4 NI
JACHTVLIEGTUIG MAANDAG IN NEDERLAND
VRIJWEL ONZICHTBAAR
KRACHTIGER MOTOR
DELIJKE WAPENS
TOUCHSCREENSI
De meest omstreden aankoop in de moderne
geschiedenis, de Joint Strike Fighter (JSF), is
onderweg naar Nederland. Voor het eerst kan
iedereen met eigen ogen zien wat we nu eigenlijk
hebben gekocht voor 4,5 miljard euro.
uim achttien jaar is
erover gepraat,
maar vanmiddag
gebeurt het echt:
twee Nederlandse
piloten stijgen op
vanaf de Ameri
kaanse Edwards Air Force Base, om
na een tussenlanding aan de oost
kust van de VS maandag de over
steek naar Nederland te maken.
Rond acht uur 's avonds landt de JSF
dan in Leeuwarden.
Dat het paradepaardje van de
luchtmacht naar Nederland komt,
mag bijna een wonder heten. Het
ene na het andere onheilspellende
bericht volgde elkaar afgelopen jaren
in rap tempo op. Het toestel had
scheurtjes en zwakke plekken. Was
kwetsbaar voor onweer. Had soft
ware die niet werkte. Bommen die
niet vielen. Er waren problemen met
de geavanceerde helm. Piloten die
nekletsel zouden oplopen bij het ge
bruik van de schietstoel. En de kos
ten? Die bleven maar oplopen. Eerst
kon defensie er 85 kopen. Later hoop
te de minister op 68. Het werden er
37-
De JSF was één grote flop, zo leek
het. En nog peperduur ook. De poli
tiek raakte er niet over uitgepraat.
Sinds 1998 steggelden partijen over
nut en noodzaak. Alleen de WD is
al die jaren uitgesproken voorstan
der geweest. De meeste andere par
tijen vroegen zich af waarom het per
se dat Amerikaanse toestel moest
worden. Er waren toch ook goedko
pere alternatieven, de Zweedse Saab
Gripen bijvoorbeeld? Of een Frans
toestel, de Ravalle? Vooral de PvdA
had het er moeilijk mee. Onder
Wim Kok stak de partij in 2001 het
eerste miljard in de bouw van het
toestel. Wouter Bos voerde later juist
fel campagne tegen het 'WD-speel-
tje' en wilde het eindresultaat niet
afwachten. Uiteindelijk stemde
de partij in 2013 toch in met de
aankoop van 37 toestellen.
Indianenverhalen
Dat het besluit is gevallen, be
schouwen de jachtvliegers als
een zegen. „De beste manier
om die indianenverhalen te
ontzenuwen is door gewoon
maar te laten zien wat ie kan
zegt piloot en hoofd van het Ne
derlandse F-35-project Bert de
Smit vanaf Edwards Air
Force Base in het Ame
rikaanse Californië.
En dus stapt de
kolonel vandaag
maar wat graag
in de F-35
Lightning II,
zoals het
HELM
toestel officieel heet, voor de aller
eerste overtocht naar Nederland.
Wat wordt De Smit blij van alle nieu
we snufjes in dit toestel. Vooral de
stealth-technologie is verbluffend.
„Het is een rare gewaarwording dat
wij de vijand al kunnen zien terwijl
zij geen idee hebben dat we er zijn",
zegt De Smit.
Al begrijpt hij ook de zorgen over
de kwaliteit van het toestel wel. De
bouw gebeurt ver weg en uit het
zicht. En dus is niet altijd even dui
delijk wat er gebeurt. „Een jachtvlieg
tuig kopen is niet hetzelfde als het
aanschaffen van een nieuwe auto",
zegt hij. „Daarin rijd je weg en heb
je nog jaren plezier. Wij zijn betrok
ken bij de ontwikkeling van de F-35.
