NIEUWS 11
Wisselend succes
jaren? Inderdaad: vorig jaar waren
2,4 miljoen Nederlanders slachtof
fer van crimineel gedrag, tegen
over 3,6 miljoen in 2005. Vandalis
me, diefstal, inbraak; over de hele
linie dalen de cijfers spectaculair,
zeggen onderzoekers van het Cen
traal Bureau voor de Statistiek.
Directeur Frans Leeuw van het
wetenschappelijk bureau van het
ministerie benadrukt wel dat ons
land bepaald geen patent heeft op
criminaliteitsdaling. „Je ziet het
ook in andere westerse landen:
Zwitserland, Engeland, de Verenig
de Staten." En die criminaliteitsda
ling was al ingezet in 2005, zegt
Jan Latten van het CBS.
Bovendien krijgt ook parade
paard Nationale Politie bij her
haling kritiek. Criminoloog Cy-
rille Fijnaut - de expert op dit
vlak - vindt de gereorgani
seerde politie 'niet slagvaar
dig, niet doelmatig en niet
klaar om veiligheid te ga
randeren'. Het heeft zo
veel bestuurslagen - vijf
in totaal - dat het 'node
loos ingewikkeld' is ge
worden. Hij wil terug naar
34 districten. En dan snijdt
Fijnaut nog niet eens aan dat
de politie structureel duurder
is geworden en er - naar de me
ning van de Tweede Kamer - ko
mende jaren flinke gaten vallen in
de begroting.
Wie daarnaast de regeerakkoor
den van 2010 en 2012 over het mi
nisterie ter hand neemt, krijgt
geen onverdeeld positieve balans.
'Je zit daar niet alleen
voor de coalitie. Justitie
functioneert voor
de hele samenleving'
GELUKT
NIET GELUKT
TWIJFELGEVALLEN
kent - Justitie - te verplaatsen
naar het tweede blad."
Of het 'superministerie' effec
tiever is geworden dan de twee af
zonderlijke ministeries van Justi
tie en Binnenlandse Zaken vroe
ger waren, durft hij niet te zeg
gen. „Er is zeker doelmatigheids
winst, die was ook te behalen.
Neem de Nationale Politie, die er
is gekomen in plaats van de 26
korpsen met elk een eigen automa
tiseringssysteem."
Dat de WD-bewindslieden zo
aanstuurden op 'boeven vangen',
noemt hij een aandachtspunt. Er
is immers ook nog de rechtspraak,
waarin de rechten van criminelen
ook bewaakt dienen te worden.
„Je zit daar niet alleen om een
taak te vervullen voor de coalitie.
Justitie functioneert als iets voor
de hele samenleving."
Het is precies die klacht die
echoot in het werkveld van het mi
nisterie: er is te weinig aandacht
voor de weegschaal van Vrouwe
Justitia. Rafïï van den Berg, direc
teur Nederlandse Orde van Advo
caten, ziet vooral een grote bezui
nigingsopdracht vanuit het depar
tement. Wetswijzigingen worden
in haar ogen wat gehaast gebracht,
soms met nadelige gevolgen voor
de rechtsstaat. Of de rechtsketen
over de hele linie daarmee ook ef
ficiënter is geworden? „Ik heb het
gevoel dat men op het moment
vooral cosmetisch bezig is, zo van:
we gooien er een nieuw wetboek
tegenaan, dan komt het vanzelf
wel goed."
Geertjan van Oosten van de Ne
derlandse Vereniging van Straf
rechtadvocaten is feller. „Bezuini
gingen, tornen aan vergoedingen
bij het bijstaan van verdachten.
Het is soms weinig rechtstatelijk."
Hij proeft een 'disbalans'. „Er is
bijvoorbeeld flink ingezet op de
rechten van slachtoffers, en dat is
ook terecht. Maar het waarborgen
van een eerlijk proces is hier en
daar uit het oog verloren. Dat is
moeilijk te verteren voor een land
dat zegt de mensenrechten hoog
in het vaandel te willen houden."
Van Oosten noemt de zoge
noemde ZSM-methode, waarin
kleinere zaken 'zo snel mogelijk'
zonder tussenkomst van een rech
ter of advocaat worden afgedaan.
„Dan heeft iemand snel z'n straf,
maar mensen overzien niet dat ze
voor een paar xtc-pillen wel een
strafblad hebben met verstrekken
de gevolgen. Staatsmacht zonder
tegenkracht en rechterlijke contro
le is efficiënt, maar gevaarlijk."
Oud-president van de Hoge
Raad Geert Corstens vatte het ve
nijnig samen in een debat on
langs: „De balans tussen veilig
heid en justitie is totaal ver
stoord." Bij de WD hoort men
zulke kritiek vaak hoofdschud
dend aan. Was efficiëntie geen
streven? Is de politie op termijn
niet slanker, kosteneffectiever? En
spreken de andere cijfers niet voor
zich? De criminaliteit daalt toch al
Iets meer dan de helft van die
plannen is uitgevoerd. Bijna een
vijfde bleek niet levensvatbaar: te
veel politieke tegenstand, te ambi
tieus, praktisch onuitvoerbaar - of
een combinatie van die drie.
Bij de Raad voor de Recht
spraak ziet men hier en daar bo
vendien 'symbolische wetgeving'
tussen de gehaalde doelstellingen.
Zoals de wet waarbij mensen die
veroordeeld worden voor een straf
langer dan een jaar, direct worden
vastgezet, ook als ze in hoger be
roep gaan. „De conclusie kan niet
anders zijn, dan dat dit wetsvoor
stel over vrijwel niemand gaat.
Bijna alle verdachten die tot een
gevangenisstraf van meer dan een
jaar worden veroordeeld, zitten al
vast en dat blijft zo", signaleerde
voorzitter Frits Bakker onlangs.
Terwijl er toch wordt gemor
reld aan de rechtsstaat. „De wetge
ver schuift namelijk één van de be
langrijkste uitgangspunten opzij
dat iedereen onschuldig is totdat
hij onherroepelijk is veroordeeld."
Precies de zorgen die Ed Nij-
pels ooit had. „Het machtseven
wicht is zoek. Ironisch, want het
ministerie wordt gedreven door
de WD'ers. Juist liberalen zou
den de rechtsstaat moeten bewa
ken." Dan, als een boer met kies
pijn: „Het is zo'n geval waarin ik
liever geen gelijk had gekregen."
DINSDAG 12 APRIL 2016
Ernst Hirsch Ballin oud-minister
Anoniem aangifte doen
Adolescentenstrafrecht
Levenslang toezicht op ex-tbs'ers
Scherpere Voetbalwet
Aanpak Mensenhandel
Strafbaarstelling illegaliteit
Eigen bijdrage gevangenen
Doorberekenen beveiliging evene
menten
Strafdienstplicht overlastgevende
jongeren.
Minimale afstand scholen en
coffeeshops
De nationale politie, duurder en
nog chaotisch
Dierenpolitie kwam, maar veel be
scheidener dan beoogd
Kraakverbod dat gemeenten niet
kunnen handhaven
illustratie Mark Reijntjens
