Eerste Hurgronje-lezing
Van der Zijl in Zeeland
Een spoor
naar zee
ijlglè
Mies van Benthem Jutting in Middelburg
ZEELAND GEBOEKT 13
Welkom in het oude Middelburg
van boekverkoopster Mies van
Benthem Jutting (1876-1928).
s
•%Sl
iddelburg rond
1900. Een sla
perig provin
ciestadje. Met
een prachtige
boekhandel,
dat wel: Van Benthem Jutting.
Gaat er een bel rinkelen? Tot
1998 was de in 1801 opgerichte
boekwinkel te vinden in de Lan
ge Delft. 'Hofleverancier' stond er
op de gevel. Dat wapenbord is ver
dwenen. De boeken werden ver
vangen door lipstick en geurlij
nen.
Nu komt die boekhandel in
volle glorie terug. In boekvorm,
hoe toepasselijk. En dan niet eens
een echte bedrijfsgeschiedenis,
maar veel meer een verhaal over
de mensen die een eeuw geleden
dat bedrijf draaiende hielden:
Mies (1876-1928) en haar broer
Jaap (1879-1967) van Benthem Jut
ting.
Het boek waar het om gaat
heet Mies, naar boekverkoopster
Mies van Benthem Jutting. Het is
geschreven door Ada van Bent
hem Jutting (1929), de dochter
van de hierboven genoemde Jaap.
Mies was haar tante. Ada kreeg
een dertigtal brieven van haar
tante Mies overgeleverd. Er zijn
er meer geweest, maar die heb
ben de latere familiecensuur niet
overleefd.
De brieven beslaan grofweg de
jaren 1900-1928. Ze zijn chronolo
gisch in de verhaalvorm van het
boek opgenomen. Ada van Bent
hem Jutting - ze was dertig jaar
verslaggeefster bij Het Parool -
noemt haar boek in de ondertitel
'een uit de hand gelopen reporta
ge'. Vanuit de brieven schetst ze
met aanvulling van kranten, alge
mene bronnen en 'opwellende
herinneringen' een sfeervol beeld
van Middelburg in de eerste helft
van de 20ste eeuw.
Het hart van het boek wordt
gevormd door de jaren 1914-1918,
als de Eerste Wereldoorlog ook
het neutrale Nederland wakker
schudt. Mies zet zich volop in
voor de opvang van de Belgische
vluchtelingen die Zeeland over
spoelen. Op 17 oktober 1914
schrijft ze: „We zijn gezond,
Mies
maar hebben het overdruk.
Deze week is echt verschrikkelijk
geweest. We zijn kilo's afgeval
len. Als men een dikkert op straat
ziet, is het persé een Belg, want
die worden aan alle kanten te
goed gedaan. Een magere is persé
een Middelburger, want we heb
ben geen tijd om te eten, te sla
pen." Mies richt een naaiatelier in
voor de vluchtelingen, ze bezorgt
lectuur bij de in de provincie ge
stationeerde militairen. Ze heeft
contact met bekende figuren als
advocate en fotografe Anne Bolle
en de Amerikaanse Nederlander
Hendrik Willem van Loon.
Na een jaar ziekte overlijdt
Mies op 10 april 1928. Ze is onge
huwd gebleven. Ada Went uit
Amsterdam was haar particuliere
verpleegster. Broer Jaap trouwt
op 28 juli 1928 met die Ada. Op 16
november 1929 wordt dochter
Ada, de schrijfster van het boek,
geboren.
Op woensdag 24 februa
ri houdt Alisa van de
Haar de eerste
Hurgronje-lezing in
het University College Roosevelt
in Middelburg. Het onderwerp
van haar lezing is het debat over
de volkstaal in de zestien-
de-eeuwse Nederlanden. Van
der Haar, promovenda aan de
Rijksuniversiteit Groningen, zal
speciaal ingaan op de rol van Jo-
han Radermacher en Philips van
Marnix, heer van St. Aldegonde
in het debat, en op de meertalige
reputatie van Zeeland in die tijd.
De Hurgronje-lezingen willen
een podium geven aan onderzoe
kers die zich verdiepen in (een
aspect van) de Zeeuwse geschie
denis. Ze worden georganiseerd
in het kader van de Hurgron-
je-leerstoel met het Kairos Re
search Centre (UCR).
Biografe Annejet van der
Zijl duikt de komende
weken twee keer op in
Zeeland. Maandag 29 fe
bruari organiseert Boekhandel
de Vries in Zierikzee een lezing
in de Nieuwe Kerk in Zierikzee.
