Marijke
Gordijn
NIEUWS 13
TEGENDRAADSE INTERVIEWS
Blij met een uur langer
licht? Geschuif met
de tijd is onhandig en
ongezond, zegt
onderzoeker Gordijn.
We slapen korter. Nee, lan
ger natuurlijk. Of
wacht, toch korter?"
Zelfs Marijke Gordijn,
gespecialiseerd in de bio
logische klok, raakt elk
voorjaar weer in de war
bij het geschuif met de
wijzers. „Het blijkt iedere keer weer complex. En
het is onnodig. Er is steeds meer bewijs dat de zo
mertijd een bijzonder slecht idee is."
De zomertijd is ingevoerd in 1977. Er was een
tekort aan olie en met dat uurtje langer licht was
minder kunstlicht nodig. Op deze manier kon
den we energie besparen. Maar dat blijkt niet te
kloppen, zegt Gordijn. De uitgespaarde stroom
weegt niet op tegen de extra verwarming die 's
ochtends nodig is. „Voor de economie hoefje het
dus niet te doen," zegt Gordijn. „En voor onze ge
zondheid al helemaal niet."
„Iedereen zegt altijd; lekker dat extra uurtje want
licht is toch juist goed voor je? Of: kinderen kun
nen langer buitenspelen, het is juist fijn als zij
meer bewegen. Maar er is geen extra uurtje licht.
We verschuiven onze werkdag ten opzichte van
het licht. Ondertussen slapen we een uur korter.
Dat ene uurtje minder slapen bevalt veel mensen
niet. Ons biologische ritme is gemiddeld twaalf
minuten langer dan 24 uur. Ons ritme moet daar
om steeds worden bijgesteld. Dat gebeurt door
het licht in de ochtend. Als we gaan sleutelen aan
de tijd waarop het licht wordt, lopen we steeds
meer uit de pas. Net nu het 's ochtends bij het op
staan weer licht is, zetten we de klok een uur
vooruit. Daarmee zijn we weer een maand terug
in de tijd. Vooral mensen die laat naar bed gaan,
hebben last van de overgang naar de zomertijd.
Bij de late types loopt de biologische klok nu een
maal langzamer dan bij de vroege vogels. Je kunt
avondmensen moeilijk dwingen om eerder naar
bed te gaan. Maar ze moeten nu wel een uur eer
der op dan normaal."
„Onderschat het belang van slaap niet. Het heeft
invloed op ons immuunsysteem, de stofwisseling
en beïnvloedt de manier waarop we leren en din
gen onthouden. Slaaptekort maakt ons moe en
prikkelbaar. Het vergroot de kans op overgewicht
en suikerziekte omdat een korte nacht het hon
gergevoel verstoort. Mensen maken meer fouten
en zijn minder creatief. In de dagen na het ingaan
van de zomertijd gebeuren meer ongelukken en
het aantal hartinfarcten ligt hoger."
„Het ene land heeft geen zomertijd, het andere
wel en daartussen zitten dan ook nog weer ver
schillen. Het wordt voor de economie en het rei
zen een veel groter probleem. Het raakt steeds
meer versnipperd. Vergadertijden, vluchttijden
en noem maar op moeten soms wel zes keer per
jaar worden aangepast. Als we wereldwijd de zo
mertijd afschaffen, wordt zakendoen een stuk
eenvoudiger. Maar zelfs al zouden we beginnen
met Europa scheelt het al enorm. In het oosten
van Europa slapen mensen ongeveer een half uur
eerder dan hier. Precies het verschil tussen zons
opkomst en zonsondergang tussen oost en west.
Daarom is het aantal winterdepressies hier ook
'De wintertijd is
onze tijd. Onze
biologische
klok past daar
veel beter bij'
hoger dan in het oosten. Ons gedrag wordt niet
zozeer bepaald door ons horloge maar door het
ritme tussen licht en donker. Het wordt daarom
tijd dat de politiek de zomertijd afschaft."
„We zitten nu vast aan een zomertijd die ons
meer slecht dan goed doet. Het is effectiever om
mensen te laten slapen op een voor hen optimale
tijd. Maar in plaats daarvan verzetten we ons pols
horloge of die klok aan de muur omdat we nu
eenmaal de tijd moeten verschuiven. Nu gaat bij
voorbeeld 16% van de jongeren zo laat naar bed
dat ze problemen krijgen met het functioneren
overdag. Op werkdagen heeft meer dan 80 pro
cent van de bevolking een wekker nodig om wak
ker te worden. Die mensen gaan heus niet alle
maal laat naar bed. Maar ze moeten vanwege de
zomertijd wel een uur eerder wakker worden dan
ze uit zichzelf zouden doen."
„Ik voorzie op de lange termijn juist meer econo
mische problemen als we keer op keer schuiven
met de tijd. De hele zomertijd is nergens voor no
dig maar wat het nog erger maakt is dat we hem
ook nog eens instellen in het weekend. We gaan
op zaterdag later slapen omdat we er op zondag
toch niet vroeg uit hoeven. Daardoor bouwen we
al een slaaptekort op en zijn we op maandagoch
tend flink moe. De wintertijd is onze gewone
tijd. Die past veel beter bij onze biologische klok.
Er is inmiddels genoeg wetenschappelijk bewijs
dat het verschuiven van de tijd in het voorjaar tot
gezondheidsproblemen leidt. Ik snap niet waar
om we nog steeds met zijn allen de klok een uur
vooruit zetten."
PASPOORT
DINSDAG 29 MAART 2016
Met nieuws, duiding en meningen krijgen we een
beeld van grote, ingewikkelde thema's. Een reeks
interviews met dwarsdenkers.
'Draai
die
klok
terug!
door Cerben van 't Hof
We voelen ons juist energieker in het voorjaar. Een
uur langer licht in de avond cadeau!
Precies voor die mensen is de wekker uitgevonden.
In de VS is de zomertijd wegens succes verlengd: het
begint drie weken eerder en eindigt drie weken later.
Marijke Gordijn.
foto Marcel van der Vlugt
De politiek bepaalt toch niet hoe laat we naar bed
gaan?
Dan is iedereen mooi op tijd op zijn werk.
Marijke Gordijn
(1961) is bioloog en
onderzoekster aan de
Faculteit Wiskunde en
Natuurwetenschappen
van de Rijksuniversi
teit Groningen en eige
naar van het bedrijf
Chrono@Work, dat is
gespecialiseerd in de
zogeheten chronobio-
logie. Ze is aangeslo
ten bij de wetenschap
pelijke adviesraad van
de Stichting Licht en
Gezondheid. Gordijn
is getrouwd en heeft
twee kinderen.