Rusland gaat sancties
tegen T urkije afschaffen
10 NI
Zakenman helpt Erdogan uit de brand
De handdruk van Poetin
en Erdogan is het sluitstuk
van een knap staaltje van
stille diplomatie. Over vele
schijven en via de
'Kazachstan-route'.
De vondst is het
woord 'izvinite',
dat sterker is
dan 'sorry' maar
minder zwaar
dan 'excuus'
woensdag 10 augustus 2016
Erdogan en Poetin gisteren in het Konstantin Paleis bij St. Petersburg in Rusland, foto Alexander zemlianichenko/ap
Rotterdam/Ankara
Eind april. Turkije lijdt al ruim
vier maanden onder Russische
sancties. Hotels en stranden zijn
leeg. Russische toeristen bijven
weg. Turkse landbouwers kunnen
geen groente en fruit meer naar
Rusland exporteren.
Recep Tayyip Erdogan en zijn re
gering zijn het erover eens: hier
moet een einde aan komen. Maar
de president wil de ruzie met Vla
dimir Poetin niet beëindigen met
De sancties die Rusland tegen
Turkije heeft ingesteld, worden
de komende tijd stapsgewijs
afgebouwd. Dat heeft de Russi
sche president Vladimir Poetin
gisteren in Sint-Petersburg toe
gezegd aan zijn Türkse ambt
genoot Recep Tayyip Erdogan.
Rusland zal zijn markten voor
de Turkse voedselimport eind
van het jaar weer openen. Ook
de Russische chartervluchten
naar Turkije zullen 'binnenkort'
worden hervat.
Rusland en Turkije willen de
betrekkingen zo snel mogelijk
normaliseren. De gesprekken
waren 'veelomvattend en nut
tig', aldus Erdogan die Poetin
ook bedankte voor zijn telefoon
tje na de mislukte staatsgreep
een knieval. Hij is en blijft ervan
overtuigd dat zijn luchtmacht in
november terecht een Russisch ge
vechtsvliegtuig heeft neergehaald.
Het Turkse luchtruim bij Syrië
moest worden verdedigd. Maar
hoe stel je Poetin tevreden? De
Rus is woedend over de 'dolks
teek in de rug'.
In de laatste week van april
praat Erdogan bij met de aller
hoogste militair, luitenant-gene
raal Hulusi Akar. Zij meten de
temperatuur in de Turkse strijd
krachten, door hun roerige verle-
media vorige maand. „Dat bete
kende veel voor me", aldus de
Turkse president. Het bezoek
van Erdogan aan Sint-Peters-
burg was de eerste stap in de
toenadering tussen de twee lan
den. De betrekkingen raakten
ernstig bekoeld toen Turkije vo
rig jaar een Russisch gevechts
vliegtuig uit de lucht schoot bij
de grens met Syrië. Rusland
steunt het Syrische regime van
president Bashar Assad, terwijl
Turkije rebellen in Syrië steunt.
Vladimir Poetin meent dat hij
en Erdogan de meningsverschil
len over het conflict in Syrië
kunnen overbruggen. „Ik denk
dat het mogelijk is om onze
standpunten en benaderingen
op elkaar te laten aansluiten."
den van staatsgrepen altijd een
bron van zorg. Akar staat bekend
als een 'goed strateeg', trouw aan
de regering en aan het NAVO-
bondgenootschap dat hij op hoge
posten heeft gediend. Akar, zo be
vestigt Erdogans woordvoerder
Ibrahim Kalin, vertelt de presi
dent dat hij misschien een oplos
sing weet.
Die oplossing heet Cavit Caglar,
een Turkse textielbaron die onder
meer zaken doet met de Russi
sche Federale Republiek Dage
stan. De in Griekenland geboren
Turk (1944) onderhoudt een uit
stekende relatie met de president
daarvan, Ramazan Abdulatipov.
Die is op zijn beurt weer bevriend
met Joeri Oesjakov, een van Poe-
tins topadviseurs.
