Wat is zeewier
nu precies?
ZEELAND 5
ONDERZOEK BOERDERIJ OP DE NOORDZEE IS DUUR A
Is grootschalige
zeewierteelt op
zee mogelijk?
Ja, blijkt uit
onderzoek. Maar:
het duurt nog
wel even voor
het zover is.
eewier is het po
tentiële voedsel
van de toekomst.
Het kan een ant
woord zijn op de
klimaatproble
men én de expo-
sief groeiende wereldbevolking.
Het wordt steeds moeilijker op
land zoveel gewassen te telen dat
wereldwijd alle monden kunnen
worden gevoed. Je kunt bijvoor
beeld de veestapel wel vergroten,
maar dat kost ruimte en zorgt er
voor dat er (nog) meer broeikas
gassen de lucht ingaan.
Omdat koeien, varkens, geiten,
schapen en kippen net als mensen
elke dag moeten eten, ontstaat
ook nog eens een spanningsveld
tussen de teelt van gewassen voor
consumptie en voor veevoer. Dat
legt een steeds groter beslag op
schaarser wordende vruchtbare
landbouwgrond, met het risico
dat oerwoud - de longen van de
wereld - wordt opgeofferd voor ak
kerbouw. Op de huidige voet door
blijven boeren is dus een doodlo
pende weg.
We moeten gaan boeren op zee,
is het nieuwe adagium. Het mees-
Zeewierplantages op
zee zijn er mogelijk
pas over 15 jaar
te brood zien wetenschappers in
zeewieren als voedselbron en als
duurzame koolstofbron voor de
circulaire economie. Er is nog veel
onderzoek naar offshore-kweek
nodig, want boeren op zee staat
nog in de kinderschoenen. Tot nu
zijn de experimenten kleinscha
lig. In de Oosterschelde ligt bij
voorbeeld een (kleine) zeewierde-
rij en bedrijfjes pionieren met zee
wier als vleesvervanger. Zo be
staat er al een hamburger van zee
wier: de Dutch Weed Burger. En
dan hebben we het niet over Ne
derwiet.
Om een flinke stap te zetten,
hebben vijf instituten het afgelo
pen jaar onderzoek gedaan naar
natte akkers. Marin, TNO, Delta-
res, ECN en DLO bekeken de hele
zeewierketen. Vragen: is een groot
schalige zeewierboerderij in de
Noordzee technisch haalbaar en fi
nancieel rendabel?
Zeewieren zijn er in alle soor
ten, kleuren en maten. Onder het
motto 'niet lullen, maar poetsen' -
'we wilden meteen aan de slag' -
is er in het onderzoek met twee
soorten gepionierd. Er is gepro
beerd zeewierkaas te maken van
zeesla (Ulva lactuca), die bij
Imares/WUR in Yerseke in bak
ken is gekweekt. Aan zeewierkaas
komt geen dier te pas en is dus ge
schikt voor veganisten en moge
lijk een duurzaam alternatief voor
soja. Ook is onderzocht of zeesla
geschikt is als veevoer.
Julia Wald, zeewierspecialist
van het onderzoekscentrum van
de WageningenUniversiteit, heeft
een tweeledige boodschap. „De
teelt van zeewier in bakken met
Oosterscheldewater is goed ge
lukt. Een seizoensoogst van 20 ton
droge stof per hectare is haalbaar.
Voordeel van kweek is dat de kwa
liteit van de grondstof constant is
en dat je het zeewier permanent
kan controleren. Nog los van de
kosten die dat met zich mee
brengt, Het droge stofgehalte kan
worden opgevoerd als we begin
nen met zeewierveredeling. Ge
noeg kansen dus."
De zeesla uit Yerseke is in etap
pes vervoerd naar labs van ECN
en DLO. Daar volgde de eerste te
genvaller. „Het bleek ingewikkeld
om de eiwitten uit de celwanden
te halen. Er kon geen zeewierkaas
worden geproduceerd." Als vee
voer lijkt zeewier geschikt. Var
kens lijken zeesla te kunnen verte
ren, al houden de onderzoekers
nog een slag om de arm. Er is
meer studie nodig.
