BAD
NEWS
bjjld^frnzifL nJ
i löriraiss
Door Nederland betaalde training van journalisten in Rwanda faliekant mislukt
J9NH
dkoupfjia [i.
NIEUWS 11
Vandaag is de
Internationale Dag
van de
Persvrijheid. In het
Afrikaanse
Rwanda is die
vrijheid echter een
dode letter.
DEN HAAG. De beste studenten
van Anjan Sundaram betaalden de
hoogste prijs voor hun kritische
geest. Eentje werd in coma gesla
gen. Een tweede draaide de cel in.
De volgende werd zo bang ge
maakt dat hij Rwanda ontvlucht
te. Anderen lieten de cursussen
journalistiek die mede door Neder
land en de EU werden betaald
voor wat die waren. Ze geven lie
ver regeringsgezinde voorlichting
over overheidsprojecten voor bete
re watervoorzieningen, woning
bouw en gezondheid.
Verstandiger dan over die mil
joenenprojecten kritisch te berich
ten, is het voor Rwandese journa
listen te schrijven hoe wijs, visio
nair en uitmuntend de president
dat alles had geregeld. In het
Rwanda van de autoritaire Paul
Kagame is vleien noodzaak voor
journalisten die hechten aan hun
baan en gezondheid. Dat zegt de
internationaal bekroonde journa
list, schrijver én docent Anjan Sun
daram. Vijf jaar was hij docent in
de hoofdstad Kigali en schreef
daarover het boek Bad News.
Persvrijheid is dood in Rwan
da, concludeert Sundaram. De gro
te sommen geld die het door een
genocide getraumatiseerde land
ontvangt uit Nederland - ter be
vordering van journalistiek onder
wijs - dragen nauwelijks iets bij
aan onafhankelijke journalistiek,
aldus Sundaram.
Doodgeschoten
Integendeel, onder de steeds auto
ritairdere president Kagame bete
kent kritiek spelen met je leven.
Neem het verhaal van Jan-Léo-
nard Rugambage, hoofdredacteur
van een satirisch blad. Sundaram
had hem benaderd als gastdocent
voor zijn onderwijsproject maar
Rugambage zou nooit komen. Hij
werd op straat doodgeschoten,
vlak na de publicatie van een kri
tisch artikel waarin de journalist
de moord op een dissident had
toegeschreven aan handlangers
van president Kagame.
De tegenwoordig in Engeland
(bij Londen) woonachtige Anjan
Sundaram - winnaar van journa
listieke prijzen en in Amerika ver
geleken met journalistieke groot
heden als Ryszard Kapuscinski en
V.S. Naipaul - is zelf ook voorzich
tig geworden. Kagames arm reikt
ver, zo ondervonden Rwandese
dissidenten die dachten dat ze bui
ten het land wel veilig waren. De
Britse politie adviseerde Sunda
ram zijn woonplaats uit de media
te houden vanwege de serieuze
dreigementen na Bad News. Dat
'Journalist na journalist
wordt bedreigd,
vermoord of ontvlucht
het land'
gaat over een dictator die goede
maatjes is met het westen, zich
voordoet als democraat, daarvoor
geld ontvangt voor projecten,
maar ondertussen de laatste onaf
hankelijke journalisten terrori
seert. Achterin het boek een lange
lijst van Rwandese journalisten
die werden verjaagd, opgesloten,
gemarteld of vermoord.
Sundaram is bijzonder kritisch
op Nederland dat in de loop der ja
ren veel geld heeft overgemaakt
naar Rwanda. Het Afrikaanse land
heeft onze prioriteit om er weer
bovenop te komen na het drama
van 1994 toen binnen too dagen
800.000 mensen werden afge
slacht. Hutu's vermoordden Tlit-
si's en - op kleinere schaal - an
dersom. Europa en de VS aarzel
den destijds in te grijpen, maar
steunden sterke man Paul Kaga
me die rust en orde bracht.
