Schippers: het besluit was al vóór
de problemen in België genomen
Minister stuurt 2,5 miljoen Nederlanders jodiumpillen voor noodgevallen
4 NIEUWS
Ineens wordt de
veiligheidscirkel
rondom kerncentrales
vergroot van 20 naar
100 kilometer. Dat
roept veel vragen op.
Theater De Lievekamp in
Oss is een gewoon thea
ter. Vanavond staat zan
ger VanVelzen er op het
podium, morgen cabare
tier Eric van Sauers. Wei
nig mensen zullen beseffen dat de ro
de fauteuil waar ze op zitten zich op
precies 100 kilometer van de kern
reactor in het Belgische Doel be
vindt. Hetzelfde geldt, om een al net
zo willekeurig voorbeeld te noemen,
voor treinstation Tiel Passewaaij. Als
de Sprinter vanuit Utrecht het sta
tion binnenrijdt, bevindt die zich
nog binnen de too kilometer. Rijdt
hij verder richting Tiel, dan verlaat
de trein de onzichtbare cirkel rond
om Doel.
Die straal van too kilometer heeft
sinds deze week een bijzondere bete
kenis. Minister Schippers (Volksge
zondheid) geeft jodiumtabletten aan
alle jongeren onder de 18 én zwange
re vrouwen die op minder dan 100 ki
lometer van een kerncentrale wonen.
Dat geldt niet alleen voor het gebied
rondom de centrale van Doel, maar
ook rondom die in Borssele, het Bel
gische Tihange en het Duitse Ems-
land (zie kaart). Voorheen reikte de
cirkel tot 10 of 20 kilometer, afhanke
lijk van de centrale.
Effectief zijn liefst 2,5 miljoen
mensen nu als risicogeval bestem
peld; een groot deel van het land
krijgt op de kaart (zie onder) het aan
zicht van een potentieel rampgebied.
Dat roept nogal wat vragen op: Waar
om nu? Waarom 100 kilometer?
Waarom alleen jonge mensen?
Om met de eerste vraag te begin
nen: het komt niet helemaal uit de
ker, burgemeester van Tiel, via een
woordvoerster weten. „Je kunt zelfs
de situatie krijgen dat het ene huis in
een straat wel pillen krijgt, en het an
dere niet." De burgemeester gaat zijn
zorgen kenbaar maken in het regiona
le veiligheidsoverleg.
Een woordvoerder van minister
Schippers kon gisteren nog niet aan
geven of de grens echt zo hard is, mo
menteel wordt gewerkt aan een ver
spreidingsplan. De distributie vindt
vanaf mei plaats, dan krijgt Schippers
een extra voorraad pillen binnen.
Over de kosten van de operatie hoe
ven we ons niet zoveel zorgen te ma
ken. De pillen kosten 'een paar cent',
zegt de woordvoerder.
Per huishouden wordt een doosje
van tien verstrekt, per persoon moe
ten een halve tot twee tabletten wor
den geslikt. Dat moet alleen in geval
van nood: als er een radioactieve
wolk dreigt over te drijven. De tablet
ten werken vrij snel. Wie buiten de
straal van 100 kilometer woont, kan
de pillen ook bij de apotheek bestel
len, verwacht Verzijlbergen.
Mocht de indruk ontstaan dat je
met een pilletje in je maag vrolijk
vrij rond kunt lopen in radioactief ge
bied: dat is een misvatting, zeggen
Greenpeace en de milieuorganisatie
Wise, die campagne voert tegen kern
energie. Volgens hen creëert Schip
pers een gevoel van schijnveiligheid.
Wise: „Jodiumtabletten bieden geen
bescherming tegen alle andere radio
actieve stoffen die bij een groot onge
luk in een kerncentrale vrijkomen.
Dat zijn er tientallen."
Bij een kernramp is vluchten vol
gens Wise nog steeds de enige optie,
of je nou ten westen of ten oosten
van theater De Lievekamp woont. In
dat geval hebben de Ossenaren overi
gens wel één belangrijke troef. Op
een paar honderd meter van het thea
ter, onder een winkelcentrum, ligt
een nog nooit gebruikte atoomkel
der. Die werd in 1982 gebouwd. Toen
kwam het vermeende gevaar niet
van kerncentrales, maar van Russi
sche atoombommen. De nucleaire
schuilkelder biedt plaats aan 3.800
mensen, wat betekent dat ruim
50.000 Ossenaren alsnog een andere
oplossing moeten zoeken.
bijwerkingen bovendien groter zijn
van de blootstelling aan radioactief jo
dium. Daarom wordt een leeftijds
grens gehanteerd."
In de nabije omgeving van kern
centrales geldt overigens al een grens
van 40 jaar. Die blijft bestaan. Verzijl
bergen geeft onmiddellijk toe dat de
scheiding vrij arbitrair is; het had
ook 39 of 41 kunnen zijn.
Dan de geografische grens, nog zo
iets. Die is ruim genoeg, zegt de hoog
leraar, maar ook redelijk willekeurig.
Om terug te gaan naar Oss: iedereen
die daar ten westen van theater de
Lievekamp woont, krijgt pillen. Men
sen aan de oostkant hebben pech.
