10 NIEUWS
REFERENDUM
Morgen gaat Nederland naar de stembus over
Oekraïne, een land in verandering. De
problemen zijn er groot, de ambities ook.
„Zonder steun redden we het niet"
Dekanoidze leverde haar Georgische pas
poort in om de politie te hervormen. Geor-
giërs zijn populair bij de nieuwe regering
van Oekraïne omdat ze in eigen land succes
vol waren met de corruptiebestrijding. Be
halve de politie gaat ook de douane, rechter
lijke macht, de belastingdienst - eigenlijk
het gehele ambtenarenapparaat - op de
schop. Dat gebeurt mede onder grote druk
van de Europese Unie, de Verenigde Staten
en het Internationale Monetaire Fonds, dat
miljarden beschikbaar stelt om het land op
de been te houden, in ruil voor forse hervor
mingen.
'Je kunt geen verandering
verwachten, als je zelf
niks doet'
Die hervormingen worden doorgevoerd
door een pro-Westerse regering die aantrad
na de Maidanrevolutie ruim twee jaar gele
den. Bij de opstand op het Maidanplein vie
len honderd doden. De opstand leidde ook
tot de bezetting van de Krim door Rusland
en een burgeroorlog in Oost-Oekraïne.
Anderhalf miljoen mensen sloegen op
de vlucht of werden verjaagd. Ze vinden on
derdak in de grote steden in het westen van
het land, vooral bij particulieren. Opvang
centra zijn er amper. „Vlak na de annexatie
van de Krim boden mensen spontaan op
vang aan. Er waren speciale internetfora
om opvang aan te bieden", vertelt Serdar
Seytaptier, een 21-jarige Krimtartaar die on
derdak heeft gevonden in Kiev.
Russificeren
In een loungebar waar jonge Krimtartaren
vaker samenkomen, nipt hij aan zijn mier
zoete Turkse thee. Hij vluchtte toen Russi
sche troepen de Krim binnenvielen. „Rus
land wil de Krim helemaal russificeren.
Wie het daar niet mee eens is, wordt wegge
jaagd." Vooral de Tartaren hebben eronder
te lijden - de gedwongen deportaties onder
het Stalinbewind zijn nog altijd een levend
gegeven in het collectieve geheugen van de
Tartaren op de Krim.
„We huren inmiddels samen een wo
ning. Dat doen veel vluchtelingen, want de
bezetting van de Krim zal helaas nog wel
even duren. Dat we samen zijn is fijn, want
zo kunnen we ook onze cultuur onderhou
den. Sinds ik moest vluchten, voel ik me
des te meer Tartaar én Oekraïner."
Dat geluid klinkt tijdens meer ontmoe
tingen: de Maidanopstand en de oorlog in
het oosten hebben van het Oekraïne voor
het eerst echt een land gemaakt. De steun
voor een EU- en een Navo-lidmaatschap
groeit. Oók in het oosten van het land, be
nadrukken politici tijdens diverse ontmoe
tingen in Kiev. „Met dank aan Poetin",
schampert een van hen.
De nieuwe generatie politici is jong, hip
en idealistisch. Verschillende politici heb
ben gestudeerd in het buitenland: de minis
ter van landbouw aan Nyenrode, de onder
minister van Transport aan de TU Delft.
Ze kennen de Nederlandse gevoelighe
den over het referendum en vermijden het
L-woord zo veel als mogelijk. Oekraïne wil
Europese toenadering, steun, vrije handel,
maar een lidmaatschap van de EU is niet
aan de orde. Afhankelijk van wie je spreekt
is dat: 'nog niet', 'de komende jaren niet', of
'dat kan nog decennia duren'.
Dat nu juist EU-land Nederland met het
referendum van morgen misschien roet in
eten gooit, zorgt voor veel onbegrip. De
honderd gesneuvelde demonstranten op
het Maidanplein komen vaak ter sprake: „In
welk Europees land zijn mensen doodge
schoten omdat ze met een Europese vlag
zwaaiden?"
Aan passie geen gebrek, maar aan stabili
teit? De regering is onervaren, heeft slechts
een krappe meerderheid in het onstuimige
parlement en leunt op de inzet van duizen
den vrijwilligers. Geld voor lonen is er am
per. „Vrijwilligers zijn de best gemotiveer
de mensen, maar uiteindelijk willen we ze
gewoon een salaris kunnen geven", erkent
onderminister van economische zaken
Maksym Nefyodov. Ook hij is een opvallen
de verschijning met zijn hipsterbaard en
strak Pelle-kapsel. Zijn dure maatpak, man
chetknopen en horloge verraden een verle
den als zakenbankier. Na de Maidanrevolu
tie werd hij onbezoldigd onderminister. „Je
kunt geen verandering verwachten, als je
zelf niks doet."
Corruptie
Zijn eerste daad was het ontslaan van 900
van de 1.800 ambtenaren op het ministerie.
„Volledig corrupt was het hier: onder lei
dinggevenden is zeker 90 procent vervan
gen." Ook schrapte Nefyodov in de ruim
drieduizend staatsbedrijven, die een lucra
tieve route waren om overheidsgeld weg te
sluizen. „Wat de regering met een paarden
fokkerij moest? Geen idee, weg ermee."
Speerpunt is het hervormen van de openba
re aanbestedingen. „Vooral Westerse bedrij
ven zullen ervan profiteren", belooft Nefyo
dov. Zowaar weten Westerse bedrijven in
middels aanbestedingen te winnen.
De nieuwe bezems van de hervormers
vegen snel maar ook ruw. Duizenden
oud-ambtenaren staan zonder vergoeding
op straat. De verzevenvoudiging van de
Is het om vervoer gaat,
kan je in Oekraïne beter
crimineel zijn dan ziek.
De kruimeldief
wordt in het centrum
van Lviv naar het politie
bureau gebracht in een
gloednieuwe hybride
Toyota Prius. Achter de Prius stopt een zie
kenwagen voor het rode stoplicht: het is
een aftands bestelbusje van een onbepaald
Oostblokmerk. De verf is afgebladderd, het
chassis is verroest op iedere denkbare plek.
De uitlaat braakt dikke blauwe dieseldam-
pen uit. Wie gezond instapt, komt er bij
het ziekenhuis als vanzelf ziek uit.
De nieuwe Toyota's van de politie zijn
betaald met Amerikaans ontwikkelings
geld; voor nieuwe ambulances is nog geen
Westerse sponsor gevonden.
Bij de politie kwamen niet alleen duizen
den nieuwe voertuigen binnen, er traden
ook duizenden nieuwe jonge agenten aan.
De bezem ging door het personeelsbestand.
Slechts 5 procent van de oude garde kwam
door de screening. Het politiekorps bleek
corrupt tot op het bot.
De grote schoonmaak is het werk van
een atypische verschijning. Er stapt geen
geüniformeerde reus de werk
kamer op het hoofdbureau
in Kiev binnen, maar Kha-
tia Dekanoidze (39): een
dame van 1 meter 60, ca
sual gekleed, Georgisch
en onervaren in het poli
tievak. „De politie is
het eerste wat de
mensen op de
straat zien van
de overheid",
verklaart ze
het ontslag
van duizen
den agenten.
Oekraïne
een land
halverwege
door Jeroen de Vreede
Maksym Nefyodov onderminister EZ
Politiechef
Khatia Deka
noidze
Maksym Ne
fyodov onder
minister van
Economische
Zaken.
