1
Tumultueuze huwelijksdag is donderdag vijftig jaar geleden
18 NIEUWS
Ook dertien jaar
na zijn dood
refereert prinses
Beatrix nog
regelmatig aan
haar liefde en steun
en toeverlaat,
prins Claus. 'Een
voorbeeldhuwelijk/
at doet prin
ses Beatrix
donderdag, de
dag dat het
exact vijftig
jaar geleden is
dat ze in Amsterdam haar grote lief
de Claus von Amsberg huwde? Haar
publieke agenda vermeldt geen enke
le activiteit.
„Er is genoeg reden voor heel wat
weemoed", oordeelt Coen Temse, ko
ningshuiskenner en emeritus hoogle
raar politieke geschiedenis. „Ze zal
aan haar overleden man denken, aan
haar zoon die haar is ontvallen. Maar
ik hoop en verwacht dat zij in grote
dankbaarheid terugkijkt op haar hu
welijk. Op de mooie privémomenten,
maar ook op het niveau dat zij en
haar man als echtpaar op de troon
haalden. Qua stijl, qua moraal, qua
staatsrechtelijke opvattingen, dat is
ongeëvenaard."
De laatste maal dat Beatrix zich als
vorstin tot haar volk richtte, bij haar
afscheidstoespraak op de avond voor
de troonswisseling in 2013, om
schreef ze het zelf als volgt: „Wellicht
'Eindelijk
was er weer
eens een
intelligente
man aan het
Nederlandse
hof
zal de geschiedenis uitwijzen dat de
keuze voor deze echtgenoot mijn bes
te beslissing is geweest."
En Nederland knikte instem
mend. Zo was het.
Hoe anders was de publieke opi
nie vijftig jaar geleden. Zo relatief
kort na de ontberingen van de Twee
de Wereldoorlog was een flink deel
van de Nederlandse bevolking niet
bepaald gelukkig met de keuze van
de kroonprinses voor een Duitse part
ner. En dan ook nog eentje die een -
dienstplichtig - verleden had bij de
Wehrmacht.
In stevig verzuild Nederland wer
den alle omroepen geacht medewer
kers af te vaardigen voor de uitgebrei
de televisie- en radioreportages rond
het huwelijk, op 10 maart 1966 in
druilerig Amsterdam. De VARA-lei-
ding dacht aan Koos Postema, presen
tator van Achter het Nieuws, die be
slist bedankte. „Ik ben in die jaren bij
vrijwel alle grote gebeurtenissen be
trokken geweest, maar dit hoefde
voor mij niet", zegt de televisiemaker
een halve eeuw later. „Een koninklijk
huwelijk met een man die nog bij de
Wehrmacht had gediend, daar had
dit kind van het bombardement op
Rotterdam dus helemaal geen trek in.
Misschien is het sentimenteel om die
zaken bij elkaar te voegen, maar zo
voelde ik dat oprecht."
Postema stond niet alleen met zijn ge
mengde gevoelens. In Amsterdam
woedde op de huwelijksdag een veld
slag tussen linkse demonstranten die
'Claus Raus!' scandeerden en de poli
tie. Na de voltrekking van het burger
lijk huwelijk in het toenmalige Am
sterdamse stadhuis reed het paar per
Gouden Koets naar de Westerkerk,
voor de inzegening. In de Raadhuis
straat wierp een keurig jong echt
paar - Jaap en Lia Zander - een
rookbom naar de koets. Het stel
had vrienden bij de provobewe
ging en kreeg van hen de bom.
Het kwam ze op twee weken cel
straf te staan.
„In alle eerlijkheid begreep
ik die afkeurende reacties destijds to
taal niet", blikt professor Temse te
rug. „Vol verbazing bezag ik de fel
heid bij mijn medestudenten. Ruim
twintig jaar na het einde van de oor
log moest toch duidelijk zijn dat er
niet alleen slechte Duitsers waren? Ik
zag persoonlijk liever dat de prinses
deze goede Duitser huwde in plaats
van een slechte Zweed of Engels
man."
