Oranje-biograaf vond zichzelf geen hoflakei
1938-2016
8 NIEUWS
Doden bij
aanval in
Ivoorkust
Buma: 'Draghi
gaat mandaat
te buiten'
'Landen Azië
moeten groei
stimuleren'
VOORVERKIEZINGEN VS
Een nieuw dieptepunt in de Republikeinse campagne:
ongeregeldheden en geweld. De koploper heeft een
onheilspellende dosis haat en nijd losgemaakt
Tien schutters hebben giste
ren het vuur geopend op bui
tenlanders in het zuidoosten
van Ivoorkust. Zeker zestien
mensen kwamen om, onder
wie vier Europeanen, aldus
de politie. De aanval vond
plaats in Grand Bassam, een
toeristenoord op zo'n 30 kilo
meter van Abidjan. De aan
slag was gisteravond nog niet
opgeëist, maar vermoed
wordt dat de daders bij een
van de Afrikaanse groepen be
horen die gelieerd zijn aan
het terreurnetwerk al-Qaeda.
Vijf schutters zouden zijn ge
dood, vijf anderen waren gis
teravond nog voortvluchtig.
Premier Mark Rutte en minis
ter van Financiën Jeroen Dijs-
selbloem moeten met de pre
sident van de Europese Cen
trale Bank (ECB) Mario Drag
hi bespreken dat deze zijn
mandaat te buiten gaat. Dat
zei CDA-fractievoorzitter Sy-
brand Buma zondag in Buiten
hof, naar aanleiding van het
besluit van Draghi om de ren
te verder te verlagen. Zuid-Eu-
ropese landen kunnen bijna
gratis lenen, ten koste van
spaarders en gepensioneerden
in de rest van Europa, klaagde
het CDA al eerder. Wat de
ECB doet 'gaat ver buiten het
mandaat van een bank'.
De voorzitter van het Interna
tionaal Monetair Fonds (IMF),
Christine Lagarde, heeft Azia
tische landen dringend ver
zocht een monetair en finan
cieel beleid te volgen dat de
groei stimuleert. Daardoor
kunnen problemen, ontstaan
door de fragiele wereldecono
mie, aangepakt worden. De
oproep volgt in een tijd dat
landen hun economieën een
impuls proberen te geven. Ze
hebben met een vertraagde
productiviteit en hoge schul
den te maken. Volgens Lagar
de zijn structurele hervormin
gen de sleutel om de wereld
economie te stimuleren.
De spanningen tussen
voor- en tegenstan
ders van Donald
Trump lopen hoog
op. Het kwam de af
gelopen dagen tij
dens verschillende bijeenkomsten
tot een gewelddadige ontlading,
maar de hoofdpersoon weet van de
prins geen kwaad.
Een bijeenkomst in Chicago werd
vrijdagavond afgelast toen bleek dat
honderden demonstranten een plek
in de zaal hadden weten te bemachti
gen. Aanhangers en critici van
Trump gingen met elkaar op de vuist
en schreeuwden over en weer ver
wensingen. Trumps supporters wer
den uitgemaakt voor racisten of na
zi's, demonstranten voor terrorist en
zelfs 'weggelopen slaaf, volgens een
journalist van Politico. Zeker drie
mensen raakten gewond.
In St. Louis (Missouri) werden der
tig mensen gearresteerd bij een
Trump-evenement. Een 22-jarige
man probeerde in Dayton (Ohio) het
podium te bereiken. Binnen enkele
seconden was de zichtbaar geschrok
ken Trump omringd door kleerkas
ten van de Secret Service. In Kansas
City (Missouri) hield de politie de
monstranten met behulp van pepper-
spray op afstand.
De confrontaties zijn het vervolg
van een reeks verhitte aanvaringen
rond optredens van Trump. De sfeer
wordt daar vaak grimmig zodra een
demonstrant zich met een leus of
protestbord uitlaat over Trumps
campagne, die zich richt tegen mos
lims en immigranten. Doorgaans
wordt diegene overschreeuwd, uitge
joeld en afgevoerd door beveiligers,
soms met harde hand geholpen door
een woedende supporter - temidden
van overigens vooral vreedzame Ame
rikanen.
Het raciale element van de vijan
digheden legt pijnlijke oude wonden
bloot. Trumpaanhangers zijn overwe
gend wit, onder de demonstranten
zijn veel zwarte, latino- of Arabische
Amerikanen. In diverse gevallen kre
gen zij racistische scheldwoorden of
zelfs Sieg Heil naar het hoofd geslin
gerd.
Een 78-jarige witte man sloeg
woensdag in North Carolina een jon
ge zwarte demonstrant in het ge
zicht. In een tv-interview vertelde de
man dat hij ervan had genoten. „De
volgende keer moeten we hem mis
schien wel doden. We weten niet
wie hij is, misschen is hij wel lid van
een terreurorganisatie."
Een vrouw in Trumpshirt werd in
Chicago gefotgrafeerd terwijl ze de
hitlergroet bracht. De vrouw, gebo-
ren in Duitsland, zegt tegen de New
York Times dat ze het gebaar slechts
maakte om demonstranten ervan te
doordringen dat hun vergelijkingen
tussen Trump en Hitier mank gaan.
Trump doet zelf geen moeite om
de gemoederen te bedaren. Hij moe
digde geweld juist meermaals aan.
Zo beloofde hij juridische kosten te
betalen voor supporters die voor de
rechter moeten komen als ze een de
monstrant te lijf gaan. Hij klaagde
dat tegenstanders de ruimte krijgen
omdat 'niemand elkaar tegenwoordig
nog pijn wil doen'.