Tenminste: als die grens van 100 kilo
meter echt keihard is. In Tiel treedt
de situatie op dat iedereen in vi-
nexwijk Passewaaij en in het dorp
Wadenoijen in risicogebied woont,
en de rest van Tiel 'veilig' is.
„Het is erg vreemd en ook onlo
gisch dat de grens dwars door onze
gemeente loopt", laat Hans Beenak-
lucht vallen. In 2014 hintte minister
Kamp al op uitbreiding van de cirkel.
Fred Verzijlbergen, hoogleraar nucle
aire geneeskunde, snapt niet waarom
het allemaal zo lang moest duren.
„We weten al sinds de ramp in Tsjer-
nobyl, dertig jaar geleden, dat kinde
ren een sterk verhoogde kans op
schildklierkanker hebben als ze radio
actief jodium binnenkrijgen. Mis
schien dat de ramp in Fukushima of
de berichten over de veiligheid in Bel
gische kerncentrales de zaak hebben
bespoedigd. Maar dat is speculeren."
Door pillen in te nemen krijgen
mensen 'schone' jodium binnen.
Daardoor treedt in de schildklier jo-
diumverzadiging op en wordt de ra
dioactieve jodium niet opgenomen.
Die verlaat het lichaam, zonder scha
de aan te richten. Geef iedereen zo'n
pil, zou je zeggen. Verzijlbergen: „De
reden dat kinderen, jongeren en onge
boren baby's de tabletten krijgen is
dat zij gevoeliger zijn voor de stra
ling. Bij oudere mensen kunnen de
„We hebben gekeken hoe onze
buurlanden België en Duitsland
omgaan met de distributie van
jodiumpillen rondom kerncen
trales. De minister van Economi
sche Zaken had al besloten dat
hier precies dezelfde regels gaan
gelden.
We distribueerden al in de
buurt van centrales aan mensen
tot 40 jaar en zwangere vrouwen.
Dat wordt opgerekt naar een
straal van 100 kilometer."
„De menselijke schildklier slaat
levensgevaarlijk, radioactief jo
dium op dat vrijkomt bij een
kernramp. Vooral baby's en jonge
kinderen lopen daardoor een
verhoogd risico. Door niet-radio-
actieve jodium via een pil in te
nemen, is de schildklier al verza
digd. Bij oudere mensen werkt dit
helaas niet meer zo. Voor deze
groep heeft jodium slikken alleen
maar vervelende bijwerkingen en
geen enkele meerwaarde."
„Het besluit hierover is al ander
halfjaar geleden genomen. Sinds
dien hebben we met scholen, apo
thekers en veiligheidsregio's goed
de voor- en nadelen van iedere dis
tributiemethode op een rij gezet.
Dat proces is nu afgerond, dus de
ze stap heeft totaal niets te maken
met de situatie rondom de Bel
gische centrales."
„Ik kan me dat heel goed voor
stellen, maar deze voorzorgs
maatregel geldt al in de nabije
omgeving van centrales. En
daar pakken mensen het ook
prima op. Ze zien de risico's en
bewaren de pillen thuis goed."
„Je krijgt per huisadres één doosje
met tien pillen. Iedere persoon
heeft een kwart tot twee pillen no
dig, afhankelijk van de leeftijd, de
lengte en het gewicht. Dus bij een
noodgeval kan het bezoek, dat er
toevallig is, ook nog een pilletje
krijgen."
100 km rondom
kerncentrales
Helft van de stad heeft pech...
door Sander van Mersbergen
Bram Nieuwenhuijse
(30) woont in Borssele
en heeft de jodiumpil
len voor hem, zijn
vrouw Gea (29) en
dochter Ilse (1) in de
meterkast hangen:
„Wat ze precies doen,
weet ik niet eens. Maar
het is goed dat we ze
hebben liggen, voor
het geval dat er iets ge
beurt." foto Mechteld
Jansen
Emden
Assen
EMSLAND
Utrecht
Rotterdam
Eindhoven
DOEL (BE
Brussel
TIHANGE (BE)
Charleroi
door Edwin van der Aa
DEN HAAG. Mensen tot 18 jaar en
zwangere vrouwen die wonen in
een straal van 100 kilometer rond
een kerncentrale (ook die in België
en Duitsland) zullen een set jo
diumpillen thuisgestuurd krijgen.
Dat heeft minister Edith Schippers
(Volksgezondheid,WD) besloten.
Ze stelt de ontvangers gerust: de
actie heeft niets te maken met de
recente incidenten bij Belgische
centrales.
Waarom zet u deze stap dan?
U stelt dus een leeftijdsgrens bij het
geven van deze pillen?
Een interessant moment voor dit
plan, nu we zoveel horen over de
deplorabele staat van de Belgische
centrales.
Kunt zich toch voorstellen dat
mensen hier bang door worden?
Hoe gaat de distributie er in de
praktijk uitzien?
Amsterdam
•Rheine
Dortmund
Keulen
Siegen
Schippers wil het gebied
waarin jodiumpillen uit
voorzorg worden verstrekt,
vergroten van 20 km
naar 100 km rondom
een kerncentrale.
Leeuwarden