En dan vind je onvermijdelijk tekort
komingen. Dat kunnen mensen uit
leggen als een gebrek. Maar wij zien
dat als een pluspunt om het toestel
verder te verbeteren."
Verbeteren kan er nog genoeg.
Maar de JSF is inmiddels wel zover
af dat de Amerikanen er al missies
mee kunnen vliegen. En dus is het
tijd om het toestel te 'showen' op
de luchtmachtdagen van 10 en 11
juni. Plus tegelijkertijd veel te tes
ten en geluid te meten. Want
vooral over het lawaai maken veel
Friezen en Brabanders zich grote zor
gen. De toestellen komen straks te
staan op basissen Leeuwarden en
Volkel, maar één JSF maakt
veel meer herrie dan zijn
voorganger, de F-16.
Pas in 2019 wordt
het toestel echt in
gebruik genomen.
Er gaat dan niet al
leen een wereld
open voor de vlie
gers. De hele krijgsmacht gaat er pro
fijt van hebben, weet hoogleraar Mili
taire Wetenschappen Frans Osinga
van de Nederlandse Defensie Acade
mie. Ja, hij kent ook de verhalen van
tegenstanders van de F-35 die zeg
gen dat jachtvliegtuigen hun langste
tijd hebben gehad door de opmars
van drones.
Conflicten
Toch zal de straaljager nog heel lang
het belangrijkste wapen zijn bij het
beslechten van conflicten, vindt hij.
Net zoals dit afgelopen decennia ook
al het geval was. Met huidige genera
tie straaljagers is er alleen één groot
probleem. Het luchtafweergeschut is
de afgelopen jaren enorm ontwik
keld. De F-16 is hiervoor nu al heel
kwetsbaar. Daarmee wordt het voor
het Westen steeds moeilijker om
technologisch superieur te zijn. „Of
we moeten grotere risico's willen ne
men. Maar dat ligt maatschappelijk
heel gevoelig."
Het antwoord is volgens Osinga de
F-35, vooral vanwege de sterk verbe
terde stea/tJi-techniek. Dat is niet al
leen een fijn idee voor de piloten die
het werk moeten doen. Maar door de
agressieve houding van Rusland is
ook afschrikking weer terug op de
agenda. Rusland heeft in Kalining
rad - net boven Polen - nu zoveel ge
avanceerde luchtafweer staan dat ze
de Baltische Staten zouden kunnen
isoleren van Europa. De F-35 speelt
een belangrijke rol om die Russische
luchtafweer te kunnen onderdruk
ken. „Niemand verwacht een oorlog
met Rusland. Maar de NAVO heeft
wel het geloofwaardige vermogen
nodig dat ze veilig kan optreden als
het nodig is."
zaterdag 21 mei 2016
De F-35 kan maximaal zes bommen dragen
aan de vleugels en één onder de romp. Als
onzichtbaarheid gewenst is, kunnen er ook nog
vier raketten in het toestel worden opgeborgen.
FOTO'S LOCKHEED
Dankzij een speciale verflaag,
bijzondere hoeken en rondingen
en raketten die kunnen worden
opgeborgen in het toestel is
de F-35 moeilijk te detecteren
voor vijandelijke radar.
Geen klokjes en metertjes meer in
de cockpit, maar touch-screens.
Hierop is standaard vluchtinformatie
te zien maar ook de missies.
Dankzij zes infrarood sensoren weet de
piloot meer dan ooit wat er om hem heen
gebeurt. Het systeem detecteert en volgt
vijanden uit alle windrichtingen.
De F-35 heeft een veel
krachtiger motor dan zijn
voorganger, de F-16, maar
maakt ook meer herrie.
Eindelijk, de JSF komt eraan!
Raymond Boere
Leeuwarden
Piloten krijgen
veel informatie
geprojecteerd op
het scherm van
hun helm. Zo
kunnen zij als
het ware door de
bodem van het
toestel kijken,
wat er onder hen
gebeurt.