NIEUWS 5
Het eerste
raadplegende
referendum werd
niet met veel
enthousiasme
onthaald. De
campagne kwam
traag op stoom.
Het was misschien
wel de gekste ver
kiezingscampag
ne ooit. Direct na
dat bekend werd
dat het raadge
vend referendum er zou komen,
in oktober 2015, schoot het
nee-kamp uit de startblokken.
Het ja-kamp, en zeker het kabinet,
liet zich lange tijd niet zien.
De initiatiefnemers, die van
meet af aan duidelijk maakten té
gen het associatieverdrag met
Oekraïne te zijn, leverden een
knappe prestatie: de benodigde
300.000 handtekeningen om het
eerste raadgevend referendum
ooit af te dwingen, werden ruim
schoots behaald; aan publiciteit
geen gebrek. En Jan Roos, het wan
delende uithangbord van Geen-
Peil, was maar al te graag bereid
om tekst en uitleg te geven.
Zo werd het referendum al snel
eigendom van het nee-kamp, dat
vanaf het begin uitstraalde dat het
hen helemaal niet om Oekraïne te
doen was, maar om de al maar uit
dijende Europese Unie. Het
associatieakkoord was slechts de
stok om de hond mee te kunnen
slaan.
Door het oorverdovende geluid
van de initiatiefnemers kwam de
campagne van de voorstanders
pas laat op gang. Het in de verdedi
ging gedwongen kabinet zei aan
vankelijk dat het alleen desge
vraagd campagne zouden gaan
WD-leider Halbe
Zijlstra had het over
een manifestatie waar
'wanhopige
verlamming' uit sprak
voeren. Gaandeweg liet het die
houding varen. Uit uitgelekte stra
tegieën en e-mails bleek dat Rut-
tes regeringsploeg een flater wilde
voorkomen. En zo kwam het dat
uiteindelijk bijna iedere minister
of staatssecretaris op een zeker
moment toch de woorden 'Oekraï
ne', 'associatieverdrag' en 'referen-
dum' in de mond nam. Om daar
aan toe te voegen dat hij of zij 'ui
teraard' vóór ging stemmen.
Uiteindelijk gingen slechts
twee partijen vol op het orgel.
D66, zijn kroonjuwelen schatplich
tig, ijverde hartstochtelijk voor
een voor-stem. Partijleider Alexan
der Pechtold deelde al weken gele
den onvermoeibaar flyers uit op
markten in het land. Aan de ande
re kant van het politieke spec
trum gaf de SP gas met een niet te
missen NEE, NEE, NEE-campag-
ne. Landelijk campagneleider Har
ry van Bommel trainde hoogstper
soonlijk veertig tot vijftig regiona-
le campagneleiders. Die moesten
vooral in gesprek gaan met de
mensen en voldoende munitie
hebben om - verbaal - gaten te
schieten in het associatieverdrag.
De anderen - PW en Partij
voor de Dieren in het nee-kamp,
VVD, PvdA, GroenLinks, CDA,
Christenunie in het ja-kamp - ble
ven op de achtergrond. PW-lei-
der Geert Wilders moest zijn eer
ste flyeractie uitstellen na de aan
slagen in Brussel. De Partij voor
de Dieren begon pas een week
vóór het referendum schoorvoe
tend met de nee-campagne.
Bij het ja-kamp spatte de tegen-
zin er soms van af. WD-fractielei-
der Halbe Zijlstra kwalificeerde
de pro-manifestatie op de Dam,
waar hij zelf aan meedeed, als een
gebeurtenis waaruit 'wanhopige
verlamming' sprak.
Zijn partij zat dan ook in een
vervelende spagaat: de WD is te
gen referenda, maar vóór dit ver
drag. CDA-leider Sybrand Buma
was om dezelfde reden ook al niet
erg zichtbaar. En de PvdA liet het
felle campagnevoeren aan de Jon
ge Socialisten over. Diederik
Samsom had het druk genoeg met
zijn plan om de vluchtelingen
stroom in te dammen.
DONDERDAG 7 APRIL 2016
De gekste campagne ooit
door Hanneke Keultjes
en Laurens Kok
Het comité GeenPeil bood kiezers in
stembureau aan. foto Vincent Jannink
Oldenzaal, waar slechts vijf kieslokalen
1, gratis vervoer naar het
Premier Mark Rutte brengt onder grote belangstelling van de media in een
school in Den Haag zijn stem uit. foto Bart Maat/ANP
Jan Roos van GeenPeil brengt zijn stem uit.
foto Koen van Weel/ANP
Vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmer
mans stemt en maakt een stemfie. foto Marcel van Hoorn/ANP
