Europa gaat de Middellandse Zee op slot gooien
Geld dankzij beelden
3
Vrijheidsbeperkende maatregelen verdwijnen langzaam uit de zorg
De gehandicapte Pim ten Kate
profiteert van de roep tot minder
dwang in de zorg. Jarenlang werd hij
vastgeketend tijdens het wassen.
w
De banden
gingen
letterlijk
stukje bij
beetje
losser
Zorg en Dwang is al aangenomen
door de Tweede Kamer, maar het
wetsvoorstel moet nog door de
Eerste Kamer. Onvrijwillige zorg
mag alleen als ernstig nadeel voor
de patiënt, zoals verwaarlozing,
wordt voorkomen.
Ook binnen de Twentse zorgin
stelling is dat beleid merkbaar. In
2012 droegen nog tien cliënten
polsbanden, nu nog maar één. Het
gebruik van Zweedse banden,
waarmee bewoners 's nachts aan
bed vastzitten, is afgebouwd van
78 in 2008 naar één op dit mo
ment. „Wij geven cliënten vrij
heid terug", zegt regiomanager
Joyce Jacobs. „Afbouw van bijvoor
beeld polsbanden is wel een inge
wikkeld proces omdat bewoners,
personeel en ook familie gewend
zijn geraakt aan vrijheidsbeper
kende maatregelen. Niet in de laat
ste plaats bewoners zelf, die ontle
nen er ook veiligheid aan."
Zoals bij Pim. Zijn 'losse hand
jes' waren de belangrijkste reden
dat zijn moeder Eveline Ripper
hem op 10-jarige leeftijd uit huis
liet plaatsen. Het ging niet meer.
Eveline kreeg haar zoon de trap
niet meer op naar de slaapkamer.
Sinds dertien jaar woont Pim in
de LosserHof. Sinds de polsban
den zijn verdwenen uit de
woongroep, komt Pirns team van
begeleiders elke zes weken bij el
kaar voor videoanalyse.
De bedoeling is dat Pim ook
minder gebruik gaat maken van
de zogenoemde basisruimte; dat
is een met plexiglaswanden afge
schermde kamer binnen de woon
kamer. Omdat Pim nooit wordt ge
dwongen om in die ruimte te
gaan zitten - hij kiest er zelf voor
omdat het hem een veilig gevoel
geeft - valt dit niet onder de vrij
heidsbeperkende middelen.
Inmiddels is Pim rustiger gewor
den. „Door zijn polsbanden kon
hij zich niet ontwikkelen tot ie
mand die zijn vrijheid aankan,"
zegt begeleider Werger. „Nu zien
we dat zijn leefwereld groter
wordt. Als hij nu zelf zijn hand
doek in de wasbak mag doen en
daarvoor een compliment krijgt,
zie je hem groeien. Dat is posi
tief."
Een forse uitbreiding van de
EU-marineoperatie Sophia, giste
ren goedgekeurd door de minis
ters van Buitenlandse Zaken, is
het Europese antwoord op de nu
al meer dan 2.800 doden dit jaar
in de Middellandse Zee. Dat zijn
er ruim duizend meer dan in de
eerste helft van 2015. De sterfte in
de Egeïsche Zee is na het sluiten
van de Balkanroute en het asielak
koord met Turkije sterk vermin
derd, de slachtoffers vallen nu
weer bij bosjes op de veel langere
'zomerroute' van Libië naar Italië.
„We moeten optreden, zowel te
gen de mensensmokkelaars die de
ellende van vluchtelingen uitbui
ten, als tegen de wapensmokkel
die de moslimterreur de wind in
de zeilen geeft", aldus de Franse
buitenlandminister Jean-Marc Ay-
rault. „De situatie van migranten
in Libië is dramatisch", zegt ook
zijn Nederlandse collega Bert
Koenders. „Nederland werkt sa
men met internationale organisa
ties in Libië om te kijken hoe de si
tuatie kan worden verbeterd."
Concreet besloten de 28 lidsta
ten gisteren om hun operatie Sop
hia met één jaar te verlengen, tot
27 juli 2017. Ook gaat Europa de Li
bische kustwacht en marine trai
nen, zodat die straks zelf kunnen
optreden tegen mensensmokkel
aars. Maar het belangrijkste werk
op korte termijn moet komen van
het uitgebreide Sophia zelf: door
nauwe samenwerking met de Na-
vo, die Europa nu al ondersteunt
in de Egeïsche Zee, en door ge
bruik te maken van haar inlichtin
gendiensten, moet de EU straks in
staat zijn op te treden tegen zowel
wapen- als mensensmokkel.
