28 CULTUUR SHOW
Haar moeder had geluk: ze ontkwam aan
de moordlust van de nazi's. Debby Petter
vertelt erover in het theater.
Debby Petter (59)
maakt deze dagen
een bijzondere reis
langs plaatsen in Ne
derland waar de
Tweede Wereldoor
log destijds diepe sporen trok. Op lo
caties in onder meer Vught, Wester-
bork en Amsterdam vertelt zij in het
theaterprogramma Ik Ben Er Nog het
beklemmende verhaal van haar jood
se moeder tijdens de Duitse bezet
ting.
Schrijfster en kleinkunstenares
Petter vertelt 2 en 3 mei in de Hol-
landsche Schouwburg in Amster
dam, de plek waar in 1942 en 1943 jo
den werden verzameld, het verhaal
van haar moeder Hélène Egger, die
74 jaar eerder op exact dezelfde plek
wachtte op haar deportatie.
„Eigenlijk dankt ze haar leven aan
de typisch Duitse zin voor bureaucra
tie", zegt Petter. „De joden uit de Am
sterdamse Rivierenbuurt waren aan
de beurt om op transport naar kamp
Westerbork te gaan, niet de joden uit
Amsterdam-Zuid waar mijn moeder
bij haar grootouders woonde. Een SS'
er droeg haar daarom over aan haar
opa."
De moeder van Petter, 86 inmid
dels, overleefde de oorlog door onder
te duiken. Haar vader en twee broers
van 19 en 17 jaar werden op transport
gesteld en vermoord in de vernieti
gingskampen Sobibor en Auschwitz.
De reis die Petter deze dagen van
herdenking en bezinning maakt
langs veelal sinistere ijkpunten die
de Duitse bezetting van Nederland
markeren, is een bijzondere tournee.
Het boek dat zij over haar moeder
schreef, Ik Ben Er Nog uit 2009, leidde
twee jaar later tot een succesvolle so
lotheatervoorstelling onder regie van
schrijver Thomas Verbogt.
Daarin vertelt ze over het verleden
van haar moeder vanuit drie perspec
tieven: de vrouw die haar moeder nu
is, het meisje dat haar moeder tijdens
de oorlog was en vanuit haar eigen
gezichtspunt: de dochter die in haar
jeugd met zoveel onbeantwoorde vra
gen worstelde over het trauma van
haar moeder.
Ze heeft het programma inmid
dels ruim honderd keer in theaters ge
speeld en zoekt de komende dagen lo
caties op als het Nationaal Monu
ment Kamp Vught, Herinneringscen
trum Kamp Westerbork, Oorlogsmu
seum Overloon en het Nationaal Ho
locaust Museum in Amsterdam. Inge
leid door journalist Frits Barend,
speelt ze de voorstelling letterlijk te
gen het beladen decor van de recente
vaderlandse geschiedenis.
„Het is een zeer bijzondere erva
ring. Ik heb de voorstelling ook in het
Anne Frank Huis gespeeld en op de
Duitse begraafplaats in Ysselsteyn in
Limburg. Op die laatste plek dringt
de totale zinloosheid van oorlog tot
je door. Er liggen ruim 31.000 Duitse
soldaten begraven. Gesneuvelde jon
gens die nog een leven voor zich had
den"
Ook van het bezoek aan Kamp
Vught was ze onder de indruk. „We
bezochten vooraf de locaties. In
Vught waren dat bijvoorbeeld Barak
tb en het kindermonument ter nage
dachtenis aan de 1.666 kinderen die
naar naar de kampen zijn wegge
voerd. En de kampgevangenis, bijge
naamd 'de bunker', waarin 74 vrou
wen in een ruimte van 9 vierkante
meter werden geperst. Tien gevange
nen bleken de volgende dag overle
den. Plekken met zo'n aangrijpende
geschiedenis voegen veel aan mijn
programma toe. Dat valt nu in een in
drukwekkende context. Je voelt wat
er is gebeurd en er gebeurt onvermij
delijk ook iets met jou."
Opvallend is dat het publiek dat
haar productie bezoekt 'uiterst geva
rieerd is.' Petter: „Ik zie ouderen,
twintigers en stellen met kinderen.
Ik weet nog dat ik op mijn 17e wel
eens verzuchtte: 'Kan het nou eens af
gelopen zijn met die ellendige oor
log.' Maar ik merk nu dat de laatste ja
ren op grote en brede schaal wordt
'Plekken met
zo'n
aangrijpende
geschiedenis
voegen veel
aan mijn
programma
toe'
herdacht." Met Terts Brinkhoff, de
geestelijk vader van spektakels als De
Parade en Boulevard of Broken Dreams,
heeft ze iemand in de arm genomen
die de buitenvoorstellingen een bij
zondere theatrale wending geeft.
„Het klinkt misschien wat oneer
biedig, maar ik vind dat er ook een ze
kere luchtigheid in dit project moet
zitten. Het was een prachtig gezicht
toen alle bezoekers achter een accor
deonspeler langs de graven op be
graafplaats Ysselsteyn liepen, die op
dat moment ook nog werd verlicht.
Dat zijn intense momenten."
Debby Petter bij Nationaal Monument Kamp Vught: „Je voelt wat er is gebeurd en dat doet iets me je." foto Bob Bronshof
Petter herdenkt oorlog
op bijzondere plekken
door Arno Celder
Voor informatie over Ik ben er nog van
Debby Petter: kijk op www.ntk.nl.
Uitzending op tv: 4/5, NPO 2, 23.05 uur.
Hélène Petter-Egger (I.) inspireerde haar dochter Debby Petter
tot de voorstelling Ik Ben Er Nog. foto Bob Bronshoff