Speerpunt van het Nederlandse
beleid werd juist het bevorderen
van persvrijheid. „Nederland is
een substantiële donor van het
programma van het Institute for
War Peace Reporting IWPR)
dat heeft bijgedragen aan belang
rijke hervormingen van de media-
regelgeving en er zijn journalisten
getraind om goede en onafhanke
lijke journalistiek te bedrijven",
laat een woordvoerder van het mi
nisterie van buitenlandse zaken
desgevraagd weten. Daarnaast fi
nancierde Nederland enige tijd
een wekelijkse radiotalkshow
waarin zou worden gedebatteerd
over actuele onderwerpen.
De ogen sluiten
Volgens Sundaram is de werkelijk
heid dat de Nederlandse overheid
en andere westerse donors liever
de ogen sluiten voor de werkelijk
heid, zegt de auteur die eerdere
kritiek van verschillende mensen
rechtenorganisaties op Kagames
ideeën over persvrijheid volmon
dig onderschrijft.
„Journalisten in Rwanda wor
den nog steeds bedreigd. Ik heb ze
aan de lijn. Niet omdat ze revolu
tionaire activiteiten ontplooien
maar simpel omdat ze kritiek dur
ven hebben op de regering. Ik heb
nooit een kritische verklaring ge
hoord van de Nederlandse over
heid over dit soort zaken. Het is
hetzelfde als toen ik er zelf was:
de Rwandese regering wil best
naar kritiek luisteren als je de vol
gende week maar een cheque
stuurt. Ondertussen gebeurt er
weinig en zie je dat journalist na
journalist wordt bedreigd, ver
moord of het land ontvlucht. Dat
IWPR-programma waarmee Ne
derland schermt, is mislukt. De
coördinator ervan is gevlucht.
Daarvoor was er in Rwanda ook
een Raad voor de Journalistiek op
gericht. Ook de voorzitter daarvan
is doodsbang gevlucht."
Het is volstrekt onwaar dat met
Nederlands geld politiek debat
van de grond is gekomen, claimt
Sundaram. „Als dat zo is: hoe kan
het dan dat 98 procent van het
land heeft ingestemd met een
wetswijziging om de president
aan een derde ambtstermijn te hel
pen. Waar is dat echte debat ge
weest? Mensen zijn bang in Rwan
da en onafhankelijke journalistiek
bestaat niet. Er is nooit een echt
debat geweest."
5 dagen
Stedenreis Praag/
Bohemen en Praag
5 dagen
Beierse Woud, Bayerisch
Eisenstein Passau
Bij Bolderman
aanbetalen niet verplicht!
5 dagen
Stedenreis Berlijn
Berlijn Centrum
8 dagen
10 dagen
Barcelona en Andorra
Gerlos in het Zillertal
(0318) 58 09 58
www.bolderman.nl
DINSDAG 3 MEI 2016
Een kritische geest is bloedlink
Journalist Anjan Sundaram: „De Rwandese regering wil best naar kritiek luisteren, als je maar een cheque stuurt."
Foto onder: de cover van Sundarams boek Bad news waarin hij zijn ervaringen in Rwanda beschrijft.
door Bob van Huët
LAST JOURNALISTS
IN A DICTATORSHIP
ANJAN SUNDARAM
Vertrekdata: 23 mei 20 juni
18 juli/1,15, 29 aug12,26 septetc.
Drukfouten en prijswijzigingen voorbehouden.
Vertrekdata: 16, 23, 30 mei 6,15, 20,
27juni 4,11,18, 25 juli 1, 8 aug etc
Vertrekdata: 21 mei A, 18 juni
2,16, 50juli15, 27 aug etc
Vertrekdata: 2,16, 50 mei15, 27juni
25juli8, 22 aug/5,19septetc.
Brochure en
boekingen:
Vertrekdata: 16,30 mei 13, 27 juni
11, 25 juli 8, 22 aug 75,19 sept etc.