Met zijn vijf fregatten, onder
steund door vier verkenningsvlieg
tuigen en drie helikopters, kon Eu
ropa vorig jaar al zo'n 16.000 mi
granten uit zee opvissen en zeven
tig smokkelaars aanhouden. Inge
wijden verwachten dat de marine
vloot nu met nog zeker drie sche
pen, waaronder één opleidings
schip, wordt uitgebreid.
In de badkamer van de
woongroep Rondweg 22 bij
zorginstelling LosserHof sta
ken twee stalen ogen uit de
muur. Er hingen polsbanden
aan. Zeven jaar lang zat de ernstig
verstandelijk gehandicapte Pim
ten Kate (25) daar meerdere keren
per dag aan vast. Als zijn luier
werd verschoond, bij het wassen,
het aan- en uitkleden en tijdens
het scheren. De polsbanden wa
ren een noodzakelijk kwaad. Pim
sloeg, spuugde, beet en schopte,
of deelde een kopstoot uit.
„Pim vindt lichamelijk con
tact moeilijk. Hij verdroeg
niet dat iemand hem in de
intieme zone aanraakte",
zegt persoonlijk begelei
der Sander Werger
van De Twentse Zorg
centra. Maar nu
heeft Pim zijn vrij
heid teruggekregen.
De instelling wilde
van de polsbanden
af. Met deskundige
hulp van buiten en
onder toezicht
van de Inspectie N
voor de Gezond- I
heidszorg bouw- X
de het team rond Pim
zijn vrijheidsbeperking
voorzichtig af. „De ban
den gingen letterlijk stuk
je bij beetje losser", zegt
Werger. Uiteindelijk heeft
het afbouwen anderhalf
jaar geduurd, vertellen
Werger en gedragskundi-
ge Kyra Althanning. Het
begon tijdens diensten van
zorgmedewerkers met wie
Pim het meest vertrouwd
was. Lang kon Pim ook kiezen
of hij de banden vast of los
wilde hebben. Tot de situatie was
bereikt dat Pim zijn handen er
nog wel instak,maar de banden al
tijd los om zijn polsen hingen. Ze
gaven alleen nog maar een gevoel
van veiligheid.
Zorginstellingen in het hele
land proberen vrijheidsbeperken
de maatregelen zoals de isoleercel
of vastsnoeren (Zweedse band) te
rug te dringen. De nieuwe Wet
SCHOKKEND
dinsdag 21 juni 2016
Na zeven jaar mogen de
polsbanden van Pim af
—Sander Werger,
begeleider
Europa gaat op de Middellandse
Zee mensensmokkelaars actie
ver dwarszitten, vluchtelingen
voor verdrinking behoeden en
wapens voor IS onderscheppen.
Frans Boogaard
Luxemburg
Pim ten Kate met zijn moeder
(rechts) en een aantal begelei
ders FOTO EMIEL MUIJDERMAN
Josien Kodde
Oldenzaal/Losser
De ouders van de ver
standelijk gehandi
capte Jolanda Vene-
ma brachten in 1988
foto's naar buiten
van hun dochter,
naakt en met een
touw vastgebonden
aan een muur in het
Hendrik van Boeijen-
oord in Assen. Dit
veroorzaakte grote
maatschappelijke ver
ontwaardiging. Een
discussie over de
kwaliteit van de ge
handicaptenzorg
kwam op gang.
Het leidde er
toe dat er
extra
geld kwam voor per
soneel en intensieve
re begeleiding voor
Jolanda. Ook wer
den landelijke specia
listenteams gefor
meerd die advies uit
brachten aan zorgin
stellingen over indivi
duele cliënten met
gedragsproblemen
waar personeel op
vastliep. Verder
kwam voor het eerst
serieuze aandacht
voor een zinvolle dag
invulling voor verstan
delijk gehandicapten.
Jolanda Venema
stierf in 1999 op
33-jarige leeftijd aan
long- en hartproble
men. De zaak Jolan
da Venema maakte
geen einde aan het
vastbinden van ver
standelijk ge
handicapten met ge
dragsproblemen. In
2011 maakte het
tv-programma EO
Uitgesproken een uit
zending over de
zwak begaafde Bran
don. Deze bewoner
van 's Heeren Loo
zat dagelijks in een
tuig en met een riem
vast. Hij kwam niet
buiten. Ook dat leid
de tot onrust.Bran
don verhuisde naar
ASVZ in Sliedrecht.
Hij kreeg daar een ei
gen woning met me
debewoners en
vaste begeleiders.
Vastbinden gebeur
de niet meer. Het
ging beter met Bran
don en hij werkte bui
ten. In 2014 kwam
Brandon opnieuw in
de publiciteit. Hij was
een aantal keren
weggelopen uit de
open instelling, maar
dat was volgens de
instelling geen reden
tot onrust. Brandon
vormde geen gevaar
voor zijn omgeving.
