i,
8 NI
Allan Lichtman, de koning
van de Amerikaanse
verkiezingsprofeten heeft
voor het eerst in 30 jaar geen
idee wat er in november gaat
gebeuren. Zijn glazen bol blijft
Trump en Clinton op het
stembiljet ongewoon duister.
In de zomer van 2010 - met nog 28
maanden aan debatten, toespraken, re
clamespots en uitglijders te gaan -
wist Allan Lichtman genoeg. Barack
Obama zou in 2012 weer de Ameri
kaanse presidentsverkiezingen gaan win
nen, hoe impopulair hij op dat moment
ook was.
Lichtman bleef erbij, ook toen Mitt Rom-
ney twee jaar later Obama op de hielen zat
in de peilingen. „Ik heb er verhitte discus
sies over gehad met opiniepeilers. Dat kan
niet, zeiden ze, zo ver van tevoren een voor
spelling doen. Let maar op, zei ik dan, jullie
hebben het allemaal mis. Ik krijg gelijk."
Het is niet zomaar bluf. Lichtman had op
dat moment zeven keer eerder de verkie
zingsuitslag juist voorspeld. In 2008, toen
een historische verkiezingsdag Barack Oba
ma aan de macht bracht, kwam bijvoor
beeld uit wat hij al in 2005 voorzag en op
papier zette: de Democraten zouden het
Witte Huis terugveroveren. „Al hadden ze
een willekeurige naam uit het telefoonboek
gekozen, dan nog hadden ze gewonnen."
Nu de verkiezingsdag op 8 november
2or6 nadert, blijft het echter opvallend stil
in het kantoor van historicus Lichtman aan
de American University in Washington. Er
is nog geen voorspelling, tot verbazing van
een leger Witte Huis-watchers. „Of ik dan
niet alvast kan zeggen naar wie ik neig, wil
len ze weten. Nee, ik weet het echt nog niet
zeker genoeg. Heel, heel ongebruikelijk."
Lichtman voorspelt welke partij het Ame
rikaanse presidentschap verovert aan de
hand van dertien simpele stellingen: 'de
sleutels tot het Witte Huis'. Ze gaan over za
ken als de positie van de regeringspartij in
het Congres, de concurrentiestrijd binnen
de zittende partij, de economie, schandalen
in de huidige regering, successen of misluk
kingen in het buitenland en het charisma
van de kandidaten.
Pragmatische kiezers
Peilingen - op dit moment met Clinton op
pole position - negeert Lichtman totaal. Het
gaat hem om 'onderliggende ontwikkelin
gen', niet om zulke momentopnames. Als
meer dan de helft van de dertien stellingen
waar is, zal volgens hem de zittende partij
de meeste stemmen krijgen, in dit geval de
Democraten van president Obama. Is meer
dan de helft niet waar, dan wint de uitda
ger, de Republikeinse Partij.
„Mijn theorie, die al dertig jaar correct is
gebleken, is dat de verkiezingen feitelijk
een referendum zijn over de prestaties van
de partij in het Witte Huis. Kiezers zijn
pragmatisch: als ze het goed doen, mogen
ze nog vier jaar."
Zo gaat het al sinds zeker i860, conclu
deerde de hoogleraar met terugwerkende
kracht. Tot de dag dat Donald Trump zich
verkiesbaar stelde.
„We hebben nooit eerder in de geschiede
nis een kandidaat zoals hij gezien. De din
gen die hij gezegd heeft, waren elke andere
politicus allang fataal geworden."
Het maakt dat Lichtmans model plots
niet meer zo betrouwbaar is. Trump maakt
het moeilijk om te oordelen over de dertien
'sleutels'. „Er was bijvoorbeeld een interne
strijd bij de Democraten, tussen Clinton en
Bernie Sanders. Dat is gunstig voor de Re
publikeinen. Maar het is de vraag of dat nu
zoveel uitmaakt. Omdat Democraten
Trump over het algemeen zo afschuwelijk
vinden, is de partij toch wel verenigd."
De strijd tegen IS in Irak en Syrië hangt
ook nog boven de markt. Militair succes le
vert de zittende partij in Lichtmans theorie
namelijk 1 punt op, die Hillary Clinton na
mens de Democraten te gelde zou kunnen
maken in november. „Het zou haar enorm
helpen als Obama een flinke overwinning
kan claimen, bijvoorbeeld door IS uit Mo
sul te verdrijven."
Er komt zeker een voorspelling, zegt
Lichtman. Deze maand, verwacht hij, kort
voor of na het eerste tv-debat. „Een debat
zelf is normaal gesproken helemaal niet
van belang voor mij. Debatten zijn voorspel
baar. We kennen de standpunten van de
kandidaten al en ze zeggen geen al te gekke
dingen. Maar dat gaat deze keer niet op."
Derde kandidaat
Met Trump weet je het immers nooit. Bo
vendien mag mogelijk een derde kandidaat,
Libertariër Gary Johnson, mee debatteren
nu hij het goed doet onder kiezers die zo
wel Trump als Clinton verafschuwen. Dat
zou tegen de Democraten werken.
Voorzichtig houdt Lichtman er rekening
mee dat hij deze keer een voorspelling gaat
doen die géén waarheid wordt. Niet omdat
zijn model toch niet zo nauwkeurig blijkt,
zegt hij, maar omdat de politieke patronen
die in de afgelopen decennia steeds terug
keerden doorbroken worden. „Ik ben geen
waarzegger, mijn voorspellingen zijn geba
seerd op het verleden. Dat ik het nog niet
weet, of dat ik het straks misschien zelfs
mis heb - dat kan, ik ben ook maar een
mens - zegt vooral hoe historisch deze ver
kiezingen zijn."
Trump staat in de jongste peiling van
CNN 2 procent voor op Clinton.
13 STELLINGEN
1 Zetels Na de tussentijdse Congres
verkiezingen (in 20t4, re(i-) heeft de
zittende partij meer zetels in het Huis
van Afgevaardigden dan na de vorige
tussentijdse verkiezingen.
2 Kandidatuur Er is geen serieuze
competitie om de kandidatuur van
de zittende partij
3 Zittend president De kandidaat
van de regerende partij is de zitten
de president
4 Derde kandidaat Er is geen derde
partij of onafhankelijke kandidaat
van betekenis
5 Goede economie De economie
verkeert niet in recessie tijdens de
verkiezingscampage
6 Groei De economische groei per
hoofd van de bevolking in de vier
jaar onder de huidige president is ge
lijk aan of groter dan in de vorige presi
dentiële termijn
7 Veranderingen De zittende rege
ring heeft grote beleidsveranderin
gen doorgevoerd
8 Rust Er is geen aanhoudende so
ciale onrust in de vier jaar onder
de zittende president.
9 Smet De zittende regering is niet
besmet door grote schandalen
Buitenland De zittende regering
lijdt niet onder een grote misluk
king op het gebied van buitenlandse
of militaire zaken
Succes De zittende regering be
haalde een groot succes op het ge
bied van buitenlandse of militaire za
ken
Charisma De kandidaat van zit
tende partij is charismatisch of
een nationale held
Geen charisma De kandidaat
van de uitdagende partij is niet
charismatisch of geen nationale held
woensdag 7 september 2016
Karlijn van Houwelingen
New York
Amerika's
'Maurice de Hond' is
wanhopig
Als meer dan de helft van de volgen
de stellingen waar is, wint de rege
rende partij volgens Allan Lichtman
de verkiezingen.
