Oezbeekse dictator danst niet meer
10 NI
Nederlandse vrouw die een grote rol zou
hebben gespeeld in de 'pruikenbende' bij
Duitse bankovervallen, staat achter gesloten
deuren voor de rechter over haar uitlevering.
vrijdag 2 september 2016
Extreemlinkse vrienden van Lianne Z. bewaken de deur. illustratie petra urban
Victor Schildkamp
Koen Voskuil
Amsterdam
Met haar grote open ogen, slor
dige kapsel en omringd door
zes 'kameraden' verscheen
ze gisteren in Amsterdam
bij de rechtbank. Lianne Z.,
29 jaar, volgens zichzelf 'onteigenaar van
banken', maar volgens de Duitse justitie ge
woon een ordinaire en gevaarlijke bankover
valler. Onze oosterburen zijn ervan over
tuigd dat de tengere Amsterdamse bij min
stens één bankoverval de touwtjes in han
den had van wat daar bekendstaat als de
'pruikenbende'.
De bende sloeg onder meer drie keer toe
in Aken. Bij minstens twee overvallen wer
den dna-sporen van Lianne gevonden.
Duitsland was al langer naar de door Euro
pa rondzwervende Lianne op zoek. Begin
juli plukte de Nederlandse politie haar van
straat in hartje Amsterdam. Omdat Lianne
niet wilde meewerken aan uitlevering naar
Duitsland, moest de rechter er gisteren aan
de pas komen om te bepalen óf ze naar on
ze oosterburen mag worden overgebracht.
Eén stap richting de deur
van de zaal waarin hun
heldin zit, en ze springen
ervoor: 'Jij mag er niet in'
Dat levert publiciteit op en daar houden
Lianne en haar kameraden - zoals ze op
linkse websites als Indymedia worden ge
noemd - niet zo van. Meteen bij binnen
komst in de Amsterdamse rechtbank vra
gen Lianne en haar advocaat Willem Jeb-
bink de rechter of de zaak achter gesloten
deuren mag plaatsvinden. Ondertussen wa
ken haar - piepjonge - vrienden bij de deur
van de rechtszaal. Hun een vraagje stellen
is niet de bedoeling: „Oprotten!" Doe één
stap richting de deur van de zaal waarin
hun heldin zit, en ze springen ervoor. „Jij
mag er niet in." Dat bevalt ook de bodes
van de rechtbank niet, dus worden de kame
raden gesommeerd aan de kant te gaan.
Meer dan een meter wijken ze niet van de
deur. Als Willem Jebbink naar buiten komt
om de kameraden te informeren, klontert
het groepje vrienden als een voetbalteam sa
men en overlegt in fluistertoon. Niemand
uit de in hun ogen kapitalistische samenle
ving mag horen wat ze zeggen.
Opmerkelijk genoeg gaat de rechter mee
in Liannes verzoek om de rechtszaak over
haar uitlevering achter gesloten deuren te
laten plaatsvinden, iets waarvoor in Neder
land zwaarwegende redenen moeten zijn.
„Maar", legt de rechter uit, „Mevrouw Z. is
verdachte in Duitsland en niet in Neder
land. Ze zit feitelijk nog slechts in voorar
rest. Het is dus niet aan mij om te vragen
wat haar zwaarwegende redenen zijn om
de zaak achter gesloten deuren te behande
len. Zij wil dit en de rechtbank stemt in."
Vanaf dat moment wijken haar vrienden
helemaal niet meer van de deur van de
rechtszaal. Alleen Liannes vriendin, geregis
treerd partner, mag mee naar binnen om
de zaak te volgen.
