Wat doet een kas in de kerk?
U
16 ZEELAND
Zomeratelier 2016 is ijzersterke tentoonstelling
Wie ben jij? is de vraag waarmee vijf
kunstenaars deze zomer in het CBK
Middelburg aan het werk gingen. Een
opmaat naar de manifestatie Fagade.
Een week werken in
een min of meer open
bare ruimte. Dat
vraagt voorbereiding.
Maar het uiteindelijke
werk ontstaat ter plekke. Bij goede
kunstenaars levert dat iets extra's
op. Het werk voegt zich dan niet
alleen naadloos in de ruimte,
maar geeft de plek soms letterlijk
een extra dimensie.
Het zomeratelier 2015 - met het
zelfde thema - leidde in mijn
ogen tot een ijzersterke tentoon
stelling. De mix van ruimtelijk en
tweedimensionaal werk maakt op
nieuw de verwachting waar. Bij
binnenkomst al. Als ik aanloop te
gen de gestalten die Johanna Sch-
weizer voor één van de wanden
hing die de ruimte verdelen. Ge
haakte figuren, ietwat griezelig,
wit en rood. Eromheen lopend zie
ik dat de rode gestalte de witte
doorsnijdt. Alsof die er bezit van
wil nemen. De witte lijkt een
vrouw, maar heeft ook mannelijke
geslachtskenmerken. De rode
oogt puur man. Een krachtig
beeld van wie wij zijn. Mensen in
strijd met onszelf. Of de ander?
Mens
Soms zijn we kwetsbaar, zoals de
liggende mens uit witte stof die
Ans Couwenberg op een andere
wand bevestigde. Met erboven
half transparante stroken papier
waardoorheen op de wand gete
kende en geplakte koppen scheme
ren. Herinneringen, dromen, ge
dachten? Of steeds andere vor
men van die ene mens die we in
wezen allemaal zijn? Is het beeld
de aarde zelf, waarop de bomen
groeien die Couwenberg als
schimmen op het loshangende pa
pier laat opdoemen.
'Wie ben jij?' Een glimp in de
eeuwigheid? Dat raakt aan de bij
drage van Joost Krijnen. Op een
'sokkel' van opgespannen schilder
slinnen liggen botten en vruchten
van lichte, ongeglazuurde klei.
Het lijkt een altaartje, of een graf
steen, een herinnering aan het le
ven dat zich vertoont als sporen
van lijnen en vlekken op de wand
en op papier. In zwart tape een vo
gel zittend op een lijn, een andere
een cirkelbaan vliegend. Leven en
dood. Stil en indrukwekkend op
geroepen, met heel puur materiaal
gebruik.
Ook de vloer is goed gebruikt.
Tjalling Quinten Mulder toont er
bergjes witte materie, het zou
De mix van ruimtelijk
en tweedimensionaal
werk maakt
opnieuw de
verwachting waar
gips kunnen zijn, soms ruw van
oppervlak, soms uit gestolde lagen
opgebouwd. Pas na een tijdje ont
dek ik handafdrukken in de ver
der diffuse materie. En zie ik de
uitgespaarde vorm van een been,
of een zitvlak. Mulder heeft steeds
een ander deel van zijn lichaam
zichtbaar gemaakt in de materie.
Hij verbeeldt als het ware onze
voetafdruk. Wij (ver)vormen de
aarde, maar verdwijnen uiteinde
lijk. Misschien maar goed ook? On
dertussen leven we ons leven. Met
elkaar op reis door een onbekend
gebied, onszelf en anderen schep
pend én aantastend.
Kars Persoon tekende een door
de ruimte buitelende stoet. Een ge
raffineerde combinatie van aandui
den en weglaten. Beweging en te
genbeweging. Gevoel en ratio. Me
tafoor voor de mensheid en tege
lijk beeld van de vormen die wij
aannemen tijdens onze reis door
het leven. Die sommigen brengt
tot frustratie en verbittering.
Indrukwekkend en bijna sur
reëel opgeroepen door Marcel War-
menhoven. Hij transformeerde
piepschuim, textiel en stengels
van bereklauwen tot een monster
dat een stroom van kralen en zee
wier uitbraakt. Een woedende
kop, een rug van beschermende
camouflagestof, de buik zacht en
licht, de armen ingehouden. Het
kwaad vervaarlijk grommend,
maar nog net ingetoomd door een
aangetast verstand. Hier is de
strijd nog niet beslist. Dat biedt
hoop.
