24 CULTUUR SHOW
Jaap van Zweden is vanaf morgen drie dagen
gastdirigent van het Rotterdams Philharmonisch Orkest.
„Ik ben altijd mezelf/'
Of hij nog tijd voor
zichzelf heeft?
„Nee", zegt Jaap
van Zweden (55)
beslist. „Niets in
het leven is zon
der offers. Ik verkeer in de gelukki
ge omstandigheid dat ik veel word
gevraagd en daar hangt een prijs
kaartje aan. Dat weet ik en dat be
seft mijn gezin."
De agenda van Jaap van Zwe
den laat zich het best vergelijken
met het reisschema van een over
spannen backpacker. Hij dirigeert
in Nederland het Rotterdams Phil
harmonisch Orkest, maar wordt
spoedig in de Verenigde Staten
verwacht om met zijn huidige
werkgever, het Dallas Symphony
Orchestra, een afscheidsprogram-
ma voor te bereiden.
Vervolgens wacht zijn nieuwe
baas, de New York Philharmonic
waar Van Zweden in 2018 in
dienst treedt, op zijn nieuwe mu
zikaal leider voor overleg over on
der meer de eisen die aan die ver
bouwing van de David Geffen
Hall, de thuisbasis van het orkest,
moeten worden gesteld.
'Niets in het leven is
zonder offers.
Dat weet ik en dat
beseft mijn gezin'
In Hong Kong, waar hij vaste diri
gent van het Philharmonic Or
chestra is, is hij volop bezig met
de cd-opnamen van Der Ring des
Nibelungen, het magnum opus van
Richard Wagner waarvan de uit
voering ruim drie dagen beslaat.
Bovendien is hij de komende
tijd, wederom, gastdirigent bij de
toporkesten in Cleveland, Chica
go, Los Angeles, Parijs en Londen.
En wordt hij in mei de eerste Ne
derlander die met de Staatsopera
Wenen en de Wiener Philharmo-
niker Wagners' opera Lohengrin
uitvoert. In die zin geeft de tv-do-
cumentairereeks Jaap van Zweden:
een Hollandse Maestro op Wereld
tournee een treffende inkijk in het
overbezette bestaan van de Am
sterdammer. Die, zo valt te zien,
inderdaad een bezeten maestro is.
„Als je toestemming geeft dat
mensen over je schouder mee mo
gen filmen, moet je geen mooi
weer spelen. Ik ben altijd mezelf.
Er zijn momenten dat ik me tij
dens repetities opwind. Maar het
wordt nooit persoonlijk.
„Ik heb een diep geloof in de
mensen met wie ik werk en wil
hen naar het hoogste niveau til
len. Dat leidt soms tot pittige mo
menten. Want ik zie de klok weg
tikken. Je wilt er eigenlijk nog
twee dagen bij hebben, maar die
tijd heb je niet."
Zodra hij aantreedt als muzi
kaal leider van de New York Phil
harmonic, zal hij terugdenken aan
het moment dat de grote Ameri
kaanse dirigent Leonard Bernstein
hem tijdens een repetitie met het
Koninklijk Concertgebouworkest
in Amsterdam het dirigeerstokje
overhandigde zodat hij zelf de or
kestklank vanuit de zaal te beluis
teren. 'Neem jij het even over...',
kreeg hij als opdracht.
Van Zweden, toen de 19-jarige
eerste violist van het hoofdstedelij
ke orkest, zette daarmee de eerste
stap op weg naar een indrukwek
kende carrière als dirigent die
hem tot een van 's werelds gewild
ste orkestleiders maakt.
„De New York Philharmonic
Orchestra kent een enorme tradi
tie. Met grootheden als Bernstein
en Lorin Maazel, Arturo Toscani-
ni, de Nederlander Willem Men
gelberg, de componist Gustav Ma
hler. Dat is een indrukwekkend rij
tje, hoor. Ik kreeg van de Italiaan
se dirigent Riccardo Muti een ge
lukstelegram na mijn benoeming.
En ook mijn collega Yannick
Nézet-Séguin van het Rotterdams
Philharmonisch Orkest liet van
zich horen. Hartverwarmend."
Hoe hectisch druk zijn bestaan
ook is, voor de Stichting Papageno
is hij er op de momenten dat hij
er móet zijn. Jaap van Zweden en
zijn vrouw Aaltje richtten in 1997
de organisatie, vernoemd naar de
vogelvanger uit Mozarts' opera
Die Zauberjlöte, op. De stichting
staat ouders van autistische kinde
ren met raad en daad bij.
Inmiddels is het Papageno Huis
in Laren een halfjaar open. Hier
komt Aaltje van Zweden in beeld,
want zij is de stuwende kracht
achter het project. Ook Benjamin,
de autistische zoon van het echt
paar, verblijft in het huis.
Aaltje van Zweden: „'Zo, ik ga
hier wonen', zei Benjamin toen
we het huis bezochten. 'Ik ben he
lemaal klaar met Amsterdam. En
op pakjesavond en met kerst blijf
ik hier ook'. Dat was natuurlijk ge
weldig, maar ook moeilijk. Ineens
was Ben niet meer thuis."
'Je wilt er eigenlijk
nog twee dagen bij'
hebben, maar die tijd
heb je niet'
Het huis, waar jongvolwassenen
leren op zichzelf te wonen om la
ter weer uit te vliegen, kent facili
teiten als een concertzaal (Aaltje
van Zweden: „Muziek is een essen
tieel onderdeel"), een sportruim-
te, een restaurant en veel van de
twaalf vaste bewoners en zestig
dagelijkse bezoekers volgen er cur
sussen.
„Dankzij de vele vrijwilligers is
het een bruisende plek geworden.
We werken nauw samen met de
Nederlandse Vereniging voor Au
tisme en het Utrechts Medisch
Centrum. Nu willen we een
vroeg-diagnostisch centrum be
ginnen om kinderen, bij wie autis
me wordt vermoed, zo jong moge
lijk te onderzoeken."
Ter gelegenheid van haar 50-ja-
rige bestaan houdt de Kiwanis
Club Amsterdam, die geld bijeen
brengt voor goede doelen, 5 april
in de RAI in Amsterdam een bene
fietconcert voor de Stichting Papa
geno.
Jaap van Zweden dirigeert daar
het Camerata RCO (bestaande uit
leden van het Concertgebouwor
kest). Ook de pianobroers Arthur
en Lucas Jussen treden op. Jaap
van Zweden: „Dit zijn voor mij de
mooiste concerten."
'Dit zijn voor mij
de mooiste concerten'
foto Todd Heisler/HH
door Arno Celder
Concerten Rotterdams Philharmo
nisch Orkest o.l.v. Jaap van Zweden:
3 en 4 maart De Doelen Rotterdam
en 5 maart TivoliVredenburg Utrecht.
Info benefietconcert 5 april:
www.kiwanisamsterdam.nl
