Acteur Peter Tuinman levert bijdrage aan bijzonder herdenkingsmonument
28 CULTUUR SHOW
Een tinnen kannetje vertelt het levensverhaal
van de ouders van Peter Tuinman.
Monument
gevuld met
oorlogsitems
Zo nu en dan pakte
zijn moeder een tin
nen kannetje op. Ze
wreef er even over
met haar duim, en
plaatste het weer lief
devol tussen de bordjes en kopjes
van de rest van het servies. Zon
der woorden wist acteur Peter
Tuinman: het bracht haar even te
rug naar haar jongere jaren, net ge
trouwd, nog geen kinderen.
Het bracht haar terug naar de
Tweede Wereldoorlog. Naar de
mannen in Friesland die over de
weilanden wegvluchtten wanneer
de Duitsers weer een razzia uit
voerden. Naar het moment dat zij
en haar man het kannetje, de bord
jes en de kopjes in de achtertuin
begroeven, uit angst dat hun dier
bare servies door soldaten werd
geroofd voor de grondstoffen.
„En naar de kracht en de liefde
die zij en mijn vader voor elkaar
voelden en die hen door die tijd
heeft heen gesleept", vertelt de
69-jarige Tuinman. „Dat is voor
mij de symboliek. Zij waren zo
sterk en hecht samen."
'Die man wees naar het
dopje van de olie en zei
'Aufmachen'. Vast niet
zo bedoeld, maar het
klonk als een bevel'
Dat tinnen kannetje, dat zo'n
grote betekenis had voor zijn
ouders, doneert hij nu, vlak voor
de Dodenherdenking en Bevrij
dingsdag, aan het V-monument.
Een monument dat de makers van
de musical Soldaat van Oranje nu
optuigen om de verhalen over de
Tweede Wereldoorlog over het
voetlicht blijven te brengen (zie
kader).
Tuinman speelt in die musical:
hij heeft de rol van vertrouweling
van koningin Wilhelmina. „Ik
geef het kannetje zonder enig
voorbehoud weg, want ik weet ze
ker dat mijn ouders er voor hon
derd procent achter hadden ge
staan als ze nog hadden geleefd",
zegt Tuinman.
Want, zo heeft zijn vader Anne
hem geleerd, hier moet over ver
teld worden. Over de doffe ellen
de die de oorlog bracht. Ook al
sprak zijn vader er niet graag over.
„Hij was een wereldse man. Een
prachtige verhalenverteller. Ik kon
uren met hem praten over van al
les en nog wat. Alleen '40-'45 kost
te hem moeite. De oorlog had een
onuitwisbare indruk achtergela
ten. Ook al werd het misschien
met de tijd wat zachter, het bleef
in zijn ziel gekerfd staan."
De acteur herinnert zich een va
kantie naar Duitsland. Pa en ma
Tuinman, Peter en zijn zus in een
Ferrari-rode Volkswagen Kever.
„Ik was de enige met een rijbe
wijs, we gingen haast nooit met
de auto."
Vlak over de grens moesten ze
tanken. Peter tipte zijn vader om
het oliepeil te controleren. Anne
Tuinman vroeg de pompbediende
te helpen. „Die man wees naar het
dopje van de olie en zei 'Aufma-
chen'. Het was vast niet zo be
doeld, maar het klonk als een be
vel. Mijn vader keek me aan, gooi
de de motorkap dicht en we zijn
vertrokken. Ik zag wat de herinne
ringen aan de oorlog met hem de
den.
„Ik weet nog goed hoe mijn va
der in de kolenkachel pookte als
ik vroeg naar die tijd. Hoe hij pro
beerde er toch over te vertellen. Ik
drong nooit aan, want ik besefte
dat ik hun terughoudendheid
moest respecteren. Ze vertelden
wel dat ze gezegend waren dat ze
op het platteland woonden, waar
het iets dragelijker was dan in de
steden. Dat ze bewust hebben ge
wacht met het krijgen van kinde
ren; ik ben van 1947. En over dat
serviesje dus, en dat mijn vader
ook een paar keer die weilanden
in is gevlucht voor de Duitsers.
Bij het 5-jarig bestaan van de
musical Soldaat van Oranje af
gelopen oktober werd een
monument onthuld om een
'blijvende herinnering' ach
ter te laten op vliegveld Val
kenburg, waar de voorstel
ling wordt gespeeld. Het idee
is nu om het monument
- een transparante, driedi
mensionale V - te vullen
met persoonlijke voorwer
pen die herinneren aan de
Tweede Wereldoorlog. Ieder
een kan zo'n item (van een
knoop van een jas of een dag
boek tot een kacheltje) done
ren. In de loop van dit jaar
wordt een selectie van voor
werpen blijvend in de V ge
plaatst.
Net zoals veel andere dorpsgeno
ten. Sommigen keerden niet meer
terug"
Zijn vader Anne was onderwij
zer, die na de kweekschool al op
zijn 17de of 18de voor de klas
kwam te staan in het Friese dorp
je Rottevalle. Hij kreeg de doch
ters van de plaatselijke timmer
man Bloembergen in de klas.
„Vier meiden, van wie de jongste,
Albertha, mijn moeder werd.
„Ja, ze zat bij hem in de klas,
maar toen speelde er nog niets.
Pas toen ze 18 werd, en hij begin
30 was, werden ze verliefd. Klopte
de onderwijzer steeds bij de fami
lie Bloembergen aan. Heel het
dorp dacht dat hij op de oudste
dochter was gevallen, haha. Op
haar 21ste werd het officieel. Ze
hoorden bij elkaar, dat zag je aan
alles. Zelfs hun namen: als mijn
moeder iets moest ondertekenen,
schreef ze A.S. Tuinman-Bloem
bergen. Mooi he?"
Tuinman vindt het opmerkelijk
hoe zijn generatie van vlak na de
oorlog zo sterk het gevoel van de
oorlog met zich meedraagt. „Het
zit in me. Ik voel net als mijn va
der de behoefte om duidelijk te
maken dat we dit nooit, nooit,
nooit mogen vergeten. En kijk nu
eens in wat voor ellende we al
weer zitten. Het is nog maar een
generatie geleden. Vandaar dat ik
het ook zo belangrijk vind om in
Soldaat van Oranje te spelen. Dat
verhaal is zo raak, krijgt zelfs klas
sen tieners stil. Daar kan geen
voorleesavond tegenop."
'Kijk nu toch in wat voor
ellende we weer zitten'
door Marlies van Leeuwen
