De oud-politicus wordt onder
meer schuldig bevonden aan
misdaden tegen de menselijkheid.
18 NIEUWS
k
DEN HAAG. Veertig jaar moet Rado
van Karadzic de gevangenis in
voor zijn rol in de Balkanoorlog
van de jaren '90. Het Joegoslavië-
tribunaal in Den Haag achtte de
oud-leider van de Bosnische Ser
viërs gistermiddag schuldig aan
onder meer genocide, oorlogsmis
daden en misdaden tegen de men
selijkheid.
Staand hoort de 70-jarige Ka
radzic het vonnis aan. De ogen
half gesloten. Met één hand trekt
hij zijn donkerblauwe jasje netjes
over zijn buik. De rechters van het
VN-tribunaal beschouwen de
oud-politicus met het witgrijze
haar als de belangrijkste organisa
tor van de burgeroorlog in het
voormalige Joegoslavië. Het con
flict tussen Serviërs, Kroaten en
moslims kostte tussen 1992 en
1995 aan meer dan 100.000 men
sen het leven.
De afgestudeerde psychiater en
zijn Servische Democratische Par
tij hadden slechts één doel voor
ogen: een eigen staat in Bosnië, de
Republika Srpska, die zwaar op
Servië zou leunen. Om dat doel te
bereiken, kwam een etnische zui
vering op gang. Alle Bosnische
Kroaten en moslims in Servisch
gebied moesten vertrekken.
Karadzic kijkt grimmig als de
rechter refereert aan verkrachtin
gen, deportaties en het gebruik
van burgers als menselijk schild.
Hij hoort hoe Bosnisch-Servische
troepen niet-Servische huizen
plunderden. Moskeeën en katho
lieke kerken plunderden. Hoe de
militairen miljoenen mensen li
chamelijke of geestelijke schade
hebben toegebracht.
Nura Mustafic (69) is een van
de slachtoffers. Met een witte
hoofddoek strak om haar kin ge
bonden vertelt ze hoe haar man
en drie zoons plotseling verdwe
nen waren. Het was al laat toen de
Serviërs het dorp Srebrenica aan
vielen. Het gezin vluchtte. Kilome
ters lang liepen ze door de stikdon
kere bossen. Plotseling werden ze
opnieuw beschoten. Een van haar
zoons raakte gewond aan zijn
been. De ander in de borst. Ze
sleepten zich voort, maar raakten
'Hij hoort levenslang te
krijgen. Nog elke dag
lijdt Bosnië onder alles
wat hij heeft gedaan'
uitgeput. De Serviërs namen haar
zoons Mirsad, Alija en Fuad mee.
Begin twintig waren ze. Jongens
in de kracht van hun leven. „Ze
werden letterlijk uit mijn armen
gerukt", zegt ze zachtjes bij het
binnengaan van de rechtszaal. „En
in de chaos verloor ik ook mijn
man uit het zicht. Ik heb ze alle
vier nooit meer gezien. Karadzic
is daarvoor verantwoordelijk. Hij
gaf de opdracht voor deze waan
zin."
Dat vindt ook de rechter. „Ka
radzic speelde een actieve rol bij
het mogelijk maken van de mis
standen."
Zeker 8.000 moslimmannen en
-jongens waren door de Servische
troepen vermoord. Daarmee was
sprake van de grootste genocide
in Europa sinds de Tweede We
reldoorlog.
Nabestaanden zijn in groten ge
tale naar Den Haag afgereisd. Man
nen met baretten op zwaaien met
vlaggen. Vrouwen met getekende
gezichten dragen spandoeken met
daarop de namen van de dodelijke
slachtoffers.
Met de akkoorden van Dayton
kwam eind 1995 een einde aan de
oorlog op de Balkan. Karadzic stap
te uit de politiek. Dertien jaar lang
hield hij zich schuil in de Servi
sche hoofdstad, vermomd als een
natuurgenezer met een lange
baard. In juli 2008 werd hij in Bel
grado uit een bus geplukt; een
paar dagen later zat hij op het
vliegtuig naar Nederland.
Daar hoort hij dat het tribunaal
hem verantwoordelijk houdt voor
de 'systematisch en strak georgani
seerde moord op mannen en jon
gens in Srebrenica, dat onder toe
zicht stond van Nederlandse
VN-millitairen. „Hij las de militai
re dagrapporten en deed niets om
het moorden te stoppen", aldus de
rechter gisteren.
Karadzic gaat staan, midden
van de rechtszaal, met de borst
vooruit. Zijn mondhoeken han
gen. Genocide, schending van het
oorlogsrecht, moord, deportatie.
Op tien van de elf aanklachten
wordt hij schuldig bevonden.
Goed voor veertig jaar gevangenis
straf. „Vier nul", benadrukt de
rechter nog eens.
Zijn proces heeft acht jaar ge
duurd. Karadzic gebruikte elke
mogelijkheid om de boel te rek
ken, want in het detentiecentrum
in Scheveningen heeft hij veel be
wegingsvrijheid. Het wordt ook
wel 'de humaanste gevangenis ter
wereld' genoemd. De celdeur staat
meestal open en gevangenen pra
ten, koken en eten met elkaar in
een gemeenschappelijke ruimte.
Karadzic liet gisteren meteen we
ten tegen het vonnis in beroep te
gaan. Maar daarna moet hij naar
een gewone gevangenis
Weer buiten krijgt Mustafic
het te kwaad. Ze dept haar vochti
ge ogen met een papieren zak
doek. „Veertig jaar is te weinig",
zegt ze. Haar stem slaat over. „Hij
hoort levenslang te krijgen. Nog el
ke dag lijdt Bosnië onder alles wat
hij heeft gedaan. Treurig en ver
drietig ga ik naar huis, waar in
plaats van mijn gezin grafstenen
op me wachten."
Karadzic krijgt 40 jaar cel
Karadzic (r) hoort zijn vonnis in Den Haag. foto Robin van Lonkhuijsen/Reuters
door Cerben van 't Hof
Nura Mustafic slachtoffer
Nabestaanden
waren in groten
getale aanwezig
bij de rechtbank.
foto Koen van
Weel/ANP
