Refo's, mossels en
het jachtseizoen
ZEELAND 13
Kunstenaar exposeert in Sint-Lievensmonstertoren Zierikzee
De in Taiwan geboren kunstenaar Ed Pien
maakte speciaal voor de Dikke Toren in
Zierikzee een installatie. Pien presenteert een
hallucinerend schouwspel.
De Sint-Lievensmon-
stertoren in Zierikzee
is 62 meter hoog. Dat
is twee meter hoger
dan de centrale toren van de ka
thedraal in het Engelse York, die
ik deze week bezocht. 250 jaar is
daar aan gebouwd. Toen die op
één na grootste kathedraal van
Noord-Europa in 1475 werd inge
wijd, was men in Zierikzee net
klaar met de fundamenten van
de door Andries Keldermans ont
worpen kolos die 130 meter de
lucht in had moeten steken. Aan
ambities geen gebrek!
Wat zou er in Zierikzee heb
ben gestaan als de regionale eco
nomie in de 16e eeuw niet was
verslechterd? Elet is trouwens
een wonder dat de toren er nog
is, want het onderhoud was voor
het stadsbestuur een zware last
en afbraak was in de 19e eeuw
een weerkerend discussiepunt.
De oplossing kwam van buiten:
sinds 1881 is de toren eigendom
van het Rijk. De begane grond al
leen al is indrukwekkend met
zijn prachtige gotische vensters.
Maar een groot deel van de toren
had geen functie. Elet CBK
bracht daar vorig jaar verande
ring in met het programmeren
van speciaal voor de ruimte ge
maakte beeldende kunst. Karin
van Dam beet de spits af met een
prachtige installatie, geïnspireerd
door de zee. Ed Pien is de tweede
exposant die gevraagd is een in
stallatie te maken voor de 'Dikke
Toren'. Pien (1958, Taipei, Tai
wan) woont en werkt in Toronto.
Hij maakt tekeningen en knip
sels, installaties en video's, expo
seerde op toonaangevende Cana
dese locaties en onder andere in
New York, Berlijn en Amster
dam. De plaats van de mens in
het universum is een belangrijk
thema in zijn werk, dat geraffi
neerd realiteit en illusie tegen el
kaar uitspeelt. Licht en donker,
beweging en verandering zijn ele
menten die je vaak in zijn instal
laties terugziet. Wat kan hij toe
voegen aan de beleving die de to
ren zelf al is?
Pien gaf zijn installatie - die uit
twee delen bestaat - de titel Phan
tasms. De eerste ruimte die ik na
tig treden binnenstap, is bijna ge
heel in duister gehuld. Traag ver
schijnen ovale lichtvlekken. Ze lij
ken door de ruimte te zweven.
Na enige tijd valt me op dat sommi
ge vlekken om hun as draaien en an
dere de wanden van de ruimte
weerspiegelen. Soms overlappen de
vormen elkaar of is er van een
vorm alleen een randje zichtbaar
dat oplicht als een maansikkel. Het
trage bewegen krijgt af en toe gezel
schap van korte flitsen, zoals een
vallende ster even een spoor achter
laat in het oneindig diepe zwart
van het heelal. Pien presenteert
met aan draden opgehangen cirkels
van glas - soms transparant, soms
spiegelend - en een enkele licht
bron een hallucinerend schouw
spel. De installatie voegt nog iets
toe dat de toren een extra dimensie
geeft. Hoewel prestige bij de bouw
een aanzienlijke rol zal hebben ge
speeld, was het ook een uiting van
het streven om de verbinding te
symboliseren met God, de schep
per van hemel en aarde. En daar
mee een poging het duister dat
kwaad en gevaar in zich droeg te be
zweren. Pien refereert niet aan
God, maar verbeeldt wel de magie
van het onmetelijke en ondoorgron
delijke systeem waar wij mensen
een nietig onderdeel van zijn. Een
verdieping hoger laat hij vleermuis
achtige monsters door de hoge don
kere ruimte zweven.Verwijzend
naar de vorm die mensen eeuwen
lang gaven aan het gevoel van drei
ging en onzekerheid dat hen zo
vaak overkwam. Een simpel beeld
dat in onze tijd niet meer het eerste
is dat in ons opkomt. Maar zijn wij
echt zo anders dan de mensen die
vijf eeuwen terug overal in Europa
torens en kerken bouwden?
Half juli, mogelijk eer
der, start het mossel
seizoen. Het jachtsei
zoen loopt van okto
ber tot en met december. Maar
als het gaat om reformatorische
jongeren vallen ze samen.
Het was behoorlijk boeiend
om enige jaren onderzoek te
doen naar reformatorische jeugd
cultuur. Nog altijd trekken eve
nementen met een hoge 'refo-
dichtheid' mij, zoals visserijda-
gen in Arnemuiden, Yerseke of
Bruinisse. Mossels, refo's en het
jachtseizoen hebben beslist met
elkaar te maken. Maar hoe?
Overal in de Biblebelt kom ik
Zeeuwen tegen. Dat ze er terecht
zijn gekomen heeft te maken
met het jachtseizoen, dat start
met het uitbreken van het mos
selseizoen - en vooruit de school
vakanties. Bevindelijk gerefor
meerden recreëren graag in ei
gen kring. Voor flirts is de vakan
tie hoogseizoen en uiteindelijk
trouwt men meestal met ie
mand uit eigen kring. Wie er
oog voor krijgt, ziet lijnen in de
huwelijksmigratie binnen Neder
land. Gekscherend gezegd wor
den er bruiden uitgewisseld tus
sen bevindelijk gereformeerden
uit bijvoorbeeld Rijssen en Gene-
muiden, Urk en andere vissers
dorpen. In enkele enclaves, zoals
Rouveen of Staphorst, heeft men
een voorkeur voor een huwelijk
met iemand uit de buurt. Maar
Zeeuwen vind je overal.
Monnikenwerk
In mijn onderzoek naar 'we
reldverkenning' ging het vaak
over die dingen die God en
ouders jongeren verbieden en
dat wat jongeren tussen hun 15e
en 25e nu net wél uitproberen zo
als verliefde pubers tijdens va
kanties. De Zeeuwen in mijn on
derzoek schermden hun achter
grond in detail het liefste af. „Ik
kom uit een dorpje in Zeeland",
meldden zij dan. „Zet het maar
niet anders in het onderzoek. Ik
wil niet herkend worden, want
mijn ouders wonen er nog." Dat
het om Yerseke, Terneuzen of Ar
nemuiden ging, kreeg ik uitein
delijk wel te horen, zolang ik het
maar niet in een verslag vermeld
de.
De Zeeuwen zijn hun afkomst
trouw, maar ze lijken ook wel op
mosselen. Zo lang ze leven, gaat
de schelp bij aanraking met iets
vreemds direct dicht.
Kijk voor het laatste nieuws ook op:
pzc.nl
Per persoon v.a
zaterdag 25 juni 2016
Pien brengt licht in donkere toren
Deel van de installatie Phantasms, foto nicoout
Nico Out
Ed Pien: t/m 6 november, Sint Lie-
vensmonstertoren, Kerkplein 1, Zie
rikzee, di. t/m za. 10.00-17.00 uur.
José Baars
José Baars schrijft weke
lijks over religie en kerken
in Zeeland. Kijk voor haar
blog op
pzc.nl/monnikenwerk
Een uitgebreidere versie van
deze column en een overzicht
van de kerkdiensten voor mor
gen: www.pzc.nl/monnikenwerk.
/Genoemde prijzen zijn vanafp^jze n P'
2 personen met de vejfrekperiode pu