Een goede Duitser. Ook Postema
kan niet anders stellen dan dat prins
Claus een „hoogst innemend, geestig
en cultureel begaafd persoon was.
Eindelijk was er weer eens een intelli
gente man aan het Nederlandse hof."
Die bovenal de liefde van haar le
ven bleek voor Beatrix. Hoe groot
haar zorgen ook waren, over haar
ouders, kinderen, de toestand van
het land en de wereld, de toekomst
van de monarchie; in haar elf jaar
oudere echtgenoot trof ze een intelli
gente, relativerende, humoristische
en uitdagende coach. In een televisie
gesprek zei ze over haar man: „Ik heb
ontzettend veel geluk gehad dat ik ie
mand in mijn leven heb die me kri
tisch volgt, die me steunt, die me aan
vult en met wie ik alles kan bespre
ken. Dat is zo fijn."
Claus op zijn beurt, ging na de
troonsbestijging van zijn vrouw ern
stig gebukt onder het juk van
prins-gemaal, het soms verstik-
kende leven aan het hof. In de jaren
tachtig werd bekend dat de prins in
Zwitserland behandeld werd voor
een depressie. Hoewel hij door het
volgen van zijn hart, met de keuze
voor Beatrix, in dat keurslijf werd ge
perst, bedankte hij haar uitvoerig
voor haar betrokkenheid, steun en
liefde. In 1986 al, bij een televisie-in
terview voor zijn 60e verjaardag:
„Zonder mijn vrouw zoals ze is, had
ik het nooit gehaald. Had ik het als
het ware nooit overleefd."
Het was niet de enige liefdesverkla
ring aan de vrouw die in zijn nabij
heid altijd wat minder stijf, minder
formeel leek. „Ik ben zo gelukkig. Ik
heb zo veel aan je te danken. Het is
fantastisch. Dank je, Beatrix", sprak
hij in het Engels bij het uitreiken van
de Prins Clausprijs in 1999.
Drie jaar later, bij Claus' uitvaart
in de Nieuwe Kerk in Delft, vertelde
Huub Oosterhuis in zijn overden
king: „Op Koninginnedag van dit jaar
keken wij op zijn kamer in het AMC
naar de televisie. Het bezoek van de
koninklijke familie aan Hoogeveen
en Meppel. Het geluid stond zacht.
'Daar zijn ze', zei hij, 'Moet je ze zien!
Ze doen het goed.' 'En daar stond ik,'
wees hij, 'dat was mijn plaats, naast
haar.' Hij straalde. In mijn jonge ja
ren, zei hij, wist ik niet waar ik nu ei
genlijk bij hoorde; bij Duitsland, bij
Afrika, en toen kwam Nederland er
ook nog bij. Maar nu hoor ik bij hen."
Hoogleraar Temse: „Beatrix en Claus
hadden een voorbeeldhuwelijk, in de
zin van hoe ze elkaar aanvulden en
steunden. Zij maakten elkaar werke
lijk sterker, niet voor niets refereert
de prinses ook nu nog vaak aan haar
echtgenoot in gesprekken. Ze zetten
deuren voor elkaar open die anders
dicht waren gebleven. Hij hielp haar
bij de invulling van het zware ambt,
zij steunde haar man flink bij zijn
psychische problemen en later
toen de ellendige parkinsonklach-
ten zich openbaarden. De weder
zijdse dankbaarheid, dat is geen
toneel. Dit is echte liefde."
'Liefde tussen
Beatrix en Claus
was geen toneelspel'
door Jeroen Schmale
W
Koos Postema
presentator
Prinses
Beatrix en Claus
von Amsberg
gefotografeerd
op een van de
terrassen van
het buitenver
blijf van de
koninklijke
familie aan de
Tyrreense zee in
Italië, juli 1965.
foto ANP
Prinses
Beatrix stelt
haar verloofde
Claus von
Amsberg
voor aan het
Nederlandse
volk.
foto ANP
Op vakantie in Porto Ercole.
foto ANP
