Marja de Lange
ontpopte zich tot
een prachtige vlinder
U en Uw ONTLUIKENDE GROEN
BUITEN 13
Op 't erf
Marja de Lange, die on
langs overleed, was
bij velen bekend als
Zeeuwse schil
deres). Maar ik kende haar al
heel lang als gesprekspartner
over allerlei zaken met betrek
king tot het Zeeuwse platteland.
Ze woonde in Ouwerkerk, maar
stamde uit een Oost-Zuid-Beve-
landse boerenfamilie. Ze had een
geheugen als een pot en wist
heel veel van de dorps- en boe-
renomstandigheden, speciaal uit
haar geboortestreek. Haar kennis
over ons dialect was ook respecta
bel.
Vaak belde ze me op naar aan
leiding van de stukjes die ik
sinds ongeveer 1999 schrijf (eerst
nog Op 't Hof). 'Zeg Gerard,
weet je dat.en dan kwam er
weer een mooie aanvulling. Ze
stuurde me ook brieven met in
formatie. Dat waren juweeltjes,
want die illustreerde ze prachtig,
gekleurd en wel. Af en toe reisde
ik af naar Ouwerkerk om haar
langere verhalen aan te horen en
te noteren. En passant mocht ik
dan haar laatste schilderijen be
wonderen. Dat waren dan net
schilderijen van Marc Chagall;
grote vrolijke doeken, met uit
bundig en feestelijk kleurenpa
let. Explosies van kleur en levens
lust.
Ze had een geheugen
als een pot en wist
heel veel van de
dorps- en boeren-
omstandigheden.
In haar jonge jaren schilderde
ze heel anders. Afkomstig uit
een vrij streng en godsdienstig
milieu gaf ze in haar werk per
fect de sfeer van haar omgeving
weer, die haar benauwde en be
drukte. Eén van haar verhalen
was, dat ze met vriendinnetjes 's
zomers ging zwemmen bij de ka
de en de steiger. Kleine meisjes
van net na de oorlog, in badpak
jes die moeder of oma zelf ge
breid hadden. Als je die aantrok
pasten ze redelijk (hoewel geens
zins flatteus) maar als ze nat wa
ren, lubberden ze heel erg. Een
maal in het water hingen die din
gen zo'n beetje op de knieën.
Steevast was er dan een ouder
ling van de kerk die bij de kade
woonde, die de meisjes langdu
rig bekeek. Dat vond Marja eng,
want hij draaide zijn ogen wel
erg vreemd. Hij bleef ook altijd
in de buurt bij het aankleden.
Soms riep hij en voegde ze ern
stig toe: "et waeter is voe de vis
sen en nie voe jonge misjes!'. Die
zelfde ouderling kon haar in de
kerk langdurig fixeren. Zodanig,
dat de oudere Marja er tijdens
ons gesprek nog de rillingen van
kreeg.
Haar vertelkunst, haar
humor, haar prachtige
kunstwerken, haar
levensmoed - ik zal
ze zeer missen.
Marja was ook één van de wei
nigen die me kon vertellen hoe
de spelregels waren van het oude
Zeeuwse gezelschapsspel 'Pot en
Bure'. Als je bijvoorbeeld een 1
gooide, met de dobbelsteen,
moest je 1 cent aan je linkerbuur
geven. Bij 6 gooien moest een
cent in de pot. Iedereen kreeg
van tevoren 5 of 10 cent. Als je
die voorraad centen kwijt was ge
raakt, 'hing je an de koe z'n
staert'.
En dan het verhaal van de vie
ring van het nieuwjaarsmaal bij
de grootouders met de complete
familie - inclusief de zoon die be
neden z'n stand getrouwd was
en dus niet meer thuis mocht ko
men, en een ander kind dat van
het geloof was afgeraakt en dus
ook persona non grata was. Ik
heb het verteld in het boek
'Rond het Hof, pagina 125 e.v. Ge
heel zoals Marja het mij vertelde.
Op nog veel meer plekken in al
mijn boeken duiken verhalen en
figuren op, afkomstig van Marja
de Lange. Haar vertelkunst, haar
humor, haar prachtige kunstwer
ken, haar levensmoed - ik zal ze
zeer missen.
Ze heeft zo lang en zo goed
als één van de orale geheugens
van ons plattelandsleven en plat
telandsgebeurtenissen gefun
geerd. Verbazingwekkend is en
blijft natuurlijk vooral ook die
waterscheiding in haar kunst:
van somber-realistisch tot een ex
plosie van kleur en vreugde. De
pop die zich ontpopte en een
prachtige vlinder werd.
Onze wereld krijgt weer kleur. Opeens ligt er een groen zweem over
onze leefomgeving. Met hier en daar kleurige uitschieters. De
grasmaaier kan ook weer van het winterstof worden ontdaan.
Voor volgende week donderdag 14 april hopen we op foto's, die een
beeld geven van het 'stille genieten'. De nieuwe lente vraagt om gedul
dige aandacht. Dat kan op een terras in uw tuin of in de stad, dat kan
op een bankje aan de waterkant, dat kan achter glas bij een paviljoen op
het strand. En vast nog op meer locaties.
Mail uw foto's van U en Uw STILLE GENIETEN naar buiten@pzc.nl of
plaats ze op www.pzc.nl/buiten. Graag met vermelding van naam en
woonplaats en een korte toelichting.
DONDERDAG 7 APRIL 2016
Een vroeg schilderij van Marja de Lange, waarin ze de sfeer van haar
jeugd schildert. De benauwde en strenge omgeving beklemde haar.
door Gerard Smallegange
Alles in de natuur
bij Haamstede begint
uit te lopen in het
zonlicht na de regen.
foto Kitty Snijders
De kleuren spatten
van deze lentefoto af.
foto Martine uit Renesse
De 'tulpenboom', foto Desiree Hoondert
Zwarte zwaan in de lente, foto Piet Grim
Judasboom in bloei in Oost-Souburg, foto Maja de Wolf
Een mini-Keukenhof bij Kasteel Westhove.
foto Anne-Marie van lersel uit Koudekerke