Als na anderhalf uur de zaak klaar is, zeg
gen Lianne en Jebbink weer niks. De vrouw
uit de Amsterdamse krakersscene blijft mys
terieus. Een van haar tatoeages 'Ahora mas
que nunca' (Spaans voor 'Nu meer dan
ooit', de pruikenbende opereert vanuit
Spanje) zegt hooguit iets over haar vastbera
denheid in haar strijd tegen 'autoriteiten
en onderdrukking'. Daar horen bankover
vallen bij. De tonnen gestolen euro's waren
bedoeld voor het levensonderhoud van de
bende, meent justitie.
De uitspraak is over twee weken.
De Oezbeekse president Islam
Karimov is op sterven na dood.
Hij is een van de meest gevrees
de dictators, maar houdt daar
mee wel de militante moslims in
Centraal-Azië in toom.
Gerben van 't Hof
Rotterdam/T ashkent
Hij is er niet. Normaal danst presi
dent Islam Karimov uitbundig op
de nationale feestdag. Om de Oez-
beken te laten zien dat hij zich
sterk en fit voelt, ook al is hij ach
ter in de 70. Nu ligt de dictator op
de intensive care. Hij heeft een
hersenbloeding gehad. De gezond
heidstoestand van Karimov is aan
gemerkt als staatsgeheim in het
autoritair geleide land. Voor het
eerst maakt de overheid nu een
uitzondering. 'De president onder
gaat een behandeling.' Verder zijn
geen details vrijgegeven.
Karimov (78) leidt de voormali
ge Sovjetrepubliek al sinds de on
afhankelijkheid in 1991. Al die tijd
houdt hij de Oezbeken onder de
knoet. Verkiezingen kunnen net
zo goed niet worden gehouden,
want Karimov wint toch. Het par
lement is zijn applausmachine.
Oezbekistan, dat grotendeels
draait op de katoenteelt, is vol
gens de Verenigde Naties het to
neel van systematische martel
praktijken, illegale detentie en ge
dwongen deportaties. Er zijn zelfs
meldingen geweest dat onder Kari-
movs bewind gevangenen werden
gekookt. „Vaststaat dat hij zijn
volk een kwart eeuw genadeloos
heeft onderdrukt", zegt Anna Tim
merman, directeur van Human
Rights Watch in Nederland.
„Hij maakte van Oezbe
kistan een autoritaire en
steeds corrupter wor
dende staat."
Karimov bouwde
voort op de macht die
Oezbekistan had toen
het nog een Sovjetrepu
bliek was. „De hoofdstad
Tashkent was destijds de belang
rijkste stad in de regio", weet Her
man Hoen, hoogleraar politieke
economie en transitieprocessen
aan de Rijksuniversiteit Gronin
gen. „Oezbekistan had altijd het
beste onderwijs in de regio en een
goed functionerende bureaucratie.
Economisch doet het land het be
ter dan de buurlanden, terwijl er
sinds de val van het communis
me nooit noemenswaardi
ge hervormingen zijn
doorgevoerd."
Een overlijden van
president Karimov zal
vrijwel zeker leiden tot
politieke instabiliteit.
Ook de aanwezigheid
van moslimmilitanten in
de regio vormt een probleem.
Omliggende landen kunnen nau
welijks een vuist maken tegen de
terreurgroepen. Maar Karimov
heeft ze in eigen land de kop in ge
drukt, al gebruikt de dictator het
gevaar van islamitisch extremis
me steevast als reden om burger
rechten aan zijn laars te lappen en
korte metten te maken met elke
vorm van oppositie.
Karimov heeft veel vijanden.
Toch heeft hij juist vanwege de
dreigende terreur ook twee in
vloedrijke vrienden. Naast Rus
land is de Verenigde Staten een be
langrijke bondgenoot, zegt Hoen.
„Een machtswisseling kan ertoe
leiden dat deze bondgenootschap
pen onder druk komen te staan.
En daarmee dat het terrorisme in
Oezbekistan oplaait. Karimovs
dood zal hoe dan ook grote veran
deringen teweegbrengen in zijn
land en in de regio."
Extreemlinkse vrienden
van Lianne Z - 'Oprotten!'
