U
EUWS 11
'Meester Mark' kijkt hoe het onderwijs in een halve eeuw tijd veranderd is
Vroeger was
alles beter in het
onderwijs. Of niet?
Mark van der Werf,
beter bekend als
'meester Mark',
schreef een boek
over 50 jaar
basisonderwijs -
vol wijze lessen
voor nu.
Wie is
meester
Mark?
Die leuke
jaren zeventig:
ik ga ze niet
idealiseren.
Het was soms
gewoon een
bende
Het moet ergens in 1973
zijn geweest dat mees
ter Henk, onderwijzer
op een basisschool in
Zeist, voor het eerst
door een leerling werd aangesproken
als 'Henkie'. Dat was hij in Overijs
sel, waar hij jarenlang les had gege
ven, niet gewend.
Maar er gebeurden meer vreemde
dingen. Als Henk zijn nieuwe colle
ga's met 'u' aansprak, lachten ze hem
uit. En hij zag hoe een van die colle
ga's op een dag ineens 'ik wort' op
het schoolbord schreef. Ik wort!
Meester Henk gruwde er van. Toen
hij vroeg waarom, keek de collega
hem verbaasd aan. „Zo zeg je het
toch ook?"
Voor zijn nieuwe boek Meester
Mark graaft door. Op reis door vijftig
jaar onderwijs sprak onderwij skenner
Mark van der Werf met tientallen
leerkrachten en oud-leerkrachten.
Het resultaat verschijnt deze week.
Maar van al die verhalen, van kinde
ren die in kolenhokken werden ge
stopt tot leerkrachten die alleen nog
met iPads willen werken, bleven die
uit de vroege jaren zeventig hem het
meeste bij. Een periode waarin het
onderwijs in Nederland een totaal
ander gezicht kreeg.
„Tot ver in de jaren zestig was het
overzichtelijk: grote klassen, de mees
ter droeg een pak en was de baas.
Maar op de kweekscholen begon de
revolutie. Studenten bezetten het ge
bouw, klommen op tafel en riepen:
'Join the revolutionDie generatie
stond een paar jaar later zelf voor de
klas. Ze trokken alles in twijfel."
Nattevingerwerk
En zo stond de hoofdleidster ineens
in broekpak voor de klas, gaf ze haar
baby de borst tijdens de les, en droeg
de meester een kaftan. Van der Werf
(40): „In de klas liepen opeens ca
via's en poezen rond, soms stond er
zelfs een complete volière vol kana
ries. Er was totale vrijheid. Sommige
ideeën ontstaan. Een leraar die
dacht: ik vind die taalboekjes niet
goed genoeg, ik ga zelf nieuwe ma
ken. Die ging 's avonds met een pen
en een schaar nieuwe boekjes maken
voor zijn minder snelle leerlingen.
Die hele differentiatie, alle aandacht
voor leerlingen die afwijken van het
gemiddelde, is met dat soort initiatie
ven begonnen."
Verjaardagsmuts
Het is zijn boodschap aan de onder
wijzers van nu, die vooral lijden on
der werkdruk en administratieplich
ten. „Als je leerkrachten spreekt, zeg
gen ze allemaal: de politiek moet er
iets aan doen. Maar je kunt ook zelf
in actie komen. De verslaglegging in
het onderwijs is totaal doorgescho
ten, daar zijn alle onderwijzers het
over eens. Maar intussen blijven ze
het allemaal braaf doen. Durf die dis
cussie aan te gaan! Wacht niet tot
Sander Dekker (de staatssecretaris
van Onderwijs, red.) er eens wat aan
doet. Vul die formulieren eens heel
staccato in en steek de rest van je tijd
weer in het voorbereiden van lessen.
Sommige onderwijzers doen het al -
en ze laten prachtige dingen zien."
Het klinkt allemaal wat tegenstrij
dig uit de mond van een man die er
zelf na twee jaar lesgeven al de brui
aan gaf. „Dat besefik. Maar bij mij
was die administratie niet het enige
probleem, er was iets veel ergers: ik
ontdekte dat ik geen goede meester
was. Ik was een krant in orde hou
den, had geen overwicht en kon na
twee jaar nog geen fatsoenlijke ver
jaardagsmuts knutselen. Het is een
prachtig vak - maar ook ontzettend
moeilijk."
dingen klinken ons nu absurd in de
oren, maar die mensen wilden het
onderwijs écht verbeteren. En dat
lukte soms ook."
Van der Werf, die vijfjaar geleden
zelf aan de slag ging als onderwijzer
op een Rotterdamse basisschool, liep
binnen twee jaar stuk op de controle
drift en bureaucratie van het onder
wijs anno nu. Inmiddels is hij als
'meester Mark' een begrip in onder
wijsland, met drie boeken op zijn
naam en 50.000 volgers op Facebook.
Met open mond luisterde hij het
voorbije jaar naar oudere ex-colle
ga's.
„Die leuke jaren zeventig: ik
ga ze niet idealiseren. Het
was soms gewoon een ben
de. Rapportcijfers waren
nattevingerwerk: 'Jantje
heeft z'n best gedaan,
die krijgt een zeven.'
En als Pietje geen zin
had om te rekenen,
ging hij toch lekker te
kenen. Onderwijzers
werden amper gecontro
leerd."
Maar die totale vrijheid leverde
ook veel mooie dingen op. Be
dacht door experimenterende
leerkrachten. En dat, zegt Van
der Werf, is de belangrijkste les
die zijn ontdekkingsreis heeft
opgeleverd: veranderingen in
het onderwijs komen heel vaak
van de onderwijzers zelf.
„Het idee bij veel huidige
leerkrachten is toch: het ministe
rie bepaalt alles. Maar veranderin
gen beginnen net zo vaak bij een
docent die besluit dat het anders
moet. Sterker nog: zo zijn de beste
Over zijn ervaringen
schreef hij het boek
Meester Mark draait
door, gevolgd door Mees
ter Mark vraagt door.
Deze week verschijnt
zijn derde boek: Meester
Mark graaft door. Op
reis door vijftig jaar on
derwijs.
vrijdag 1 juli 2016
'Onderwijzers, wees
eens wat minder braaf.'
Peter Groenendijk
Rotterdam
Oud-journalist Mark
van der Werf (1976)
ging op zijn 35ste aan
de slag als onderwijzer
op een basisschool.
Het werd geen suc
ces. Na twee jaar
stopte hij.
