IWijfel in rechtszaal over
wie oma Toni (96) neerstak
Referendum koerst aan op 'ongeldig' - dan is het ja
Gemeenten hebben vaak geen
4 NIEUWS
Pleidooi om achterstanden bij
jongste vluchtelingenkinderen op
basisschool te voorkomen.
In de asielzoekerscentra
zitten zeker 2..500 kinde
ren jonger dan vier jaar.
Ze wachten met hun
ouders op een verblijfsver
gunning en wonen vaak
langer dan een jaar in een azc.
Voor kinderen vanaf vier jaar
wordt hard gewerkt om ze zo
snel mogelijk op een basisschool
te krijgen. De kleintjes moeten
het echter meestal doen met een
lokaal waar ze af en toe eventjes
mogen spelen.
„Dat is een gemiste kans", rea
geert woordvoerder Ad Veen van
de PO-Raad (vertegenwoordiger
van basisscholen). Als de peuters
eenmaal vier jaar zijn, komen ze
met een grote achterstand op de
basisschool en zijn taallessen on
nodig duurder. Dat betogen de
MO-groep (brancheorganisatie
van peuterspeelzalen) en
PO-Raad. Veen: „Jonge kinderen
leren op deze leeftijd door sa
men te spelen, ook dat draagt bij
aan een goede ontwikkeling van
deze kinderen."
Uit onderzoek van onder-
zoeks- en adviesbureau Sardes
blijkt dat peuters slechts in een
derde van de azc's naar een edu
catieve opvang kunnen. Op ande
re locaties heeft het Centraal Or
gaan opvang Asielzoekers (COA)
alleen een speelruimte ingericht.
Daar kunnen ze een paar uur per
week spelen en meedoen met re
creatieve activiteiten. „We doen
er zoveel mogelijk aan om iets
voor peuters te doen, maar peu
terspeelzalen zijn gemeentelijke
aangelegenheden", aldus woord
voerder Caroline van Dullemen.
Onderwij sachterstanden
Gemeenten moeten de opvang
van asielzoekerspeuters betalen
van het geld dat ze krijgen voor
het wegwerken van onderwijs
achterstanden. Juist vluchtelin
genkinderen hebben een grotere
kans op leer- en ontwikkelings
achterstanden. Met name kleine
gemeenten, die weinig geld krij
gen uit dat potje, zeggen de edu
catieve opvang niet te kunnen be
talen. Om de peuters vroeg- en
voorschoolse educatie te bieden,
is een kleine zes miljoen euro no
dig, schat Sardes. Asielzoekers
peuters staan niet ingeschreven
in de gemeentelijke basisadmini
stratie waardoor gemeenten
geen extra geld krijgen, bijvoor
beeld vanuit het potje voor on
derwijsachterstanden. Boven
dien is de peuteropvang duur,
doordat de ouders geen eigen bij
drage kunnen betalen en de in-
en uitstroom hoog is. „Gemeen-
Als er vandaag verkiezin
gen zouden zijn, dan
haalt het referendum
het waarschijnlijk niet",
zegt Peter Kanne van onderzoeks
bureau I&O Research. Dat terwijl
volgens zijn onderzoek vier op de
tien Nederlanders tegen het ver
drag zijn (38 procent), tegenover
32 procent voor. Bijna een derde
van de kiezers is er nog niet uit.
Om het referendum te laten gel
den, moet minimaal 30 procent
van de stemgerechtigden komen
opdagen. Maar of dat gaat lukken,
is zeer de vraag. Uit onderzoek
van I&O Research blijkt dat de ver
wachte opkomst al sinds decem
ber schommelt rond de 30 pro
cent. Het zal er dus om spannen,
zegt Kanne. „Maar er is nog een
week of zes te gaan, dus de animo
kan nog groeien."
In het 'voor-kamp' leiden de
peilingen tot hevige discussie:
moet je nu wél of niet gaan stem
men? Er zijn immers twee situa
ties waarin het associatieverdrag
gewoon doorgaat. Als een ruime
meerderheid van de kiezers in
stemt - al lijkt dat nu onwaar
schijnlijk. Maar ook als de minima
le opkomst niet wordt gehaald.
Onder meer GroenLinks-jonge-
renorganisatie DWARS pleitte
daarom voor thuisblijven. Maar
onderzoeker Kanne noemt dat
een 'ongelofelijke stommiteit'.
„Een beetje alsof je in een voet
baltoernooi zegt: laten we gelijk
spel spelen, want dat doet de an
der ook. Zul je net zien dat die an
der tóch scoort."
Bovendien, zegt de onderzoe
ker, schuilt in die houding 'een
soort minachting voor de mensen
die tegen het verdrag zijn'. „Kie
zers in het voor-kamp zijn vaak
van D66, GroenLinks en PvdA:
juist de partijen die de referen-
dumwet in het leven hebben ge
roepen. Met thuisblijven negeer je
de onrust en voed je politiek cynis
me." Uit het onderzoek blijkt ook
dat nog steeds ruim de helft van
de Nederlanders niet of nauwe
lijks weet wat het referendum in
houdt. Kanne: „Vooral de voorde
len blijven voor veel mensen ab
stract. Als premier Rutte zegt: het
is goed voor de handel en export,
dan denken veel mensen: ja ja, het
geld gaat vast naar de grootverdie
ners."
