'Afnemer vinden
geen probleem'
Melkveehouders zoeken alternatief na instorten van melkprijs
14 NIEUWS
FRAUDE
MET
KAAS
IS EEN
EEUW
OUD
Consumenten betalen graag
enkele euro's meer voor kaas die
rechtstreeks van de boerderij komt.
zien dat veel zelfkazende boeren
extra maatregelen nemen voor het
milieu. Koop je hun kaas, dan
steun je het dat de boer bijvoor
beeld aan bescherming doet van
weidevogels of dat hij de kalfjes
langer bij moederkoe laat."
De Groene Hart Coöperatie is
een groep van 27 boeren en telers
die ambachtelijk geproduceerde
streekproducten maken en verko
pen. Veel van hun producten zijn
onder het eigen logo te koop bij
supermarkten van Hoogvliet. Op
1 juni 2010 ging de coöperatie van
start met elf leden.
Door de stijgende vraag naar
boerenkaas zijn meer boeren zelf
kaas gaan maken. Deze trend
wordt stevig aangewakkerd door
het ineenstorten van de melkprijs
die veel boeren in de problemen
brengt. „Voor veel boeren is kaas
de uitweg uit de crisis", zegt Van
de Voort van de Bond voor Boerde
rij Zuivelbereiders. „Mede door
het afschaffen van het melkquo-
'Met alle schandalen
rond voedsel willen de
mensen weten waar
hun kaas vandaan komt'
turn is de melkprijs gedaald naar
circa 24 cent per liter. Dat is onder
de kostprijs van 30 cent per liter.
We zien ook dat boeren die al zelf
kaas maken, meer gaan maken."
Woordvoerder Toersen van de
Groene Hart Coöperatie merkt de
toenemende belangstelling van
melkveehouders. „Er zijn melkvee
houders die vroeger kaas hebben
gemaakt of die het er als hobby
een beetje bij deden en die ons nu
benaderen. Zij willen professione
ler aan de slag. Het was jarenlang
lekker makkelijk om aan de Cam-
pina melk te leveren omdat de
prijs goed was, maar die tijd is
echt voorbij."
Boerenkaas is niet alleen in
trek bij de consument. In 2015 sloe
gen dieven hun slag bij zeker zes
boerderijen en namen voor tien
duizenden euro's kaas mee. Waar
schijnlijk ging de buit naar het
buitenland.
Boerenkaas is aan een
opmars bezig: de pro
ductie neemt de laat
ste jaren met zeker
10 procent per jaar
toe. De consument
kiest meer en meer voor smaak en
wil een eerlijk product. En de boe
ren gaan meer kaasmaken omdat
ze daarmee een goede boterham
kunnen verdienen. Melk levert im
mers niet eens meer de kostprijs.
Boerenkaas is een beschermd
product: het is gemaakt op de
boerderij van rauwe, onbehandel
de melk van koeien van die boer
derij. Voor de opkomst van fa
brieksmatig geproduceerde kaas
rond 1900, was alle kaas boeren
kaas. Nederland telde toen 9.000
boeren die zelf kaas maakten. Ove
rigens was het kaasmaken vaak
het werk van de boerin.
„De vraag stijgt flink. Boeren
kaas is lekkerder, aromatischer
dan fabriekskaas en de consument
heeft die 2 euro extra ervoor
over", zegt voorzitter Irene van de
Voort van de Bond voor Boerderij
Zuivelbereiders (BBZ). „En met al
le voedselschandalen willen de
mensen weten waar hun kaas van
daan komt. Wat is er mooier dan
de kaas bij de boer te kopen?"
De 102-jarige bond telt 300 le
den en dat aantal stijgt licht. Ze
ker gezien de afname van het aan
tal boerenbedrijven is dat opval
lend. Voorzitter Van de Voort
schat dat per jaar 10.000 ton kaas
rechtstreeks van de boerderij
komt, en die productie groeit jaar
lijks met 1.000 ton.
Het Groene Hart is van ouds
her het bolwerk van de boeren
kaas. De sappige polders inge
klemd in de Randstad tellen nog
circa vijftig 'zelfkazende boeren'.
