'Niemand kon
hem volgen
'Hij was warm
en oprecht'
NIEUWS 5
'Soms heeft geen enkel
nadeel een voordeel!'
CRUIJFF IK
'Hij kon ook anders
naar dingen kijken'
De ontvoering van Arjan
Erkel duurde al ander
halfjaar, toen in de
grootste krant van Rus
land een opvallende ad
vertentie verscheen.
Het was een grote foto van Johan
Cruijff, met daaronder in het Russisch
een oproep om de hulpverlener vrij te
laten. Was getekend: Cruijff. De men
sen die al achttien maanden bezig wa
ren om Erkel vrij te krijgen, wisten be
gin 2004 geen betere optie te beden
ken. „Of die advertentie me echt vrij
heeft gekregen, zullen we nooit we
ten", zegt Erkel er nu over. „Maar ik
weet wel dat ik twee maanden daarna
op vrije voeten was. En dat ik een gigan
tische kick kreeg toen ik later die adver
tentie onder ogen kreeg. Cruijff in ac
tie, voor mij. Wauw!"
Wie denkt dat de rol van Johan
Cruijffhier overdreven wordt, moet we
ten dat zijn naam al eens eerder een
ontvoering oploste. In 1974, in het toen
malige Zaïre, waar acht werknemers
van een internationaal bouwbedrijf
werden gekidnapt nabij Kinshasa.
Twee van hen waren Nederlander -
én fan van Cruijff. „Daarom werden
wij er tussenuit gehaald", vertelt een
van de twee ontvoerden, die niet met
naam in de krant wil, veertig jaar na da
to. „We wisselden anekdotes uit met
die mannen, over de wedstrijden die
we hadden gezien. En na drie dagen
was er nieuws: we mochten weg. Een
tussenpersoon had hele verhalen opge
hangen over Cruijff, om ons vrij te krij
gen. Er was zelfs sprake van dat hij op
bezoek zou komen. Cruijff kwam na
tuurlijk niet, maar van beide kanten
werd zijn naam gebruikt om goodwill
te kweken. En het werkte."
Diplomatie
Via Cruijff, zei premier Rutte gisteren,
kende de hele wereld Nederland. En
daar heeft ons land op vele manieren
van geprofiteerd, zegt topdiplomaat
Herman Schaper, jarenlang speciale ver
tegenwoordiger bij de Verenigde Na
ties. „Officiële bezoeken begonnen de
cennialang met zijn naam", zegt Scha
per. „Of ik nou in New York of in India
was, zo ging het altijd: Holland?
Cruijff! Hij gaf Nederland een beeld, er
was door hem altijd een connectie. Ik
zorgde altijd dat ik wist hoe Cruijff er
voor stond, als speler of trainer, want
anders kon ik niet meepraten. Sprak ik
met een Saudische prins, bleek die in
eens angstaanjagend goed op de hoogte
van Cruijffs situatie. Daar moest ik op
voorbereid zijn."
Zijn rol was in diplomatieke kringen
'echt niet onbelangrijk', zegt Schaper.
„Het gaf het begin van een gesprek. Hij
brak het ijs voor Nederland, mag je zeg
gen." Ook voor Jaap de Hoop Scheffer,
van 2003 tot 2009 de hoogste baas van
de NAVO, en daarvoor minister van
Buitenlandse Zaken. „Cruijff heeft een
hele grote rol gespeeld in onze interna
tionale betrekkingen. Nederland was
Cruijff, Cruijff was Nederland. Of ik
nou in Nieuw-Zeeland was of in Ka-
zachstan, waar de president een grote
'Cruijff kwam niet, maar
van beide kanten werd zijn
naam gebruikt om goodwill
te kweken. En het werkte'
Cruijff-fan bleek. Ik heb zelfs met
George Bush over hem gekeuveld."
Het was niet alleen zijn unieke talent
als voetballer, zegt De Hoop Scheffer.
„Hij was bijzonder, iconisch, en tegelijk
zo ontzettend benaderbaar. Totaal an
ders dan de Ronaldo-achtigen van te
genwoordig. Mijn broer liep hem eens
tegen het lijf, Cruijff kende hem totaal
niet - maar hij stond zomaar een half
uur met hem te kletsen. Met Cruijff!
Een superster!"
Missies
Ook het Nederlandse bedrijfsleven
heeft veertig jaar lang van zijn universe
le imago geprofiteerd. Voormalig
KLM-topman Leo van Wijk noemde
zijn bekendheid eens 'verbluffend'.
„Als ik dat vergelijk met de naamsbe
kendheid van KLM, ben ik wel eens ja
loers." Volgens ondernemer Hennie
van der Most ging het nog een stapje
verder: Cruijff was soms zelfs bekender
dan ons land zelf. „Als ze Nederland
niet kennen, zeg ik gewoon: Cruijff! Bij
'Holland' kijken ze je nog wel eens gla
zig aan, maar als je zijn naam noemt,
weten ze waar je vandaan komt."