Wellicht is teelt van
zeewier mogelijk bij
windparken op zee
De proef met Saccharina, een
bruinwier waarvan 1000 kilo uit
Noorwegen is gehaald, wierp wel
vruchten af. Met een techniek die
lijkt op de productie van zuur
kool, is het wier houdbaar ge
maakt. Een bedrijf heeft vervol
gens de stof mannitol eruit ge-
destil- leerd: 200 gram
uit één kilo
wier. Man
nitol
Zeewier is een verzamelnaam voor groepen algen
die in zee leven en niet met elkaar verwant zijn.
De termen wieren en algen worden nogal eens
door elkaar gebruikt.
Grofweg worden er drie groepen wieren onder
scheiden: groenwieren, roodwieren en bruinwie-
ren. Ze leven in zout water, maar lijken op planten
die op land groeien. Er zijn soorten die zich met
een stengel aan een rotsige bodem hechten, ande
re soorten drijven en zien er meer uit als blad
groente. Als de omstandigheden gunstig zijn, kan
zeewier tot 60 meter lang worden. Dat zijn meest
al bruinwieren die dieper in de zee leven.
Zeewier wordt al lang gebruikt als voedsel, bijvoor
beeld in Japan en Korea. Wie wel eens sushi eet,
herkent het zeewierblad (Nori, een roodwier) er
om heen. Zeewier bevat veel calcium, kalium en ij
zer. Het zit barstensvol met eiwitten en is vetarm,
dus geschikt voor een dieet.
Inmiddels komen tal van bedrijfjes met nieuwe
zeewierproducten, bijvoorbeeld in cosmetica en
voedingssupplementen. Tot de verbeelding spre
ken echter nieuwe culinaire creaties, zoals de
Dutch Weed Burger en I Sea Pasta, een tagliatelle
van zeewier. Dat is geen gehark in de veganisti-
sche marge, 's Lands bekendste grootgrutter heeft
de zeewierpasta al in het schap liggen.
is een natuurlijke zoetstof, anti-
klontermiddel en vulstof. Op de
wereldmarkt levert mannitol 2 tot
3 euro per kilo op. Daar zit finan
cieel muziek in, denken de onder
zoekers.
So far, so good. De hamvraag
was of een fictieve, grootschalige
zeewierboerderij op 25 kilometer
uit de kust van Egmond mogelijk
en rendabel is. Met een computer
model is dat doorgerekend. Dat
blijkt nog best ingewikkeld. Er
zijn zware en dus kostbare instal
laties nodig om te zorgen dat de
wieren die aan afmeerlijnen han
gen, door de zware golfslag niet
wegslaan.
Kan het uit? Er gaapt volgens
het rapport nog een flink gat tus
sen kosten en opbrengst. Een zee
wierhoeve is dus voorlopig een
luchtkasteel.
Verder onderzoek is
noodzakelijk. Julia Wald:
„Dit is een eerste stap,
pas over 15 jaar liggen er
mogelijk zeewierplanta
ges in de Noordzee. De offs
hore teelt is in ontwikkeling,
maar die trend zal zich zeker
doorzetten. Ook in de aqua-
cultuur. Zeewier is niet alleen
belangrijk voor consumptie, je
kunt er ook stoffen uithalen voor
medicijnen."
WUR-onderzoeker Pauline Ka
mermans, gespecialiseerd in aqua-
cultuur en mariene ecologie, vult
aan: „Zeewier kan ook dienen als
vee- en visvoer, voor bijvoorbeeld
zalmkweek. Om teelt op zee ren
dabel te maken, moeten we zoe
ken naar combinatievoordelen.
Misschien is het mogelijk om zee
wier te telen bij windparken op
zee. Of dat zo'n park als kraamka
mer dient."
zaterdag 13 augustus 2016
Zeewierteelt op zee nog ver weg
Frank Balkenende
Pauline Kamermans (links) en Julia Wald van de WUR, het onderzoekscentrum van de WageningenUniversiteit. fotosjohan van der heijden
-Julia Wald, WUR
Pauline Kamermans, WUR
Hiif
