IS onder druk
4 NI
Fallujah ligt onder vuur. Alweer. De stad aan de Eufraat,
ooit symbool van anti-Amerikaans verzet, zit klem tussen het
Iraakse leger en IS.
IRAK HARDE STRIJD BEGONNEN
Raqqa
LIBANON
JORDANIË
SAOEDI-ARABIE
illy Pete, noemen
de Amerikanen
het. Wit fosfor, ver
werkt in brand
bommen, 'daalde
neer op de stad als
een regen van
vuur'. De arme mensen van Fallujah had
den geen idee. In de straten lagen lichamen
waarvan het vlees tot op het bot was ge
smolten.
Dit was in november 2004, toen het Ame
rikaanse leger probeerde met Operatie
Phantom Fury de stad op de knieën te
dwingen. Luitenant-kolonel Gareth Brandl,
een van de commandanten, wist precies
naar wie hij op zoek was: „De vijand heeft
een gezicht. Hij heet de Duivel. Hij is in Fal
lujah. En we gaan hem vernietigen."
Zes weken lang werd er voor elke straat
en voor elk huis gevochten. Sinds 1968,
toen de VS in Vietnam vochten in de stra
ten van Due, was dit nergens meer ver
toond. Het was de bloedigste slag in de hele
Irak-oorlog. Er stierven meer dan 100 Ame
rikanen en Britten, ruim 2.000 Iraakse op
standelingen en een onbekend aantal bur
gers, onder wie de fosfordoden (de Ameri
kanen blijven ontkennen dat ze Willy Pete
hebben gebruikt).
Dit was de Tweede Slag om Fallujah. Er
was ook een Eerste (een paar maanden eer
der), en nu hebben we dus de Derde.
Maar eerst even terug naar 2003, toen er
nog niet zoveel aan de hand was in de stad.
In het voorjaar, net na de Amerikaanse inva
sie, nam uw verslaggever op weg van Bag
dad naar Ramadi de afslag Fallujah. Het
was een gewone Iraakse stad: zon, zand,
stof, geurende kebap langs de straat, veel ge
toeter, moskeeën en wuivende dadelpal
men. Aan de westkant nam de Eufraat een
lome bocht naar links. De hoofdstraat was
breed, maar wie een zijstraat insloeg, be
landde al snel in een wirwar van smalle
straatjes en kleine huisjes. Fallujah had het
redelijk voor elkaar. Toen Saddam Hoessein
nog aan de macht was, had hij er een garni
zoensstad van gemaakt, een soennitisch bol
werk. Er woonden 300.000 mensen, van
wie zeker een kwart banden had met het le
ger. Saddam voelde zich er zo veilig dat hij
er een van zijn 22 paleizen liet bouwen.
Ook zijn zoons Uday en Qusay vierden er
regelmatig vakantie, op hun eigen kunstma
tige eiland in hun eigen kunstmatige meer.
Toen Saddam werd verdreven, verander
de er van alles in Irak. De inwoners van Fal
lujah probeerden te houden wat ze hadden.
Ze waren niet voor de Amerikanen, maar
ook niet tegen. Dat hielden ze even vol, een
jaar ongeveer.
Het ging mis toen de Amerikanen het
vuur openden op een groep demonstran
ten. Dat was een fout. De mensen wilden ei
genlijk alleen maar een schoolgebouw te
rug dat door de soldaten was omgebouwd
tot een basis.
Toen bleek hoe explosief de situatie was.
Op 31 maart 2004, voordat iemand met zijn
ogen kon knipperen, trokken woedende Ira
kezen vier Amerikaanse huurlingen van de
firma Blackwater uit hun auto en hingen
hun verkoolde lijken aan een brug over de
Eufraat. De beelden gingen de hele wereld
over. Fallujah werd een symbool van het an
ti-Amerikaanse verzet. Dat moest gebroken
worden. Een maand later trokken de Ameri
kanen de stad binnen voor de Eerste Slag.
Die duurde twee maanden, en kostte hon
derden levens. Na deze 'pacificering' van
Fallujah volgde een tweede fout. De Ameri
kanen lieten het gezag aan de (sjiitische)
Iraakse autoriteiten, maar die waren daar
nog helemaal niet op berekend.
Daar kwam nog bij dat de Amerikanen
(een derde fout) inmiddels hadden beslo
ten om de soennieten die lid waren van
Saddams Baath-partij uit openbare functies
te zetten. Dat betekende einde carrière voor
ambtenaren, agenten en soldaten. En daar
waren er in Fallujah nogal wat van.
In de herfst trokken al-Qaeda-strijders de
stad binnen. Het was hun eerste grote zege
in Irak, en lang niet iedereen in Fallujah
vond dat erg. In die dagen kreeg de stad de
bijnaam 'het Detroit van de autobommenin-
dustrie'. Hier werden de zelfmoordcom
mando's voorbereid op hun bloedige aansla
gen in het nabijgelegen Bagdad. Het was in
die tijd dat een Amerikaanse legerwoord-
voerder verzuchtte dat 'Fallujah een van de
steden in Irak is die het gewoon niet snap
pen'.
In november van dat jaar volgde Operatie
Phantom Fury, en ging luitenant-kolonel
Brandl op zoek naar de Duivel. Twee derde
van de bevolking sloeg op de vlucht, meer
dan de helft van de huizen werd vernietigd,
net als 60 scholen en 65 moskeeën. Er vie
len duizenden doden.
En jaren later, in het begin van 2014, net
toen het leven weer een beetje op orde was,
namen de zwarte vlaggen van Islamitische
Staat ook de afslag Fallujah. De inwoners
die zijn overgebleven, naar verluidt zo'n
50.000, zijn sinds deze week beland in de
Derde Slag om de stad.
dinsdag 31 mei 2016
Koerden
Syrisch leger
Luchtaanvallen
coalitie
Kobani
Tall Abyad
Damascu:
Rutba
Rebellen
Regeringstroepen
Koerden
Mark van Assen
Rotterdam/Fallujah
Tijdens de 'Tweede Slag om Fallujah',
in 2004, sloeg twee derde van de bevol
king op de vlucht, werd meer dan de helft
van de huizen vernietigd, net als 60 scho
len en 65 moskeeën. Er vielen duizenden
doden.
