Veel twijfels over hoogspanningslijn is cultureel erfgoed maar de trots van Zeeland ontbreekt op de lijst ZEELAND 3 De Zeeuwse bolus staat tot veler verrassing nog niet te boek als immaterieel cultureel erfgoed. Dat schreeuwt om actie. Zeeuw koopt vaak energievreter Het was het eerste wat in zijn hoofd opkwam, toen bekend werd dat het Brabantse worsten broodje tot immaterieel cultureel erfgoed gebombardeerd is. „Waar om staat de Zeeuwse bolus nog niet op de lijst?" Joop van Meijel uit Clinge, ook in 2015 gekozen tot beste bo- lus- bak- ker van Zee land, is vast van plan daar verandering in te brengen. De bo lusbakker zal het on derwerp ter tafel brengen op 28 mei, tij dens de vergadering van de Zeeuwse afde ling van de NBOV (Ne derlandse Bakkers Onder nemers Vereniging). „Ik zal zeggen: willen we dat? Kunnen we dat? Je moet het toch met zijn allen doen." Of een Zeeuwse aanvraag succes vol kan zijn, is de eerste vraag. Al leen 'kwetsbare' tradities komen namelijk in aanmerking. Welke ge varen bedreigen de bolus? Van Me ijel, met kennis van zaken: „Ik denk dan gelijk aan de vorm. Voor een goede Zeeuwse bolus rol je de deegstreng uit, pakt hem tussen wijsvinger en duim en draait hem drie keer rond tot je een spiraal hebt. Dat is het uitgangspunt. Als je ze goedkoper, efficiënter en min der arbeidsintensief wil maken, ga je daaraan zitten morrelen. Dan leg je er gewoon een knoop in of zo. Ik zie soms heel slordige bolussen. Ook met de receptuur wordt ge rommeld. Minder suiker, minder roomboter, pielen met margarine. Dat zijn duidelijke bedreigingen, daar kunnen we wel wat mee." De inventarisatie van immate rieel cultureel erfgoed is een recht streeks gevolg van het Verdrag ter Bescherming van het Immate rieel Cultuur Erfgoed, een initia tief van Unesco. In 2012 onderte kende Nederland dat verdrag, met als doel tradities en ritue len te bewaren voor toekomsti ge generaties. Deelnemende lan den verplichten zich een nationale inventaris van immaterieel cultu reel erfgoed op te stellen. Pro bleem: het volk zelf moet in bewe ging komen. Puur het noemen van tradities is niet genoeg. Wat zou er vanuit Zeeland op de lijst kunnen 'Tegenwoordig eten ze ze bij het ontbijt, bij de lunch, 's avonds bij het glaasje bier' komen? Adviseur volkscultuur Jani- ne Dekker van SCEZ (stichting Cul tureel Erfgoed Zeeland) geeft een schot voor de boeg: „Het snijden van paeremessen bijvoorbeeld. Er zijn nog maar een paar mensen die dat kunnen. Of de strandvisserij, zoals die met name aan de noord westkant van Walcheren nog wordt beoefend. Dat is kennis die van vader op zoon overgaat. Er zijn geen verenigingen die zich daar sterk voor maken, geen stichtingen. Dat maakt dit soort tradities kwets baar. Sommige dingen verdwijnen dan gewoon." Het worstenbroodje zeifis be paald geen bedreigde traditie. Ton Poppelaars van de Stichting i.o. Het Lekkerste Brabantse Worstenbrood je: „Maar wel de cultuur erom heen." Vier jaar lang verdiepte hij zich in de geschiedenis van het worstenbroodje. „De historie, de re ceptuur, dat moet je allemaal vast leggen voor de aanvraag. Ik heb een heel archief opgezet." Worsten broodjes werden traditiegetrouw gegeten met Kerst, als er kermis was en op teeravonden, weet de do cent brood en banket. Teeravonden waren een traditie op zich: een heel jaar lang gingen er centjes in spaarpotjes in het café, zodat er vlak voor de feestdagen een leuk be dragje was om mee uit te pakken. „Op teeravond werd dat eruit ge haald. En daar werden dan worsten broodjes bij geserveerd. Tegenwoor dig eten ze ze bij het ontbijt, bij de lunch, 's avonds bij het glaasje bier." Receptuur Ook de receptuur van het worsten broodje is aan slijtage onderhevig. „Vroeger maakten mensen ze zelf, thuis. Nu koop je het bij de bakker. Die receptuur hebben we omschre ven, met dien verstande dat elke bakker zijn eigen accenten zal leg gen. En de broodjes van de super markt zijn natuurlijk weer een stuk minder." Poppelaars weet als bestuurslid van het Bakkerijmuseum in Luyks- gestel ook wat lobbyen is. „Een paar weken geleden ben ik bij de commissaris van de koning af ge weest om te vragen of hij de aan vraag wil ondersteunen. En ook bij Robèrt van Beekhoven van Heel Holland Bakt." Vermelding op de lijst van im materieel cultureel erfgoed heeft zo zijn voordelen. Het is een vorm van erkenning. Het geeft een zeke re status aan je tradities. En die sta- De provincie moet binnenkort een officieel standpunt innemen over de nieuwe hoogspannings lijn, waartegen veel verzet is. Mi nister Kamp zei donderdag in de Tweede Kamer dat de aanleg van de nieuwe zogeheten 380 kV-lijn dringend noodzakelijk is. De capa citeit van het huidige net is niet meer toereikend en er kan geen onderhoud worden uitgevoerd zonder dat de productie in fabrie ken in Vlissingen-Oost deels stil gelegd moet