14 NIEUWS
VERKIEZINGEN 2017
Worden de verkiezingen volgend jaar
slaapverwekkend, een kopie van vorige keer
met veelal dezelfde lijsttrekkers? Politieke
watchers proberen de toekomst te voorspelen
et hele politieke land
schap is de afgelopen
vijfjaar door elkaar ge
schud. Nederland moet
nog bijkomen van de
hervormingsdrift die
geen kabinet eerder liet
zien. Politieke partijen zijn er niet van on
der de indruk. Want de gezichten van 2012
doen gewoon weer mee, volgend jaar op
15 maart.
Vast staat dat Buma (CDA), Pechtold
(D66), Roemer (SP), Wilders (PW), Van
der Staaij (SGP) Krol (soPlus) en Thieme
op het affiche komen voor hun partij. Zo
goed als zeker is ook Rutte (WD) van de
partij en bij de PvdA heeft tot nu toe alleen
Samsom zijn ambities kenbaar gemaakt de
lijst te trekken. De kans is groot dat slechts
twee van de elf lijsttrekkers nieuw zijn: Jes
se Klaver (Groenlinks) en Gert-Jan Segers
van de Christen-Unie.
„Wie nieuw is, is in het voordeel", zegt
Peter Kanne, opinieonderzoeker bij
I&O-Research. „Dat zie je ook altijd bij de
PvdA: elke keer als die een nieuwe leider
heeft schieten ze in de peilingen weer even
omhoog. Hetzelfde gebeurt nu bij Klaver:
hij gebruikt grote woorden en wekt ver
wachtingen die kiezers graag willen ho
ren."
Frisse, nieuwe gezichten hebben een
wat cynisch voordeel op oudgedienden,
stelt spindoctor Kay van de Linde. „Veel
mensen hebben een hekel aan politici. Nieu
we gezichten hebben altijd een streepje
voor, domweg omdat ze nog geen erfenis
met zich meedragen."
Door de wol geverfde politieke watchers
met wie we over het déja-vugevoel spre
ken, maken zich geen zorgen dat de kiezer
boos wordt als hij dezelfde prak krijgt voor
geschoteld. „Ik denk het allemaal wel mee
valt met de reactie van de kiezer", taxeert
PvdA-spindoctor Dig Istha. „Een partij
moet niet kunstmatig gaan vernieuwen om
de kiezer een plezier te doen."
Tweestrijd
Jack de Vries, CD A-spindoctor en voorma
lig staatssecretaris, zegt: „Belangrijker dan
de terugkeer van de oude kliek in 2012 is:
wat bepaalt de wedstrijd?" Als het een so
ciaal-economisch gevecht wordt, profiteren
de oude drie partijen WD, CDA en PvdA
daarvan, zo stelt hij. Maar als de angst voor
de vluchtelingenstroom het debat domi
neert, dan worden het andere verkiezingen.
Dan gaat het tussen Wilders en een tweede
politicus.
De Vries: „Het is helemaal de vraag wie
dan de antipool van Wilders wordt. Niet
Rutte, niet Buma. Ik zou daar nadrukkelijk
niet de PvdA willen uitvlakken, waar
Samsom zich profileert op vluchtelingen.
Doelstelling zou kunnen zijn dat Samsom
zich straks in de tweestrijd mengt en dat
Rutte en Buma het nakijken hebben. Ieder
een die de PvdA afschrijft onderschat de
verkiezingsdynamiek. Wie weet als eerste
de campagne zo teframen dat hij de wed
strijd bepaalt?"
Niet alleen de handigheid om de wed
strijd naar je toe te trekken bepaalt straks
de uitslag. Voor de kiezer is het heldere ge
luid cruciaal. Dig Istha: „Het gaat erom dat
je als lijsttrekker uitgesproken bent, kiezers
willen duidelijke standpunten. Daarom
wint de PW door vluchtelingen. Daarom
wint D66 over Europa. Pechtold, Wilders
en Rutte doen het goed."
Wie kan er straks de grootste worden?
De trend is al langere tijd dat grotere par
tijen kleiner worden en kleinere groter.
Zo'n zes partijen ontlopen elkaar niet veel.
Bij Maurice de Hond is de PW de grootste,
bij andere peilers is dat de VVD. Op rechts
gaat het tussen PW, WD en opmerkelijk:
de christen-democraten.
De grootste verrassing zou wel eens van
het CDA kunnen komen, zegt onderzoeker
Kanne. „Ik denk dat Buma het heel goed
gaat doen. Hij is ook nog niet zo heel be
kend. Bij de vorige verkiezingen viel hij
niet zo op. Maar op rechts kan hij wel dege
lijk voor een doorbraak zorgen. Het CDA
kan net als in 2002 de vluchtheuvel zijn
voor kiezers die vrezen dat de PW te groot
wordt." De WD mag hoog scoren in peilin
gen, maar ze is het voordeel van 2012 kwijt.
„Wat Balkenende in 2006 had, daar profi
teerde Rutte in 2012 ook van", zegt Jack de
Vries. Wat dan? „Het verzilveren van de po
larisatie met de PvdA. Daar heeft Rutte nu
een handicap, hij kan dat na regeren met de
PvdA niet meer geloofwaardig doen. Bal
kenende had daar in 2010 last van."
Op links kan van alles gebeuren. Geen
van onze gesprekspartners ziet de SP win
nen, omdat Roemer lijsttrekker is. Voor
Samsom, als hij nog een keer de kar mag
trekken, wordt het heel lastig, denkt Van de
Linde. „Maar een goed, nieuw, spannend
verhaal kan tot grote verschuivingen lei
den. Samsom moet er een karakterstrijd
van maken, als de man die net als de bijbel
se Job alle plagen doorstaat. Voor de man
die bij de vorige verkiezingen het eerlijke
verhaal vertelde is het toch wel triest. Dege
nen die hij er heeft neergezet zijn populair.
En Samsom, de man die ze daar heeft neer
gezet, is de risee."
Regenboogcoalitie
Volgens Kanne liggen er goede kansen voor
een linkse lijsttrekker die de kiezer weer
een beetje 'laat dromen'. „Ik denk dat daar
grote behoefte aan is. Kijk naar Amerika nu
met Bernie Sanders, naar Canada met Jus
tin Trudeau en naar het Verenigd Konink
rijk met Jeremy Corbyn. Dat zijn mannen
die tot de verbeelding spreken. Die missen
wij aan de linkerkant." Klaver zou in dat
gat kunnen springen, denkt Kanne. „Hij
heeft veel mee."
Ouwe
kliek
weet
van geen
wijken
door Jan Hoedeman en Laurens Kok
H
