15
II
Posttraumatische stressstoornis legt druk op gezinsleden
Veteranendag
Partner van veteraan met PTSS
ontwikkelt zelf vaak psychische
klachten. Betere ondersteuning is
hard nodig, vertelt Miranda Mertens
(37), vrouw van een Bosnië-veteraan
duele begeleiding", zegt voorzitter
Marianne Noot. „Dat ontbreekt bij
veel instellingen.Partners raken
zichzelf kwijt in de relatie en offe
ren zichzelf op. Ze staan vaak in
dienst van de PTSS. Daardoor heb
ben ze zelfhulp nodig. Een stabiel
thuisfront vergroot de herstelkans
van een veteraan."
Miranda Mertens kan zich voor
stellen dat veel relaties van vetera
nen door de stress stranden. Des
ondanks is ze zelf al zestien jaar sa
men met Stefan. „Als je man PTSS
heeft, krijg je een heel andere per
soon terug. Het is belangrijk om
te blijven communiceren en inves
teren in de relatie", zegt ze. „Te
gen andere partners zeg ik: ver
geet jezelf niet. Zoek op tijd hulp,
want het is heel zwaar. Mensen
zeggen: je moet ook ontspannen.
Dat werkt in de praktijk niet. Je
moet zorgen voor je gezin, alles in
je eentje draaiende houden. Ik
kom niet aan mezelf toe."
THUISFRONT
voor hem te zorgen. De druk op
het gezin is gigantisch. Voor het
fout ging met Stefan, snauwde hij
en voelde zich niet begrepen. De
afstand tussen hem en zijn zoon
werd groter. „Ik heb geprobeerd
onze zoon weinig mee te laten
krijgen van die cruciale momen
ten. Dat is lastig, want kinderen
voelen dat aan. We hebben thuis
een plekje ingericht met Stefans
baret en medailles. We zeggen: pa
pa is in de oorlog geweest. Hij
denkt daar vaak aan terug en daar
wordt hij verdrietig van." Uitein
delijk kwam Stefan terecht in de
militaire geestelijke gezondheids
zorg (MGGZ). „Mijn man wilde
iets met zijn woede doen. Hij volg
de een zelfbeheersingscursus en
slikt medicijnen. Dat heeft hem
goed gedaan. Nu zijn vader en
zoon naar elkaar toe gegroeid."
De impact van de PTSS blijft
merkbaar. Vooral in de feest
maand december, met vuurwer-
Als je man
PTSS heeft,
krijg je een
ander persoon
terug. Je moet
investeren in
de relatie
kof een onverwachte klap. In druk
ke situaties proberen ze uitwegen
te vinden voor hem. Miranda was
zo gefocust op het voorkomen van
negatieve prikkels bij Stefan, dat
die prikkels ook bij haar stressreac
ties oproepen. Ze ontwikkelde 'se
cundaire PTSS.' „Zodra het beter
ging met Stefan, ging het met mij
slechter. Mijn concentratie werd
minder en ik was heel moe. Ik
kwam toen pas toe aan verwer
king. Afgelopen april kwam het er
allemaal uit. Nu zit ik in de ziekte
wet en wacht ik op een behande
ling van de psycholoog."
Miranda was blij met alle hulp
van familie, vrienden en lotgeno
ten. Maar als partner van een vete
raan voelde ze weinig steun van
de hulpverlening. MGGZ richtte
zich vooral op het herstel van Ste
fan. „Ze vroegen wel hoe het met
me ging, maar als je echt hulp no
dig hebt, word je als partner door
verwezen naar de reguliere hulp
verlening. De eerste periode nadat
iemand is ingestort, is heel heftig.
Ik heb dat nu ergens in mijn
hoofd opgeslagen, maar ik kom er
nog niet bij. Het is te pijnlijk. Als
dat in een vroeg stadium opge
pakt kan worden, zou dat veel
leed schelen."
