Het grootste onbekende
sporttoernooi ter wereld
mÜBI
Tommy
13
Geen
bosaardbei aan
je voeten, geen
kamperfoelie
bij je kruin
in de Hortus Botanicus te Du
blin hoorde ik de beheerder
eens klagen over vrouwen die
van de exotische planten en bloe
men stekjes afscheurden en vlug
in hun zakken stopten. Dat was
verboden. Meestal droegen die
vrouwen bloemetjesjurken, voeg
de hij er misprijzend aan toe, als
of zulke camouflage indruiste te
gen wat een bepaalde Geneefse
Conventie over het stelen van
stekjes had verklaard.
Amstelglorie, een volkstuinen
complex in Amsterdam dat door
ruim 400 vrijwilligers wordt be
heerd. De tuinders hebben gerief
lijke huisjes gebouwd, met bed
den en keukentjes erin, en soms
boekenkasten waarin romans ge
duldig op lezers wachten. Mijn
vriendin had een grootmoeder,
vertelt ze, die zich net zo gedroeg
als de vrouwen in Dublin. Overal
waar ze kwam verzamelde ze
zaad en scheurde ze stekjes af;
toen ze stierf schudden haar
dochters haar jurken uit boven
een laken. Van het zaad dat uit
haar zakken dwarrelde, stichtten
ze een bloeiende tuin in haar na
gedachtenis.
Ik kijk naar haar - het is niet on
denkbaar dat ze zelf ook zo'n
vrouw wordt, een stekje van haar
grootmoeder. Haar tuin is een
verrukkelijk oord, drassig door
de natte zomer, maar zoemend
van kleur en leven. We zitten in
de ochtendzon, een vogeltje
klinkt alsof hij wild met bek
kens slaat, verder weg kraait een
haan. De dagboeken van Jan
Wolkers liggen op tafel, hij had
in de jaren 70 op Amstelglorie
een huisje. Zijn tuin was wild;
met wellust schrijft hij over de
bittere andijvie, juist geoogst,
en hoe hij in het vrijgekomen
gat in de grond onmiddellijk
weer de volgende generatie
poot. Hij werkt er aan De Walg
vogel, drinkt champagne met
vrienden en neukt zijn liefje op
het gras. In de dagboeken uit
'74-'75 is niet een man aan het
woord die in de natuur is, maar
een man die weet dat hij zelf na
tuur is. Hij schrijft over de vorde
ringen van de primula, de kor
noelje en het Japanse kweeappel
tje als over zijn kinderen. Dag
na dag getuigen zijn notities
van het geluk in leven te zijn.
Het huisje en de tuin van Wol
kers zijn vervallen nu, binnen
bijt een sterke schimmellucht in
je neus. Men wil het restaureren
en er een schrijvershuis van ma
ken. Dertigduizend euro onge
veer, schat de vriendin. Er is be
hoefte aan plekken waar je in af
zondering kunt schrijven. In Ne
derland bestaan ze nauwelijks,
terwijl ze van levensbelang kun
nen zijn voor het welslagen van
een werk.
Of het ervan komt is onzeker,
want hier schuift een wolk voor
de zon.
Tuinpark Amstelglorie staat
op nominatie om te worden ge
sloopt. Een oord van vriendelijk
geluk, een niet-economische
ruimte waar de mens een beetje
kan prutsen moet verdwijnen
voor glas, steen en kunstlicht.
Geen bosaardbei aan je voeten,
geen kamperfoelie bij je kruin.
Andrisoa heeft met
zijn voet een cirkel
in het grind gete
kend. Hij gaat in het
rondje staan, staart
geconcentreerd voor zich uit,
spuugt even in zijn hand, buigt
licht door zijn knieën en gooit
dan. De metalen bal maakt een
boog, daalt, en komt - zo'n 7 me
ter verderop - met een harde knal
precies neer op de bal van de te
genstander die wegschiet en me
ters verderop belandt. „Yes!",
roept hij lachend. De tegenstan
der is uitgeschakeld.
„Ik speel al petanque sinds ik 6
ben", vertelt Andrisoa Rakotoni-
nosy (29) uit Madagaskar. „Ieder
een speelt het bij ons. Wat voetbal
in Brazilië is, is petanque op Mada
gaskar." Hij is samen met me
despeler Judichaël Ratianarison
(18) naar Marseille gekomen, om
mee te doen aan het officieuze
WK jeu de boules.
„Op straat speelden we eerst
met knikkers", vertelt Judichaël.
„Daarna met plastic ballen. Kinde
ren op Madagaskar maken die zelf
omdat echte petanqueballen voor
de meesten te duur zijn."
Van Thailand tot Texas
Inmiddels maken de twee deel uit
van het officiële petanqueteam
van Madagaskar: ze horen bij de
wereldtop. Dezer dagen verdedi
gen ze hun eer in Marseille waar
zich bijna 12.000 petanquespelers
uit alle hoeken van de wereld heb
ben verzameld, variërend van
Thailand tot Texas en van Zweden
tot Zwitserland.
Zes dagen lang wordt er op
2.000 plaatsen in de stad jeu de
boules gespeeld. Het evenement
trekt naar verwachting zo'n
150.000 bezoekers: op de openings
dag waren dat er zo'n 70.000.