De Tweede Kamer heeft al voor
het verdrag gestemd. Het kabinet
zegt de uitslag 'serieus te bekij
ken', maar een raadgevend referen
dum is niet bindend. Minister
Plasterk (Binnenlandse Zaken)
raadt ja-stemmers hoe dan ook af
om thuis te blijven. „Volgens mij
moet je helemaal niet ingewik
keld doen. Ga stemmen, en laat ge
woon weten wat je ervan vindt."
Broodmager is hij, Vino H., de
25-jarige Arnhemmer die op 19
maart 2015 in de Amsterdamse
Pijp de geliefde 'oma Toni' Heere-
mans-de Jong neerstak. Vino eet
bijna niks. Het is een van die rare
gedragingen waaruit deskundigen
concluderen dat hij volledig ontoe
rekeningsvatbaar is en waanidee
ën heeft. Vino denkt dat zijn gebit
vol gaten zit. Hij wilde het de rech
ter in Amsterdam laten zien, maar
die bedankte snel. Een gaatje in
zijn gebit is nooit geconstateerd.
Dat hij als zoon van een ge
vluchte Irakees jaren is mishan
deld door zijn vader, daar zijn wel
aanwijzingen voor. Het is dé re
den die Vino H. ook gisteren weer
opgaf voor de dodelijke steken die
hij oma Toni toebracht. Hij deed
het uit wraak op zijn vader.
Zijn relaas daarover klonk bi
zar: zijn eigen vader durfde hij
niet aan te vallen. Dus moest hij
zijn fysieke wraak op iemand an
ders kwijt. „Liefst een kwetsbaar
persoon. Een bejaarde of een
kind." Vino had ook kinderen in
z'n vizier, 'maar die zijn altijd met
hun moeder'. Dat durfde hij dus
niet.
Oma Toni met haar rollator, dat
durfde hij wel. Maar niet voor
dat zij helemaal alleen in een
straat liep. „Want anders zou
een voorbijganger mij misschien
iets aandoen." En dan viel hij haar
ook nog van achteren aan. „In een
flits, vier messteken, twee in haar
hoofd en twee in haar buik."
Ja, hij had wel spijt en vond het
een domme actie. Maar: „Naar
mijn vader toe is het het waard ge
weest."
Vino's familie was er niet bij
gisteren. Zij bezoeken hem niet of
nauwelijks in de gevangenis. Oma
Toni's dochters waren er wel, met
hartverscheurende slachtofferver
klaringen: „Een hel om onze moe
der zo'n pijn te zien lijden. Onze
maar ik heb het gedaan." Zijn ad
vocaat Bob Meijer zei, ondanks Vi
no's bekentenis, 'dat hij daar niet
zeker van is'.
Bovendien is de vraag of Vino
H. wel verantwoordelijk is voor To
ni's dood. Oma Toni overleed 3,5
week na de aanval. Ze had een
longonsteking gekregen, kon moei
lijk praten en zou vermoedelijk
nooit helemaal herstellen. Ze wil
de niet meer, at niet meer en
knokte niet langer voor haar le
ven.
Was haar dood dan Vino's
schuld? De officier van justitie
vond dat er absoluut een causaal
verband is tussen het geweld en
haar dood: „Zij is fysiek en geeste
lijk kapot gemaakt door het ge
weld. Dat zij het eten en vechten
voor haar leven niet meer kon op
brengen, was niet haar schuld."
Omdat deskundigen 'goed gear
gumenteerd' hebben dat Vino vol
ledig ontoerekeningsvatbaar is,
eist justitie geen cel maar tbs met
dwangverpleging. De rechter doet
op 7 maart uitspraak.
moeder is ons ontnomen, maar
ook ons ouderlijk huis, ons honk."
Vino luisterde roerloos, zei iets
van spijt maar bleef erbij: het was
het waard geweest.
Duidelijker kon het niet. Toch
rezen gisteren twee vragen: er
was speeksel gevonden van een
derde persoon op de plaats delict,
van een Georgische asielzoeker
die nu spoorloos is. En Vino had
géén bloed van oma Toni op zijn
kleding en handen. Maar Vino
bleef erbij: „Ik was in de war,
'Onze moeder is ons
ontnomen, maar ook
ons ouderlijk huis'
Peuter
moet leren
spelen, ook
in het azc
door Ellen van Gaaien
door Susanne Geuze
In de referendumstrijd over het as
sociatieverdrag met Oekraïne ligt
het 'nee-kamp' ruim aan kop, maar
er schuilt een addertje onder het
gras: de uitkomst is ongeldig als te
weinig mensen komen stemmen.
En daar ziet het naar uit.
Demonstranten in Kiev: zij zijn
vóór. foto Sergey Dolzhenko/AP
Vino H. voor de rechtbank in Amsterdam foto Petra Urban
door Victor Schildkamp
AMSTERDAM. Vino H. (25) stak in
maart vorig jaar Toni Heere
mans-de Jong (96) neer met dode
lijke gevolgen. Zelf bekent hij dat,
óók de laffe wijze waarop. En toch
rezen er gisteren in Amsterdam
vragen: heeft hij het wel gedaan en
is hij wel verantwoordelijk voor
haar dood?
Dochter Toni Heeremans-De Jong
