-«Si!
wif
r
18 NI
Wat gebeurde er toch allemaal deze zomer? Er waren aanslagen, een
coup, de Brexit, er was angst en woede en er klonk klare taal. We kunnen er
niet omheen: de wereld ziet er anders uit. Een terugblik (en een vooruitblik)
in vier delen.
mgm
DE ZOMER VAN 2016
De Sterke
Man is
herrezen
Sterkste man dit
jaar een vrouw?
vandaag
i'
V
Hoeveel is 1 mil
joen mensen?
Hoeveel lawaai
kunnen ze ma
ken? En hoe
voelt het als ze
allemaal voor
jou zijn gekomen? Als ze allemaal
jouw naam roepen? Recep Tayyip
Erdogan weet precies hoe dat
voelt. Als hij zondag 7 augustus
het podium in Istanboel opstapt,
samen met zijn vrouw, ziet hij
een zee van rode vlaggen. Hij
weet dat zijn volk geluisterd heeft,
want dat had hij gevraagd: neem
alleen rode vlaggen mee. Voor Tur
kije! Voor de democratie! Voor de
martelaren!
We weten allemaal wat er ge
beurd is. Iets meer dan drie weken
voor deze speech, op vrijdag 15
juli, rijden er tanks door de stra
ten van Turkije, bombarderen
straaljagers het parlement, wordt
het presidentieel paleis in Ankara
beschoten en slagen opstandelin
gen er bijna in president Erdogan
op te pakken en wie weet wat nog
meer. Er sterven die nacht meer
dan driehonderd mensen.
Maar de president spreekt rus
tig, met afgemeten handgebaren.
De boord van zijn witte over
hemd staat open, alsof hij wil zeg
gen: geen formeel gedoe, we zijn
hier onder ons. Als hij vertelt dat
hij mensen dood wil maken,
klinkt er gejuich uit 1 miljoen ke
len. (Letterlijk zegt hij dat hij de
doodstraf in ere wil herstellen,
maar dat komt op hetzelfde neer.)
Deze massabijeenkomst aan de
oevers van de Zee van Marmara,
'de grootste en drukste uit de poli
tieke geschiedenis van Turkije', is
een vrijwillige bijeenkomst. Nie
mand is gedwongen. Bezoekers
zeggen dat ze hier zijn omdat ze
van hun land houden, omdat het
belangrijk is dat de Turken een
heid tonen. Ze zien er opgelucht
uit, ze zijn blij. Ze stralen als ze
spreken over president Erdogan:
hij is de man die het vaderland ge
red heeft uit de klauwen van terro
risten! En die mogen dus best
dood.
Poetin
Wat is er aan de hand? En dit ken
nen we toch ergens van? Niet zo
ver van Turkije is Vladimir Poetin
de baas, het Russische buitenbeen
tje in de categorie 'Wereldleiders'
die doet wat hij wil (de Krim af
pakken van Oekraïne, vals spelen
met sport) om vervolgens alles
met een stalen gezicht te ontken
nen.
De manier waarop hij in de
loop der jaren (hij leidt Rusland al
sinds 2000) zijn positie heeft ver
stevigd, vindt haar echo in Ttir-
kije. Ook Poetin zorgt ervoor dat
hij geen moment verdwijnt uit
het centrum van de macht: eerst
was hij president, toen premier
(maar nog steeds de baas), nu
weer president. Hij maakte de
Russen weer trots op hun land.
Politieke tegenstand van beteke
nis is er allang niet meer. Belang
rijke posten zijn voorbehouden
aan bevriende of afhankelijke figu
ren. Als het tegenzit, tovert hij
een zondebok uit de hoge hoed
(vaak 'bandieten' of'terroristen'
uit de Kaukasus) of begint hij een
oorlog (Tsjetsjenië, Oekraïne).
Een vrije pers bestaat nauwelijks,
waardoor de aanpak van zonde
bokken of de noodzaak van weer
een oorlog met een strik erom
heen gepresenteerd kunnen wor
den aan het volk.
De geschiedenis geeft ons meer
voorbeelden. In de onzekere en
chaotische jaren 30 in Duitsland
zien we ook een man opkomen
die met een agressieve boodschap
zijn volk meekrijgt. Je moet oppas
sen met het H-woord, want een
vergelijking met het nazisme slaat
door alle gruwelijkheid al snel el
ke discussie dood. Maar dat bete
kent niet dat je daarom bepaalde
signalen moet negeren.
Het is nu ook onzeker, het is
chaotisch, er is behoefte aan daad
kracht. Vind je weg maar eens in
een wereld met murw gebombar-
deerde jongetjes in Aleppo, bom
men op een bruiloft, een vracht
wagen des doods in Nice, een ge
keelde priester in een Frans kerk
je, een staatsgreep in een vakantie
land, al die vluchtelingen die
maar blijven komen, een eiland
dat ineens de Europese Unie ver
laat... en dat allemaal in de drie zo
mermaanden van 2016. Het is te
veel. Je wil dat iemand iets doet.
Als een dolle
Erdogan hééft iets gedaan. De gro
te schoonmaak is in volle gang. In
de weken na de coup gaat hij als
een dolle tekeer tegen wat hij het
'kankergezwel' noemt: de bewe
ging van zijn aartsvijand Fethul-
lah Giilen. Binnen de kortste ke
ren zijn er 9.000 agenten ontsla
gen, één op de drie leraren op pri-
véscholen geschorst, 10.012 solda
ten opgepakt, 2.745 rechters ge
schorst, 21.700 onderwijsambtena-
ren ontslagen en meer dan 100 ra
dio- en tv-zenders en websites ge
sloten. En hij wordt er om toege
juicht.
Het is de terugkomst van de
Sterke Man: iemand die zegt waar
het op staat, als hij de kans krijgt
ook meteen de daad bij het woord
voegt en zich verder van niemand
iets aantrekt, ook al reiken de ge
volgen veel verder dan zijn eigen
landsgrenzen.
Waar moeten we heen? Hoe
zaterdag 3 september 2016
Mark van Assen
Alle Sterke Mannen ten spijt,
kan het in november zomaar
gebeuren dat de allersterkste
man van de wereld een vrouw
wordt. Als Hillary Clinton erin
slaagt om zich Donald Trump
van het lijf te houden, dan
krijgen we voor het eerst in
de geschiedenis een First
Husband (Bill) in het Witte
Huis.
En veruit de belangrijkste lei
der in Europa is op dit moment
de Duitse bondskanselier
Angela Merkel. Haar benade
ring van de vluchtelingencrisis
ontlokte veel kritiek, maar
oogstte ook lof. Haar Wir
schaffen das was geen kale
constatering van een feit (we
kunnen deze mensen op
nemen), zo schreef de krant
Die Zeit onlangs, maar meer
een visie op wat voor soort
land Duitsland zou moeten
zijn (we willen deze mensen
opnemen).