„Dan heb je het dus over net zo
veel mensen als in een groot voet
balstadion", zegt Mare Grillon, be
stuurder van het toernooi dat vol
uit 'Mondial La Marseillaise a pé-
tanque' heet. „Maar bij ons heb je
geen hooligans!", zegt hij lachend.
Het toernooi wordt - dit jaar
voor de 55ste keer - voor een
groot deel gespeeld in een park in
Marseille, op gewone wandelpaad
jes van grind, tussen wandelend
publiek terwijl joggers en fietsers
voorbijkomen en gezinnen onder
de bomen picknicken.
Het bijzonderste: iedereen mag
meedoen. Je betaalt 6 euro in
schrijfgeld en de competitie be
gint. Dat betekent dat bij de eerste
wedstrijden kampioenen tegen
over amateurs staan en dat zon
dagsspelers het moeten opnemen
tegen professionals. Wie wint,
gaat door naar de volgende ronde.
Petanque werd ruim een eeuw
geleden bedacht in een bar, aan de
rand van Marseille. De twee
broers Ernest en Joseph Pitiot wa
ren de uitbaters van café L'Horlo-
ge in het stadje La Ciotat waar al
lange tijd een andere vorm van
jeu de boules werd gespeeld: met
een lange baan en spelers die ren
nend een aanloop namen.
Een vriend van de broers die
PETANQUE
jeu de boules speelde, kreeg ge
zondheidsproblemen en kon niet
meer staan. Daarom besloten de
Pitiots in 1910 iets nieuws te be
denken: staand werpen, vanuit
een cirkel. De vriend mocht van
uit zijn stoel gooien. „Zo is de hui
dige vorm van petanque geboren.
Het was dus eigenlijk een soort
vriendendienst van mijn opa Jo
seph", vertelt Martine Pilate, de
kleindochter van de 'uitvinder'.
Wereldsport
Inmiddels is petanque een we
reldsport. De Internationale Petan
que Federatie telt meer dan
600.000 leden in 52 landen. Er
worden officiële wereldkampioen
schappen gehouden, dit jaar op Ta
hiti, maar het mondiale toernooi
in Marseille geldt als meest presti
gieuze.
„Bij het WK heb je van elk land
één team, en eigenlijk zijn er
maar vijf landen echt kanshebber.
Hier in Marseille heb je bijna
4.000 teams uit de hele wereld die
meedoen en moet je echt dag in
dag uit wedstrijden spelen en elke
keer winnen, anders lig je er met
een uit", legt Marco Foyot uit. Hij
won al zes keer de 'Mondial' en
won ook al het WK, het EK en de
landelijke Franse kampioenschap
pen. „Als je in Marseille wint,
mag je echt zeggen dat je de beste
in de wereld bent."
Vandaag is de finale, in een spe
ciaal gebouwd stadion, en het win
nende team gaat met 4.500 euro,
een medaille en vooral de eer naar
huis. Door het park lopen nog
steeds duizenden spelers, allemaal
met een tasje met ballen in hun
hand. „Dit is echt het mooiste
toernooi ter wereld", zegt Belg
Pierre Carnol (55) die met twee
andere Belgen, allemaal gehuld in
rode T-shirts met de Belgische
vlag, meedoet aan de Mondial.
„Kijk naar al die mensen hier in
het park, spelers en toeschouwers
die door elkaar lopen, tegenstan
ders die met elkaar lachen, en de
zon die altijd schijnt!"
Carnol knipoogt, wijst op zijn
licht uitdijende buikje, en zegt:
„Op welk ander mondiaal sport
evenement kan je nou nog mee
doen als 55'er met een buikje?"
De stad heeft honger. Wonin
gen, wegen en winkels komen
er, volgende week neemt de
Raadscommissie Ruimtelijke Or
dening daartoe vermoedelijk de
besluiten. De stad vreet groen
en schijt beton. 'God zegene de
verantwoordelijke autoriteiten',
schreef Nescio al, 'als het kan
een beetje hardhandig.'
CTjbL. 1 JBf
vrijdag 8 juli 2016
Geluk
Overal in Marseille klinken de metalen ballen tijdens het officieuze WK petanque. foto vincent couderc
Deze herinnering vertel ik aan
een vriendin die ik bezoek op
Sportliefhebbers uit de hele we
reld volgen van dag tot dag de
Tour de France en het EK voet
bal. Maar buiten het zicht van de
camera's speelt zich in Frankrijk
nog een sportevenement van ni
veau af. „Er spelen hier 4.000
teams uit heel de wereld mee!"
Frank Renout
Marseille
Het terrein is 12-15 meter
lang en 3-5 meter breed.
De ballen moeten een
diameter hebben tussen de
7,05 en 8 centimeter en
moeten tussen de 650 en
800 gram wegen.
Er spelen twee teams
tegen elkaar.
Teams kunnen uit 1,2
of 3 spelers bestaan.
Teams met 1 of 2 spelers
hebben 3 ballen per per
soon, bij 3 spelers heeft
ieder 2 ballen.
Het team dat een bal
(boule) het dichtst bij het
kleine balletje (bouchon)
werpt, krijgt een punt.
Het team dat het eerst
13 punten heeft, wint.
11
V .w