Volgens premier Rutte was hij 'by
faf de bekendste Nederlander wereld
wijd - en dat heeft het bedrijfsleven
veel gebracht, zegt Hans de Boer, top
man van werkgeversorganisatie
VNO-NCW. „Cruijff heeft enorm veel
betekend voor het imago van Neder
land in de wereld, en daar hebben we al
lemaal van geprofiteerd." Zelfs bij han
delsmissies leverde het voordeel op, ver
telt oud-voorzitter Hans Biesheuvel
van MKB-Nederland. „Van China tot
Canada: overal brak een glimlach door
als je zijn naam noemde. Dat heb ik
heel vaak als kruiwagen gebruikt. Het
leek wel of je dankzij hem als Nederlan
der net iets vriendelijker werd ontvan
gen." Biesheuvel maakte nooit een han
delsmissie mee waarin zijn naam niet
viel, zegt hij. „In 2012, toen we met Wil
lem-Alexander en Maxima naar Brazi
lië gingen, viel de naam Cruijff wel een
keer of veertig. Voor velen was hij de
enige referentie naar ons land. Hij
bracht een bepaald imago met zich
mee: onnavolgbaar, maar óók dicht bij
de eenvoud. Dat heeft decennialang op
ons afgestraald. Dat gaan we missen."
Icoon
Zelfs als taal tekortschoot, was daar zijn
naam. Dat merkten militairen zoals ma
joor Niels Roeien. „Ik heb oefeningen
meegemaakt op de meest wonderlijke
plekken van de wereld, met enorme
taalbarrières. Maar als je zijn naam
noemde, speelde dat geen rol meer."
Een universeel icoon dus, de ultieme
ambassadeur. Zegt ook politicus Fred
Teeven, die zelfs in de meest barre uit
hoeken van de wereld op de naam
Cruijff stuitte. „Ik herinner me een
werkbezoek in Rwanda. Dan denk je
toch dat je écht in een andere wereld
bent, maar dan beginnen ze gewoon
over Cruijff Ministers, maar ook jonge
mensen op straat." Misschien, zegt Tee
ven, hebben we het al die jaren wel on
derschat. „Hij was zó groot. Voor veel
mensen zijn we, meer dan wat ook, het
land van Cruijff En dat zijn we natuur
lijk ook."
„Ik ken Johan al sinds midden jaren '60. Ik ging
bij zijn voetbalwedstrijden kijken, en hij bij
mijn basketbalwedstrijden, samen met Piet
Keizer en Rinus Michels. Daar leerde hij ook
dingen van. Give and go bijvoorbeeld: de bal pas
sen en meteen een andere kant uit lopen. Jo
han had verstand van sport en was een leuke,
authentieke, ongrijpbare man. Dwars ook,
maar dat maakte het juist leuk. Later kwam hij
ook bij de NOS langs, als hij zijn beurtje had
als analist bij de Champions League-wedstrij
den. Dat ging nooit stilletjes voorbij, daar heb
ben we altijd erg om gelachen. Of ik zijn analy
ses kon volgen? Nee, maar dat was ook hele
maal niet erg. Niemand kon hem volgen. Ik zal
nooit vergeten dat hij te gast was in de Tour de
France, tijdens een etappe naar Barcelona. Hij
zat in de ploegleiderswagen van de Rabo-ploeg
en ging Erik Breukink uitleggen wat hij moest
doen. 's Avonds zat hij in de uitzending van De
Avondetappe, met Gert-Jan Theunisse. Dat was
een van de warmste uitzendingen ooit, zo
leuk."
„Onze zoon David was die dag in het VUMC
opgenomen met leukemie. We gingen even
pauze houden bij de Febo tegenover het Olym
pisch Stadion. Ik heb vijftien jaar in Amster
dam gewoond. Ik bestelde een broodje pekel
vlees, omdat dat in Limburg niet te krijgen
was. Een stem naast me, zei: Ja, da's lekker hè?
Ik woon in Spanje. Ik neem hier altijd een
broodje bal omdat ze dat daar niet hebben. Dat
was Cruijff Ik vertelde over onze zoon, en hij
was oprecht en warm geïnteresseerd. Niks arro
gant. We hadden iets gemeenschappelijk: we
woonden ver van Amsterdam en hadden toch
een beetje heimwee. Ik vroeg of ik met hem op
de foto mocht, omdat mijn zoon het anders
nooit zou geloven. Mijn zoon vond het prach
tig. Anderhalfjaar later overleed hij. Die foto is
een lichtpuntje in een donkere tijd."
VRIJDAG 25 MAART 2016
Edith Schippers, sportminister:
„We hadden ons eigenlijk nooit kunnen
voorstellen dat hij er een keer niet meer
zou zijn. Als hij nodig was, was hij er
altijd. Hij kon ook anders naar dingen
kijken, op zo'n manier van: zo kun je
het ook zien."
cabaretier Youp van 't Hek
Cruijffbrak
het ij s voor
Nederland
door Peter Groenendijk
Ex-gijzelaar Kinshasa
In gesprek met Mart Smeets (rechts)
MART SMEETS (69), SPORTJOURNALIST
In de snackbar met Renee Dabekaussen
RENEE DABEKAUSSEN (62) UIT SITTARD