Daar is volgens de Stichting Me
for You, die tientallen partners
van veteranen bijstaat, een wereld
te winnen. De hulpverleners be
zoeken gezinnen thuis en verwij
zen door naar psychologen. „Part
ners hebben behoefte aan indivi-
De zilveren me
daille voor '24
jaar eerlijke en
trouwe dienst',
die Bosniëvete-
raan Stefan
Mertens (43)
gisteren opgespeld kreeg, geeft
een dubbel gevoel. Hij is trots dat
hij als vredesmilitair mocht die
nen, maar tegelijk doet het pijn
omdat de onderscheiding het eind
van zijn dienstverband markeert.
„Hij weet dat hij niet bij defensie
kan blijven", vertelt zijn vrouw
Miranda (37). „Dit is de afsluiting
van een tijdperk."
Nieuwe missies zitten er voor
Stefan niet in vanwege een post
traumatische stresstoornis (PTSS).
Sinds de diagnose in 2014 staat
het gezinsleven - ze hebben sa
men een zoon van 8 - op zijn kop.
Drie keer is Stefan als wapenher
steller op missie geweest in
Bosnië (1992,2000 en 2003). De
eerste uitzending heeft de kiem
gelegd voor zijn PTSS. „Stefan
heeft heftige dingen meegemaakt,
maar hij wil er nooit over vertel
len. Dat is zijn manier van verwer
ken, dat respecteer ik."
Een opeenstapeling van traumati
sche ervaringen na zijn missies
hebben geleid tot PTSS. In 2011
raakten zijn collega's in Neder
land betrokken bij een zwaar
vrachtwagenongeluk. Stefan ver
leende eerste hulp,er waren zes
tien gewornden en een van zijn
leerlingen overleed. In 2014 was
hij namens de response eenheid
CBRN betrokken bij het identifica
tieproces van MHi7-slachtoffers in
Hilversum. Dat jaar stortte Stefan
mentaal in. „Vlak daarvoor was
hij geprikkeld en snel geïrriteerd.
Hij ging extreem veel sporten en
werken. Dat was vluchtgedrag om
niet te hoeven nadenken. Op het
moment van instorten, kreeg ik
geen contact meer met hem. Hij
was in zichzelf gekeerd. Dat was
pijnlijk."
De oorlog in het hoofd van Ste
fan wordt indirect het gezin in ge
trokken. Miranda nam verlof om
vrijdag 24 juni 2016
'Zodra het beter ging met
Stefan, stortte ik zelf in'
DEN HAAG/OEGSTGEEST
Nederland zet morgen op Vete
ranendag 117.000 veteranen
in het zonnetje. Maar het thuis
front verdient minstens zoveel
aandacht. Eerder onderzoek
van VUmc (2000) wees uit dat
gezinsleden de agressie, som
berheid en depressie van vete
ranen met PTSS als een grote
emotionele belasting ervaren.
Door het intensief optrekken
met de veteraan raken ze zelf
indirect getraumatiseerd. Vete
ranen vinden dat hun partner
te weinig bij hun behandeling
wordt betrokken. Dat gebeurt
bij slechts 1 op 5 veteranen,
blijkt uit onderzoek van het Ve-
teraneninstituut en Trimbos
(2015). De onderzoekers vin
den dat er meer aandacht
moet zijn voor het thuisfront.
Het Veteranenloket kan hen in
formatie en ondersteuning bie
den, of doorverwijzen naar het
Landelijk Zorgsysteem Vetera
nen (LZV). Daar kan het hele
gezin betrokken worden bij de
behandeling van de veteraan.
Centrum'45, waar veteranen
behandeld worden die al lan
ger ernstige psychische klach
ten hebben, biedt ook partners
en kinderen therapie aan.
„Partners hebben de neiging
om zichzelf op de tweede
plaats te zetten", zegt Patricia
Dashorst, psychiater en ge-
zins- en relatietherapeut.
„Daardoor kunnen ze zelf psy
chische klachten ontwikkelen."
Naast partner-relatietherapie
biedt Centrum'45 ook gezins
therapie en multi-familythera-
pie, waarbij meerdere gezin
nen bij elkaar komen.
FOTO KOEN VERHEIJDEN
Miranda Mertens,
partner veteraan
Tonny van der Mee
Tilburg