Waar een week vakantie in
het Reestdal al niet toe kan
leiden. Ds. Henk de Ruiter
wisselde zijn PKN-gemeente hier in
Zeeland in voor die van IJhorst-De
Wijk en vertelt mij daar met hart en
ziel over de aanpassing van de kerk
in Gapinge, waarbij hij in 2011 betrok
ken was. „Je moet er eens gaan kij
ken."
Vooraf probeer ik mij een voorstel
ling te maken van het glazen geheel
dat naar zijn zeggen in de kerk is ge
realiseerd en het gebouw multifunc
tioneel maakt. „Het is een soort kas,
met een vergaderruimte, keuken en
dergelijke." Een kas tsja, dat prik
kelt mijn fantasie. Een kerkenraad
die in een kas aan het werk is. Zou
den de ideeën die zij ontwikkelen
Monniken
werk
José Baars schrijft
wekelijks over reli
gie en kerken in
Zeeland. Kijk voor
haar blog op
pzc.nl/monniken
werk
met dezelfde zorg worden omringd
als in een kas waar iemand zijn
groenten zaait, verspeent, uitplant en
tot volle wasdom brengt, oogst? Ik
houd van groenten, ook prille kiem-
groenten laat ik graag mijn smaakpa
pillen prikkelen. Maar zelfs zover
komt het niet met de 'moestuintjes'
die ik tot leven had kunnen wekken.
Bij mij gaan plastic planten nog
dood. Ik wens ze in Gapinge een be
ter lot toe met het geestelijk voedsel.
Wanneer ik in Gapinge met de
deur in huis val sta ik gelijk in de
ruimte waarover De Ruiter sprak.
Het is inderdaad een kas: rechthoe
kig met een puntdak en opgetrokken
uit staal en glas. Rechts van de in
gang ligt de keuken en bergruimte,
links de toiletten en ingang aan de
Noordzijde van de kerk. En het is
mooi. De ruimte is transparant, je
ziet de hele kerk, maar vanuit een
soort geborgenheid van een kleinere
zorgvuldig geconstrueerde, aange
naam ingerichte, verwarmde en ver
lichte ruimte. Het is bijzonder wat
de kas met de kerk doet. Het heeft
iets huiselijks, de ruimte waar Wim
Van Tatenhove mij koffie serveert, fo
toboeken doorbladert en informatie
geeft over hoe het zo is gekomen. Zo
als in veel kerkelijke gemeenten
loopt ook op Walcheren rond de
eeuwwisseling de kerkgang terug en
het is na het ontstaan van de PKN
niet haalbaar om in Gapinge twee
kerken open te houden. Het besluit
valt om de hervormde Torenkerk te
handhaven. Dat was voor de gerefor
meerden een hard gelag. Zij hadden
een gebouw dat van alle gemakken
voorzien was, terwijl de Torenkerk
vooral monumentaal en kerk was.
De afspraak wordt dat de opbrengst
van de ene kerk in de andere kerk
geïnvesteerd mag worden. De Ruiter,
destijds de predikant, laat het zich
geen twee keer zeggen. Hij is tenslot
te ook bouwkundige. In gedachten
zie ik hem in de pastorie knutselen:
hij ontwerpt, bouwt eigenhandig
een maquette en maakt letterlijk vui
le handen. De betrokkenheid van ge
meenteleden is sowieso enorm
groot. Natuurlijk verdienen professio
nals er wat aan, maar de winst ligt
vooral in de gemeenschapszin waar
in de klus resulteert.
Ik heb het wonder van Gapinge ge
zien. Nu het dorp 800 jaar bestaat is
er in de Torenkerk een expositie inge
richt over het dorp én haar kerk. Wie
wil kan er op dinsdag (middag) en za
terdag binnen lopen en zelf ervaren
wat een kas in de kerk doet.
zaterdag 13 augustus 2016
Vijf visies vol hoop op een
nog niet besliste strijd
Nico Out
RECENSIE
A Werk van Johanna Schweizer, Tjalling Quinten Mulder (vloer) en Kars Persoon (wand), fotosnicoout
Zomeratelier 2016 Tof en met
4 september. Wie ben jij? CBK
Zeeland. Maandag tot en met vrij
dag 09.00 -17.00 uur. Finissage
werkperiode 19/8,16.00 uur.
A Het 'monster' van Marcel War-
menhoven.
José Baars