De avond begint om 20.00 uur.
Kaartjes kosten 10 euro per stuk.
Dinsdag 15 maart is Annejet
van der Zijl in Porgy Bess Ter-
neuzen. Aanvang 20.00 uur.
Kaartjes kosten 10 euro.
Haar laatste boek, De Ameri
kaanse prinses, is eind november
2015 verschenen. Inmiddels staat
het al wekenlang vermeld in elke
boekentoptien. Allene Tew, gebo
ren in Jamestown, Rhode Island
in 1872, is de hoofdpersoon. Zij
heeft een fascinerend leven ge
leid: van plattelandsmeisje naar
een vrouw met aanzien. Ze is de
peettante van prinses Beatrix ge
weest.
Van der Zijl maakte naam
met haar biografieën van onder
anderen Annie M.G. Schmidt,
Prins Bernhard en Gerard
Heineken.
www.pzc.nl/zeelandgeboekt
Hoe meer Zeeuwse poë
ten hoe beter. Het is he
lemaal mooi wanneer
we een begaafde dichte
res als Ester Naomi Perquin bij de
Zeeuwse literatuur kunnen inlij
ven. Het Nederlands Letteren-
fonds, voor de gelegenheid tot
Dutch Foundation for Literature
omgedoopt, werkt mee: 'Ester
Naomi Perquin (Utrecht, 1980)
grew up in Zierikzee'. De Ko
ninklijke Bibliotheek steunt ons:
'1988, verhuizing naar Zierikzee;
1999, begint opleiding aan de Am
sterdamse Schrijversschool'. Zo
staat het overal vermeld, dus zal
de Zeeuwse periode van de dichte
res vast belangrijk wezen.
In haar poëzie ontbreken on
miskenbare verwijzingen naar
Zeeland. Er zijn geen Zeeuwse
plaatsnamen, nauwelijks andere
plaatsnamen, want ze wil zich
niet vastleggen op één plaats. Juist
omdat het vanaf de eerste regel
('Wil iemand in mijn benen lo
pen') van het eerste gedicht ('Reïn
carnatie') uit haar eerste bundel
(Servetten halfstok uit 2007) in
haar poëzie over zich in anderen
verplaatsen gaat. 'Liet me argeloos
vallen die dag in andermans le-
Ester
Naomi
Perquin
ven', opent Celinspecties, de veelge
prezen bundel uit 2012 waarin ze
gedetineerden liet spreken.
En dan is er nog haar opus
twee uit 2009 met de titel die
geen toelichting behoeft: Namens
de ander.
Al verstoppertje spelend vindt
de dichteres zichzelf. En ook al
ontbreken harde bewijzen, we
gaan wel degelijk naar Zeeland.
Waar zou de dijk zich bevinden,
de dijk uit 'Vorderingen', een dijk
met erachter 'de geur/ van melk
en vlees?' Of waar speelt het ge
dicht 'Meisjes' zich af? 'Duingras
kietelt hun benen', lezen we over
de nog 'onaangeraakte' meisjes.
Maar 'over het zand' klinkt het ge
luid van de op brommers aanstor
mende jongens. In 'Gestrand'
loopt 'een zonderling spoor' naar
zee. Bij haar ideale man hoort, vol
gens het gedicht 'Gezocht', uit
zicht op zee. Hij dient verder te be
schikken over 'grote handen en di
to boekenkasten'.
Van boekenkasten gesproken:
in alle Zeeuwse boekenkasten
hoort het pas verschenen Jij bent
de verkeerde thuis, een kloek boek
met haar complete oeuvre.
Zeeland geboekt
VRIJDAG 19 FEBRUARI 2016
Mies van Benthem Jutting in 1918 aan haar bureau boven de boekwinkel, foto uit besproken boek
rii
Mies, de dame
van de boeken
door Jan van Damme
M
Een uit de hand
gelopen reportage
door Ada van
Benthem Jutting
206 pagina's
Eigen uitgave
19,50 euro
Voertaal: Engels (vragen kunnen in
het Nederlands gesteld worden); lo
catie: Raadszaal, oude stadhuis Mid
delburg; aanvang: 19.00 uur; aanmel
ding: a.vandixhoorn@ucr.nl
door Mario Molegraaf
E üer Naomi Terquin
en alle andere gedichten
tot nu toe
(1980)
Ester Naomi Perquin: Jij bent de ver
keerde en alle andere gedichten tot
nu toe - Van Oorschot Amsterdam,
176 pag., 19,99 euro.
