Kroeg heeft steeds
vaker rookruimte
Zo mooi is de natuur!
€100
6 NIEUWS
Eindhovense
wetenschapper
ontdekt waarom
klokken na
verloop van tijd
synchroon lopen.
EINDHOVEN. Een eeuwenoud mys
terie, ooit ontdekt door Christiaan
Huygens, is na jarenlang onder
zoek ontrafeld. De Eindhovense
professor werktuigbouwkunde
Henk Nijmeijer ontdekte hoe slin
gerklokken aan een houten balk
na korte tijd exact gelijk gaan lo
pen.
Het fenomeen intrigeerde Nij
meijer al heel lang. En hem niet al
leen. In de achterliggende 350 jaar,
sinds de ontdekking ervan door
Christiaan Huygens, onder meer
de uitvinder van het slingeruur
werk, hebben heel wat weten
schappers geprobeerd het feno
meen te verklaren.
Vorig jaar nog werd door onder
zoekers betoogd dat geluidsgolven
de 'sympathie der slingers', zoals
Huygens het noemde, bewerkstel
ligden. Onzin, zegt Nijmeijer. Het
komt door trillingen in de balk:
energie die de ene klok via de
balk waaraan deze is bevestigd,
doorgeeft aan de andere klok. En
vice versa. Hang je de klokken op
aan een muur of gebruik je een
zware stalen balk, dan werkt het
niet: muur en staal zijn te star en
geven de trillingen niet door.
In zijn laboratorium op de Tech
nische Universiteit Eindhoven
(TU/e) verzorgt Nijmeijer een klei
ne demonstratie: twee metro-
noompjes staan op een kunststof
plaat, die met kabeltjes is opgehan
gen aan een aluminium frame. Nij
meijer zet de apparaatjes tegenge
steld aan elkaar aan, met exact de
zelfde frequentie. Het duurt niet
lang voordat het ene staafje het an
dere 'inhaalt' en precies gelijk aan
de ander gaat tikken. Ook de bo
demplaat schommelt heel zacht
jes mee.
„Daaraan is te zien dat de tril
lingen worden doorgegeven", zegt
Nijmeijer.
Deze lichte beweging heeft wel
een kleine bijwerking: er treedt,
zeer beperkt, energieverlies op. En
dat verklaart volgens Nijmeijer
weer waarom de uurwerken ietsje
langzamer gaan lopen.
In de tijd van Huygens ontbrak
de wiskundige en natuurkundige
kennis om het fenomeen te verkla
ren, vertelt Nijmeijer, die zijn be
vindingen - en die van de Mexi
caanse onderzoekers met wie hij
samenwerkte - deze week in een
wetenschappelijke publicatie we
reldkundig maakte. „Newton
kwam pas later. Energie werd des
tijds niet begrepen, dus kon dit fe
nomeen in die tijd onmogelijk ver
klaard worden."
Waarom Nijmeijer het myste
rie van de gelijk tikkende klokken
zo graag wilde blootleggen? „Dat
is niet zo moeilijk te beantwoor
den: wetenschappers zijn nieuws
gierig. Die willen weten hoe iets
werkt." En behalve dat het inzicht
geeft in slingerklokken en metro
nomen, zegt het ook wat over de
werking van bijvoorbeeld hersen
cellen. „Ook dat zijn oscillatoren.
Een epileptische aanval treedt op
als delen in de hersenen syn
chroon gaan oscilleren."
DEN HAAG. Als gevolg van het
rookverbod in de horeca is het
aantal aparte rookruimtes in ca
fés en discotheken in de afgelo
pen jaren flink toegenomen. In
middels heeft een kwart van de
kroegen zo'n speciale rokersruim
te, tegen 10 procent in 2009.
Dat blijkt uit onderzoek van
de Nederlandse Voedsel- en Wa
renautoriteit (NVWA).
De NVWA voerde vorig jaar
meer dan 22.500 rookinspecties
uit in de horeca, waarvan ruim
6.200 bij cafés en discotheken.
Daarvan werden er r.063 beboet
wegens het niet naleven van het
rookverbod en kregen er 497 een
schriftelijke waarschuwing.
Staatssecretaris Martin van Rijn
(Volksgezondheid) zegt zich zor
gen te maken over de groei van
het aantal rookruimtes die vol
gens hem de (verslaafde) roker
een alternatief bieden.
Gisteren werd ook bekend dat
de NVWA vorig jaar 251 boetes
uitdeelde omdat er tabak aan jon
geren werd verkocht. Bij elf on
dernemers is de verkoop zelfs
stilgelegd, omdat ze binnen
twaalf maanden drie keer wer
den betrapt. Per r januari zijn de
boetes verhoogd. Waar de boete
bij de eerste overtreding eerst
450 euro was, is dat nu r.360 eu
ro. Grote bedrijven moeten 2.720
euro betalen.
De wereld is Kras#
extra korting p.p.
op onze mooiste
natuurbestemmingen
Ca naar Kras.nl/natuur
of bel 0900-9697 70 cpg iïït
Huygens hoorde de klok al
luiden, nu is de klepel ontdekt
door Rob Burg
IDe opstelling
B Men hangt twee slingerklokken aan
een balk die weer steunt op de
rugleuningen van twee stoelen.
Deze losse opstelling zorgt ervoor
dat de klokken hun trillingen aan
elkaar doorgeven.
De inspiratie
De originele tekening die Christiaan
Huygens maakte toen hij dit
fenomeen ontdekte.
De klokken worden aangezet
Elke klok zorgt ervoor dat vanuit zijn kant de
houten balk lichtjes gaat golven (net als touw),
zoals overdreven weergegeven in de voorstel
ling hiernaast. Deze golfbewegingen zijn niet
gelijk en botsen met elkaar.
020416 I MR I BRON HENK NIJMEIJER
'Het wonder'
De natuur gaat evenwicht zoeken en
dat leidt er uiteindelijk toe dat de
golven in de balk op elkaar
afgestemd raken. Deze gesynchro
niseerde golf zorgt ervoor dat de
slingers synchroon gaan lopen.
Godafoss watervallen - IJsland
Prijzen p.p. o.b.v. 2 pers. exd. reserveringskosten en Calamiteitenfonds. Actievoorwaarden zie: kras.nl/actievoorwaarden
Noorwegen 10dgnv.a. 479
Ierland 8 dgn v.a. 559
Azoren 8 dgn v.a. 599
IJsland 5dgnv.a. 749
USA 9dgnv.a. 789
Canada 15 dgn v.a. 1199
Zuid-Afrika 16dgnv.a. 1249
Costa Rica 14 dgn v.a. 1639
Ecuador 15 dgn v.a. 2179
Argentinië 17 dgn v.a. 2649