De presidentskandidaat riep ook
dat hij een demonstrant het liefst in
diens gezicht had geslagen. „Weet je
wat ze vroeger deden met zulke gas
ten? Ze zouden hier weggedragen
worden op een brancard", zei hij in
'Wie met
lucifers speelt,
wakkert een
vuur aan'
februari in Las Vegas. Trump be
strijdt dat zijn retoriek geweld aan
wakkert. Hij wijt de chaos net als
veel van zijn aanhangers aan de de
monstranten, die volgens hem uit
zijn op onrust en inperking van zijn
vrijheid van meningsuiting. De be
oogd presidentskandidaat roept op
tot arrestatie. Volgens Trump gaat
het om 'criminelen'. Hij verwijt de
campagne van Bernie Sanders,
wiens naam door demonstranten in
Chicago werd gescandeerd, een ge
organiseerde poging om zijn bijeen
komsten te verstoren. Sanders zegt
er niets mee te maken te hebben.
„Voorzichtig, Bernie, of mijn sup
porters gaan naar jouw rally", tweet-
te Trump daarop dreigend. Trump
hielp op twitter bovendien bloedse
rieus het verhaal de wereld in dat
de man die zijn podium bestormde
banden heeft met IS, een verhaal
dat slechts is gebaseerd op een grap
pig bedoeld nepfilmpje op internet.
Trumps medekandidaten reage
ren geschokt en zijn er wel van over
tuigd dat Trumps zelf medeschul
dig is. „Wie met lucifers speelt, wak
kert een vuur aan dat niet onder
controle is te houden", zei Hillary
Clinton. Zijn Republikeinse concur
renten menen dat de demonstran
ten te ver zijn gegaan, maar veroor
delen evengoed Trumps opruiende
uitspraken. John Kasich spreekt van
een 'giftige omgeving' die hij heeft
gecreëerd. Marco Rubio komt voor
zichtig terug op zijn belofte hoe
dan ook de kandidaat van zijn partij
te steunen, ook als het Trump
wordt. „Dat wordt elke dag moeilij
ker", reageerde hij, zichtbaar ont
daan.
De vijandigheid belooft weinig
goeds voor de rest van de verkie
zingscampagne, die nog acht maan
den duurt. De voorzitter van de Re
publikeinse partij, Reince Priebus,
vond het nodig in een verklaring op
te roepen het komende jaar het de
mocratisch proces in ere te houden
en ook president Obama spreekt
zich uit. „Onze leiders, of zij die am
biëren onze leiders te worden, zou
den moeten proberen ons te vereni
gen en niet om ons tegen elkaar op
te zetten, zouden zich moeten uit
spreken tegen geweld en pogingen
om angst te zaaien moeten verwer
pen. Als ze dat weigeren, verdienen
ze onze steun niet."
Waarom hij de op
dracht kreeg die
van hem een be
kende Nederlan
der zou maken, heeft hij nooit ge
weten. Cees Fasseur, die gisteren
op 77-jarige leeftijd overleed,
durfde het niet te vragen aan zijn
opdrachtgever, de toenmalige ko
ningin Beatrix. „Nee, dat vond ik
niet beleefd", zei hij eens. „En
nog eens wat: ze had ook kunnen
zeggen: nou, professor, u bent de
vijfde keuze, we zijn heel blij dat
u het wilt doen."
Fasseur had al een rijke loop
baan als topambtenaar en hoogle
raar achter de rug, toen hij begin
jaren '90 bij de koningin werd ge
roepen. Ze vroeg hem de ultieme
Cees Fasseur
biografie te schrijven van haar
grootmoeder Wilhelmina. Een an
dere historicus had die opdracht
eerder gehad, maar was plotse
ling overleden. Fasseur kreeg als
eerste buitenstaander toegang tot
het Koninklijk Huis Archief,
werkte jarenlang aan de monster
klus en kwam uiteindelijk met
een biografie in twee delen, die
veel lof oogstte. Een Oranjecriti
cus bleek Fasseur in het boek
niet: de kritiek die Wilhelmina
vaak ten deel was gevallen vanwe
ge haar vertrek naar Engeland tij
dens de Tweede Wereldoorlog,
verwierp hij.
De archieven brachten hem zo
veel informatie, dat hij daarna
ook een lijvig werk schreef over
de eerste twintig jaar van het hu
welijk tussen Juliana en Bern-
hard. Een boek met onthullende
details, onder meer over de Greet
Hofmans-affaire, maar toch
klonk de kritiek die hij na zijn
Wilhelmina-biografie ook al
kreeg: Fasseur zou veel gevoelige
informatie hebben achtergehou
den, op verzoek van Beatrix. On
zin, vond Fasseur. Kinnesinne.
„Ik heb als enige toegang gekre
gen tot het Koninklijk Huis Ar
chief', zei hij twee jaar geleden
in de Volkskrant. „Ik weet dat je
dan rekening moet houden met
jaloezie. Ik weet dat je dan te ho
ren krijgt: Fasseur? De hoflakei
van de Oranjes. Het enige wat ik
kan terugzeggen is: lees mijn boe
ken. En kijk of het niet waar is
wat ik schrijf." Fasseur werd gebo
ren op Borneo. Zijn autobiografie
komt in april uit.
ABIDJAN
Mario Draghi foto AP
DEN HAAG
NEW DELHI
door Karlij'n van Houwelingen
Boven: discussie nadat
een bijeenkomst met
Trump vrijdagavond is af
gezegd. Daaronder: arres
tatie op zaterdag bij bij
eenkomst in Dayton
Rechts: 'kleerkasten'
rond Trump in Dayton,
foto's Reuters
Hillary Clinton
Democratisch kandidaat
door Peter Groenendijk
