24 CULTUUR SHOW
ln zijn nieuwe
voorstelling Mijn
Nachten Met
Churchill neemt
Diederik van
Vleuten
bezoekers mee
naar zijn jeugd.
'Het is mijn
persoonlijkste
programma.1
Voor één ding waakt
Diederik van Vleu
ten (54) nadrukke
lijk: „Ik wil niet de
geschiedenisleraar
zijn die we alle
maal hadden willen hebben. Dat
compliment krijg ik net iets te
vaak. Ik ben theatermaker, geen
historicus."
In zijn vorige twee theaterpro
gramma's vertelde hij zijn markan
te familiegeschiedenissen tegen
het decor van Nederlands-Indië
en het neutrale Nederland tijdens
de Eerste Wereldoorlog. In zijn
nieuwe voorstelling Mijn Nachten
Met Churchill beoefent hij een al
oud, maar door hem gerevitali
seerd genre in de kleinkunst: de
vertelling. In zijn eigen woorden:
„Een combinatie van tekst, mu
ziek, poëzie, humor. Kortom, alles
wat een goed gesprek moet heb
ben. Het gaat ergens over."
Van Vleuten is een geboren ver
teller die zijn publiek beleefd een
arm aanbiedt en vervolgens met
het gezelschap flaneert door het
verleden van zijn bloedverwan
ten. Hij boeit en amuseert, maar is
evenzeer aangrijpend en ontroe
rend.
Bovendien stemt hij tot naden
ken: een artistieke kwaliteit waar
naar het in het cabaret van tegen
woordig maar al te vaak zoeken is.
Evenals het vlekkeloze, dikwijls
prachtig poëtische Nederlands
waarvan hij zich bedient.
Dat de Britse staatsman Wins-
ton Churchill (1874-1965) een gro
te rol speelt in zijn nieuwe pro
gramma, is geen toeval. „Ik voel
me een Engelsman. Nee: ik bén
Engelsman. En dat uit zich niet al
leen in het uitzitten van snooker
wedstrijden tot half drie 's nachts
en van cricket houden.
„Ik groeide op met tv-series als
All Creatures Great And Small en
Upstairs, Downstairs. Mijn hele boe
kenkast is Engels. Ik houd van het
Empire, Queen Victoria, van Har
row en Eaton. En 00k van Liver
pool-fans en fish and chips. A1
voel ik me in het bijzonder ver
want met de verhalen van de up
per class."
In Mijn Nachten Met Churchill
voert hij de zaal terug naar zijn
jeugd, naar zijn ouderlijk huis. Va
der Van Vleuten was een ware
Churchill-adept, de British Prime
Minister te pas en te onpas imite
rend en citerend. Zoals Van Vleu
ten dat in de voorstelling even
eens weergaloos doet. 'We shall
never surrender...', inclusief de in
tonatie van de statige en tegelijk
ietwat lodderige stem van zijn
hoofdpersoon, die zwoer bij whis
ky en sigaren, waarvan hij er gedu
rende zijn leven 250.000 gerookt
moet hebben.
„Churchill was een begenadigd
schrijver, spreker en taalkunste
naar: 'Ik heb in de House of Com
mons mijn woorden vaak moeten
inslikken. Ik heb het altijd als een
voedzaam dieet ervaren'. En: 'Het
spijt mij dat mijn speech wat aan
de lange kant was. Het ontbrak
me aan de tijd een korte speech
voor te bereiden'. Of deze: 'Pirami
den zullen ten slotte verkruime
len. Alleen woorden duren voor al
tijd'."
In huize Van Vleuten werd de
vermaarde oorlogsleider 'een
oom', een hecht lid van de fami
lie, onder meer door de aanwezig
heid van een bronzen buste in de
hal van het huis. „Churchill weet
meer van mij dan ik van hem. Hij
heeft in mijn jeugd alles gezien en
meegemaakt." Het is de crux van
zijn voorstelling.
Net als in zijn vorige solo's ver
vulde een ver familielid van hem
(oom Dick, een broer van zijn
overgrootvader) een opmerkelijke
rol in de jonge jaren van Winston
Churchill. Tijdens de Tweede Boe
renoorlog in 1899 bewaakte hij de
jonge Winston Churchill, die als
24-jarige verslag deed vanuit
Zuid-Afrika voor de Morning
Post, maar door de Boeren krijgs
gevangen werd genomen.
'Ik voel me in het
bijzonder verwant met
de verhalen van de
upper class*
„Ik weet het. Het klinkt al te fan
tastisch om waar te zijn, maar zo
is het gegaan. Het verhaal is beves
tigd door een aangetrouwd, ver fa
milielid van mij. Overigens ont
snapte Churchill, om ruim veertig
jaar later als Brits minister-presi
dent de wereld van de ondergang
te redden.
Dankzij de onoplettendheid
van oom Dick hebben we de Twee
de Wereldoorlog gewonnen, heet
het dan ook in onze familie."
Van Vleuten noemt zijn derde
solo zijn meest persoonlijke pro
gramma, waarin hij 'verhalen uit
de Churchilliaanse bonbondoos'
subtiel verknoopt met een trage
die die plaatsvond in het gezin
Van Vleuten. In 1988 verloor hij
zijn zusje, die niet ouder dan 23
werd. Het liet hem sprakeloos ach
ter.
„Deze voorstelling gaat ook
over dood, verlies, rouw en ten
slotte in het reine komen. Over
een gat in een familieportret en
de zoektocht naar de juiste woor
den. Ook op dat vlak zijn er over
eenkomsten met Churchill.
„Voor ons is Churchill in de eer
ste plaats de man van de Tweede
Wereldoorlog die een natie met
zijn onverzettelijke houding en
grootse speeches door de oorlog
loodste. Dat hij ook nog een vader
was die, net als alle vaders ter we
reld, met vallen en opstaan zijn
kinderen door het leven probeer
de te loodsen, wordt zelden be
licht.
„Ik zoom daarop in. Churchill
wist als vader wat verlies betekent
en zocht in de winter van zijn le
ven naar de juiste woorden. Ik zie
hem uitkijkend over de vijvers
van zijn landgoed Chartwell wan
hopig zoeken. Dat beeld ontroert
me. Omdat ik het zo herken."
Diederik van Vleuten naast de
buste van Winston Churchill.
foto Pim Ras
Verhalen uit de 'bonbondoos
van Winston Churchill
door Arno Celder
Mijn Nachten Met Churchill toert nu
door het land.
Info: bunkertheaterzaken.nl