worden. De Zeeuwse politiek is nog al lerminst overtuigd van het nut en de noodzaak van de nieuwe lijn, ondanks een uitvoerige brief die het ministerie van Economi sche Zaken recent als toelichting naar de Abdij heeft gestuurd. „Het is gewoon onvoldoende onderbouwd", zei Rutger Scho- nis (D66) gisteren in de commis sie Ruimte. „Ik heb het gevoel dat de vragen die in Zeeland leven niet goed zijn beantwoord", al dus Anton van Haperen (PvdA). De commissie drong aan op een extern onderzoek. „Het is duide lijk dat er in Zeeland geen draag vlak is voor deze hoogspannings masten in het landschap", stelde Sylvia Tuinder (SP) vast. Gedeputeerde Carla Schön- knecht zei de zorgen van de com missie volledig te delen. Er wordt daarom gewerkt aan een gedegen stellingname. „We hebben exter ne deskundigheid erbij gehaald. 'Het is duidelijk dat er in Zeeland geen draagvlak is voor deze hoogspannings masten in het landschap' Er ligt een enorme tijdsdruk, ook vanuit het ministerie, maar we willen zorgvuldig handelen. We moeten ons niet onder druk laten zetten. Ik heb het gevoel dat we nog niet voldoende duidelijk heb ben kunnen maken dat we toch een onafhankelijke toets willen." Gebiedsfonds Eerder is het idee geopperd van een 'gebiedsfonds' om extra te kunnen investeren in de regio die te kampen krijgt met de nieuwe masten. Het ministerie wijst die suggestie vooralsnog af. „Teleur stellend", zo vond Schönknecht. „Iets extra's doen voor het gebied vanuit zo'n fonds leek ons een goede optie om het draagvlak te vergroten. Maar de vraag is ook: gaat het om onze principes of gaat het om het gebiedsfonds? Dat is een spanningsveld." VLISSINGEN. Zeeuwen kopen, in- vergelijking met inwoners uit an dere provincies, het vaakst elektri sche apparaten met energielabel B, C of D. Dat blijkt uit onderzoek van online retailer Otto. Inwoners van Flevoland koch ten het minst vaak apparaten met een laag energielabel (8 procent). Tegelijkertijd koopt een relatief hoog percentage Zeeuwen juist energiezuinige apparaten: 15 pro cent schaft een apparaat aan met energielabel A++ of A+++. Daar mee staat Zeeland op de derde plaats. Inwoners van Overijssel ko pen het vaakst energiezuinige ap paraten: 15,6 procent. De meeste apparaten die vorig jaar gekocht werden, hadden energielabel A. 'Ik zie soms heel slordige bolussen. En ook met de receptuur wordt gerommeld. De bolus wordt bedreigd' tus kan helpen bij het aanvragen van subsidies. Leuk, maar dan moet dus wel iemand in Zeeland het voortouw nemen. Iemand met passie en liefde voor de traditie, ver klaart Ineke Strouken van het Ken niscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland. „Want de mensen moe ten zelf de traditie koesteren en toe komst geven." Waar zijn die mensen? SCEZ no digde destijds een keur aan Zeeuw se verenigingen en stichtingen uit om uitleg te geven over de procedu re. Slechts één organisatie pakte de handschoen op: de Nederlandse Krulbolfederatie. Voorzitter Andy de Schipper uit IJzendijke dook er vol in. En jawel. Krulbollen staat nu, als enige Zeeuwse traditie, offi cieel te boek als immaterieel cultu reel erfgoed. „Tsja, als niemand zich hard maakt om een traditie op de lijst te krijgen", zegt De Schip per. „Wij hebben destijds vanuit de Krulbolfederatie een plan gemaakt. Het krulbollen leed onder vergrij zing. De draagkracht voor de tradi tie, de kennis onder jongeren nam af. Wij hebben het jaarlijkse Mau- rits Toernooi ingebracht als 'safe guard' om het tij te keren. Dat toer nooi is een manier om het krulbol len voor toekomstige generaties te waarborgen en de sport te promo ten." Ook hier werd de geschied schrijving niet vergeten. Socioloog en historicus Berg van Gelder dook op verzoek in de historie van het krulbollen. Alles is netjes gearchi veerd. Mocht er in Zeeland actie wor den ondernomen om tradities op de lijst te krijgen, dan is het goed om te weten dat de Zeeuwen voorrang krijgen. „Van alle provincies is alleen Groningen zo slecht vertegen woordigd", verklaart Ineke Strouken. „Voor andere pro vincies bestaat een wachtlijst. Maar niet voor Zeeland. Om dat er nog zo weinig Zeeuw se tradities op de inventaris staan." Mensen die hulp wil len bij het indienen van een verzoek, kunnen zich wen den tot het Kenniscen trum Immaterieel Erf goed Nederland: www.immaterieelerf- goed.nl ZATERDAG 19 MAART 2016 Nu de Zeeuwse bolus nog! door Ondine van der Vleuten Ton Poppelaars Stichting i.o. Het Lekkerste Brabantse Worstenbroodje door Rolf Bosboom MIDDELBURG. Er moet een onaf hankelijk onderzoek komen naar de noodzaak van een nieuwe hoog spanningslijn tussen Borssele en Rilland. De Statencommissie Ruim te maakte gisteren duidelijk grote moeite te hebben met de plannen. Sylvia Tuinder Statenlid SP Joop van Meijel bakker

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2016 | | pagina 35