Voor Erdogan is Caglar een be
trouwbaar 'kanaal'. Caglar diende
in de jaren 90 als minister in de re
gering van premier Süleyman De-
mirel en is zeer vaderlandslie
vend. Hij stelde in 1999 zijn privé-
vliegtuig ter beschikking aan de
Turkse veiligheidsdienst MIT om
de met hulp van de CIA gearres
teerde Koerdische PKK-leider Ab
dullah Öcalan op te halen in Ke
nia.
Caglar heeft één zwart randje.
Begin deze eeuw verkeert hij even
in financiële problemen. In 2004
krijgt hij een korte celstraf we
gens corruptie. Voor Erdogan is
dat, aldus een reconstructie van
de Turkse krant Hurriyet, geen be
letsel. De generaal heeft hem over
tuigd.
Op 30 april geeft de president
opdracht Caglar te vragen om be
middeling. Er wordt gewerkt aan
een ontwerptekst voor een brief
aan Poetin. Caglar en Abdulatipov
leggen contact tussen Ankara en
Moskou. In mei en begin juni
stort de stille diplomatie zich op
de inhoud en vorm van Erdogans
brief. Het opstellen ervan verloopt
moeizaam.
Op 22 juni krijgt Erdogans
woordvoerder Kalin een dringend
telefoontje uit Kazachstan. Presi
dent Nazarbajev heeft in het
Kremlin gesproken met Poetin en
laat weten dat 'als Erdogan bereid
is de brief te versturen, Poetin die
graag wil ontvangen'. Het spel is
op de wagen. Een dag later laat Ka
zachstan weer 'dringend' van zich
horen. President Nazarbajev is ge
land in het buurland Oezbekistan
voor een bijeenkomst van de
Sjanghai-samenwerkingsorganisa-
tie, waarbij Rusland, China en
Centraal-Aziatische landen zich
hebben aangesloten. Nazarbajev
spreekt daar opnieuw met Poetin.
'Het zou mooi zijn als de brief er
dan is', laat de Kazachse president
weten.
Met hulp van Kazachse diploma
ten en Russische tolken in Ankara
wordt voldaan aan de eis van Erdo
gans de woorden 'excuus' en 'com
pensatie' te vermijden. In de brief
bezigt hij izvinite, een Russisch
woord dat sterker is dan 'sorry'
maar minder zwaar dan 'excuus'.
Een knieval wordt vermeden.
Erdogan ondertekent de brief
en er begint een race tegen de
klok. Op 24 juni, om drie uur
's nachts, vertrekt uit Ankara een
vliegtuig richting Poetin. Eerst
wordt in Istanboel Caglar opge
haald. Op het laatste nippertje
krijgt het toestel toestemming
over Georgië te vliegen. Ook Azer
beidzjan en Turkmenistan geven
laat groen licht. Maar Oezbekistan
weigert. Het luchtruim is vanwe
ge de top dicht. Als het vliegtuig
boven Turkmenistan cirkelt en de
brandstof opraakt, schiet Nazarba
jev zijn Oezbeekse collega Islam
Karimov aan op de top opdat 'zijn
bezoek uit Turkije' alsnog kan lan
den.
In Tasjkent is Nazarbajev de eer
ste die de brief onder ogen krijgt.
Hij zegt: „Dit is oké." Pas dan
hoort de Turkse delegatie dat Poe
tin in de kamer ernaast zit. Diens
topadviseur Oesjakov komt erbij
en hoort van de Kazachse presi
dent dat de briefin orde is: „Het is
nu aan jullie." Oesjakov steekt
weer over en komt snel daarna te
rug. Poetin is akkoord, hoewel hij
vindt dat de Turkse positie in het
voordeel is door het gebruik van
het woord izvinite. Op 27 juni, in
Moskou, meldt het Kremlin offici
eel dat de ruzie met Turkije is bij
gelegd.
Erdogan heeft zijn zin.
Weer vrienden, met dank
aan reizende textielbaron
