24 CULTUUR SHOW
In De Freudjes, geen
familie worden drie
zussen genadeloos
hard met elkaar
geconfronteerd in
het huis waar hun
moeder op sterven
ligt. „Hoe erger,
hoe leuker."
""W" k heb heel leuke ouders",
w zegt actrice Karina Smul-
I ders. „Maar als ik per on-
I geluk op een paar rode
I knoppen druk en zij op
die van mij, dan gebeurt
er wel wat."
In Theater De Verbeelding in
Purmerend zijn Karina Smulders,
Ariane Schluter en Lineke Rijxman
de voorstelling De Freudjes, geen fami
lie aan het afmonteren. In het decor,
het huis van de zieke moeder Freud,
vertellen zij erover. Volgens Schlu
ter gaat het stuk over die rode knop
pen. „We vermijden die, omdat het
zo'n onaangenaam gebied is. Je wilt
in je comfortzone zitten, toch?", ver
telt ze. „Dat is juist zo fijn aan thea
ter: je kunt iets onder een vergroot
glas leggen, verhevigen en dingen
zien die we normaal niet willen
zien."
De situatie tussen de zussen
wordt in het toneelstuk al snel op
scherp gezet, maar knettergek zijn
ze niet. „Het gaat niet over psychia
trische gevallen", legt Lineke Rijx
man uit. „Het gaat erover dat ieder
een als kind overlevingsgedrag
creëert. Als volwassene neem je dat
gedrag mee. Dat kleurt je blik op
het leven, maar meestal ben je je
daar niet van bewust."
Schluter speelt middelste zus An
na, de 'dramaqueen'. „Die denkt dat
als ze heel groot haar verdriet toont,
ze dan pas wordt gehoord en ge
zien", aldus Schluter. „Ze ziet zich
zelf als een slachtoffer van situaties
om haar heen en kan die niet relati
veren."
Volgens Smulders gaat de voor
stelling ook over gezinspatronen:
„Afgezien van dat alle zussen een ei
gen probleem hebben, gaat het er
ook over dat je je daar wel van los
kunt vechten of denken. De jongste
zus heeft zich er letterlijk van gedis
tantieerd. Maar zodra je weer bij je
gezin bent, ben je voor je het weet
weer wie je was. Het onvoorwaarde
lijke van familie is daarin ook gevaar
lijk. Je laat tegenover je familie de
onderkant zien die je misschien aan
andere mensen niet laat zien, omdat
je dan weet dat ze je verlaten."
Dat gebeurt bewust, denkt Rijx
man. „Omdat er druk komt op de si
tuatie. Ze worden alle drie aange
sproken op een opdracht die ze niet
willen: voor hun moeder zorgen.
Dan komt je overlevingssysteem on
der enorme spanning te staan."
Rijxman regisseert én acteert in
deze voorstelling. „Ik ben dat ge
wend, maar ik zie er ook naar uit
om alleen het een of het ander te
doen. Dat is simpeler", zegt ze la
chend. Smulders haakt in: „Het is
wel spannend. Je moet net iets meer
zoeken of kijken. Het is wat harder
werken soms, maar van mij hoeft ze
er niet mee op te houden."
Tijdens een openbare repetitie,
waarbij twintig mensen aanwezig
waren, zei iemand uit het publiek
volgens Smulders na afloop iets
moois: 'Alles is veranderd en niets is
veranderd'. Rijxman veert op. „Dat
is het: alles is anders aan het eind
van de voorstelling. De zussen heb
ben een enorme innerlijke onrust
gevoeld en ze zijn door een tornado
van angsten en gevoelens gegaan,
een nieuw gebied."
Schluter: „Het is de vraag of ze
het kunnen vasthouden en wat ze
ermee doen. Er is wel een mogelijk
heid dat ze toch anders het leven in
gaan, daarom is het zo mooi. De
voorstelling laat die ruimte wel. Al
leen met dezelfde relativering. An
ders zou het moralistisch worden."
Rijxman: „Maar het eindigt niet per
se heel goed."
Volgens Rijxman is de voorstel
ling 'een soort sneeuwbal'. „Ze rolt
snoeihard naar beneden. En op een
gegeven moment is er wel een scè
ne waarin ze tot rust komen en el
kaar werkelijk proberen te zien."
Smulders: „Ieder personage heeft
een ander breekpunt waarop zij het
overlevingsgedrag niet meer kan vol
houden. Confronterend om te spe
len? Nee, hoe erger, hoe leuker."
Schluter: „We zoeken het op." Rijx
man: „Uiteindelijk is het ook ge
woon ons werk."
'Het onvoorwaardelijke
van familie is gevaarlijk'
door Rajko Disseldorp
Mugmetdegoudentand: De Freudjes, geen
familie. Info: mugmetdegoudentand.nl