Zeker 35 zijn aangesloten bij han
delscoöperatie De Producent uit
1915 in Gouda. Gezamenlijk goed
voor 2.500 ton boerenkaas
„We groeien jaarlijks met onge
veer 10 procent", zegt directeur Jac-
co Bot. Ook het aantal leden stijgt
(weer) met 1 a 2 per jaar. „Vooral
hoger opgeleiden in de grote ste
den kopen boerenkaas als een
soort compensatiegedrag", zegt
Annemieke Toersen van de Groe
ne Hart Coöperatie. „Dan doen ze
in ieder geval iets goeds voor de
boer of voor het boerenland. We
Boerenkaas als
uitweg uit
Koos van Wieringen
(62) van Kaasboerderij
't Groene Hart in
Hoogmade heeft het
melkveebedrijf al gro
tendeels aan zijn zoon
Jack (35) overgedra
gen. Hij hielp nog
slechts een dag per
week mee als hobby.
Gedwongen door de la
ge melkprijs komt hij
sinds kort drie dagen
kaas maken. „Als de
boerderij achteruit
loopt, dan moet je
wat. De melkprijs ligt
onder de kostprijs van
30 cent. Eerst maakte
ik een dag in de week
kaas voor een paar res
taurants, een winkel
en voor de huisver
koop. Nu draaien we
drie tot vier productie-
dagen van elk tien ka
zen."
Zestig melkkoeien zijn
dagelijks goed voor on
geveer 1.300 liter
melk. Zoon Jack, vijf
de generatie kaasma
ker, is er verbaasd
over hoe snel ze een
afnemer hadden ge
vonden. „Meestal kom
je er niet zomaar ven
tussen. Maar Kaashan
del Zijerveld in Bode
graven kwam kijken
en vond ons ambachte
lijke bedrijf, met een
houten kaastobbe en
een kaaspers van een
halve eeuw oud, zeer
interessant. Zij zoeken
kaas met een verhaal."
Dat verhaal zit hem
voor een deel in de
extra maatregelen die
Van Wieringen neemt
voor de natuur: weide
vogelbeheer, uitge
steld maaien, botani
sche akkerrand en
deelname aan het
Groene Lintennet
werk: een bloemenlint
voor het behoud van
de bijenstand.
streeks van de koe,
zonder behandeling.
Deze kaas heeft de
meeste smaak en
kan soms ook in
smaak verschillen al
naar gelang het voer
voor de koeien. Her
kenbaar aan het ze
gel 'boerenkaas' met
voor elke kaas een
uniek nummer.
Wat is Kaas van de
Boerderij? Dat is op
de boerderij gemaak
te kaas van verhitte
of gepasteuriseerde
melk. Dat vergemak
kelijkt het kaasma
ken omdat er geen
bacteriën meer inzit
ten. Wel is de smaak
vlakker. Heeft een ei
gen zegel.
Daarnaast is er fa-
briekskaas, die van
gepasteuriseerde,
vaak afgeroomde
melk gemaakt wordt,
die in principe overal
vandaan kan komen.
Wordt opgelegd in
een kaaspakhuis.
Irene van de Voort BBZ
De Bond voor Boer
derij Zuivelbereiders
(BZZ) is in 1914 op
gericht als reactie op
de fabriekskaas, die
van afgeroomde
melk werd gemaakt.
De bond werd opge
richt om de echtheid
van boerenkaas te be
schermen. Er kwa
men controlestations
om de echtheid te
waarborgen. Voorzit
ter Van de Voort:
„We zien dat de ge
schiedenis zich her
haalt. Sommige boe
ren plegen fraude: ze
verhitten de melk en
noemen hun kaas
toch boerenkaas. De
overheid, de Neder
landse Voedings en
Waren Autoriteit zou
dat moeten controle
ren, maar dat ge
beurt helaas niet."
Wat is Boerenkaas?
Dat is op de boerde
rij gemaakt kaas van
eigen, rauwe melk.
Melk dus recht
door Hans-Paul Andriessen
foto Martin Sharrott
