Twee dichters Elke zondag een Zeeuws gedicht
De duinen
in het
verschiet
Zeeuwse artikelen over '14-'18
19 15 JïSË
ZEELAND GEBOEKT 13
Opnieuw
de Eerste
Wereldoorlog in
Zeeland. Maar
nu anders. Een
bundel vol 'diepe
doorkijkjes'.
Zeeland geboekt
Dichter des Vaderlands
Anne Vegter en de
Vlaamse dichter Maud
Vanhauwaert verzor
gen op zaterdag 27 februari om
16.00 uur een poëziemiddag in de
Kloveniersdoelen in Middelburg.
Anne Vegter daagt alle lezers uit
om niet langer bang te zijn voor
'lastige' gedichten.
Samen met dichter Maud Van
hauwaert geeft ze een masterclass
poëzie lezen waarin aan de hand
van eigentijdse gedichten een ver
rassende kijk op poëzie wordt ge
boden. Kaarten kosten 7,50 euro.
Met ingang van 14 fe
bruari wordt er elke
zondag een gedicht
van een Zeeuwse
dichter op het PZC-weblog Zee-
landgeboekt gepubliceerd.
Ruim twintig poëten werken
mee aan het nieuwe dichtersplat-
form. Onder de titel 'Vers op
Zondag' presenteren zij een ge
dicht, waarin vaak een vleug
Zeeuws door zal klinken. Jan J.B.
Kuipers neemt aanstaande zon
dag de eerste aflevering voor zijn
rekening met Nieuw-Zaamslag.
Hiernaast de voorpublicatie:
NIEUW-ZAAMSLAG
Dorp binnen het dorp, nauwe straatjes naar straatjes
Wie als kind vertrekt moet levenslang verdwalen
Wie terugkeert na een leven moet het opnieuw
De Elleboog geeft toegang tot nooit meer weg
Gebogen rug waarlangs de gevels sluipen
De daakjes moeten altijd lager
Andermans tante in Axelse dracht staat niet meer
In de deur, niet eens als kleine vrouw
In grijstoon op een schouw
Alleen wat reddeloos verdween kan in de eeuwigheid
De kleinste mens op aard is binnen de mens
Het is de nauwe mens die plaats biedt aan de nauwste
www.pzc.nl/zeelandgeboekt
De Grote God van de Ne
derlandse poëzie, M.
Nijhoff, heeft op Wal
cheren een tempel. De
gelovige gaat naar Groot-Valkenis-
se, vlak onder de duinen, Valkenis-
seweg 66, om daar als schietgebed
het gedicht 'Het huis' op te zeg
gen, geschreven op 1 mei 1944.
Zo'n vijftien jaar eerder had Nij
hoff de plek ontdekt en er een
huis laten bouwen. Begin 1942
meldden zich twee Duitse officie
ren: 'Das Haus gefallt uns'. Het
vervolg lezen we in het gedicht:
'Op akkerland, met duinen in 't
verschiet,/ staat, in de schaduw
van nabij geboomt,/ het huis dat
ik ontruimde en achterliet,/ en
dat thans door de vijand wordt be
woond.' Het huis spreekt nog in
dromen tot hem en doet de ver
heugende voorspelling 'dat straks
een reinigende storm opsteekt'.
De gelovige die méér vrome
tekst nodig heeft, kan terecht in
het tijdschrift De Gids, jaargangen
1938 en 1940. Daarin staan drie
fragmenten van wat een zeer
Zeeuwse roman had moeten wor
den, Luctor et Emergo. We hoeven
Martinus
Nijhoff
1894-1953
er niet om te treuren dat Nijhoffs
prozaplan is gestrand, want het
was de saaiste roman uit de hele
Nederlandse literatuur geworden.
Louter Luctor wat mij betreft, het
Latijnse werkwoord voor moei
zaam worstelen. Van het Emergo,
het stralend opduiken, komt niets
terecht.
De schrijver brengt de zomer
door in zijn buitenhuis op Walche
ren. Er komen diverse mensen op
bezoek, die hem allemaal informe
ren over een bruiloft te Middel
burg, maar het blijft onduidelijk
waarom ons die zou moeten inte
resseren. Tot leven komt de ro
man slechts wanneer het huis
wordt beschreven, het landschap
eromheen.
Bezoekster Annie krijgt een
rondleiding en wij kijken mee
vanuit de slaapkamer van de
schrijver naar 'bomen en duinen'.
Er is een uitstapje naar 'Walche-
ren's Palace Hotel', Britannia te
Vlissingen waar men komt om
'een whiskey te drinken, de maan
op zee te zien blinken'. Men
maakt zelfs, in een museale auto
mobiel, een 'tour de l'ïle', met een
theepauze te Domburg.
En dan natuurlijk terug naar de
tempel, het huis te Valkenisse,
'hoe heerlijk om van het strand te
komen en hier in de schaduw uit
te rusten'.
SEsTé "felsen
ddrt ~öe Cjrens
ndré Bauwens en
Miranda Haak zorg
den al voor Bange
jaren, over Zeeuws-
Vlaanderen tijdens
'14-T8. Jan Zwemer
en Allie Barth namen de hele pro
vincie onder de loep in die welis
waar neutrale maar zeker niet vre
dige periode.
Sinds kort is er een derde boek:
Zeeland en de Eerste Wereldoorlog,
samengesteld door Henk van der
Linden en Leo van der Vliet. Ze
verzamelden artikelen, die de af
gelopen eeuw verschenen in
heemkundige tijdschriften, kro
nieken en boeken. Inclusief een
enkel origineel dagboek. Zo krij
gen we een boeiend palet voorge
schoteld van die voor Zeeland
spannende episode.
De uitgave is nauw gelinkt aan
de in 2001 opgerichte Stichting
Studiecentrum Eerste Wereldoor
log (SSEW). In het kader van hon
derd jaar Eerste Wereldoorlog
brengt de SSEW bundels uit over
specifieke regio's en steden. In
2014 verscheen Amsterdam en de
Eerste Wereldoorlog. Nu dus Zee
land en de Eerste Wereldoorlog.
Over de samenstellers: Henk van
der Linden (1944) is historisch pu
blicist, vooral over Nederland en
de Eerste Wereldoorlog, en hij is
eindredacteur van de intussen
31-delige De Grote Oorlog, Kroniek
2914-1918. De in Middelburg woon
achtige Leo van der Vliet (1948)
studeerde economie en bedrijfs
kunde en volgde op latere leeftijd
een masteropleiding geschiede
nis. Hij geeft cursussen voor de
SSEW en publiceerde over onder
andere de Doodendraad.
De meeste van de in totaal
twintig artikelen zijn overgeno
men uit tijdschriften van heem
kundige kringen in Zeeland.
Enkele voorbeelden:
- van Jules Braat (Vlissingen,
1931) zijn drie artikelen opgeno
men: 'Een roerige verjaardag, relle
tjes bij het Duitse consulaat in
Vlissingen' verscheen in Den Spie
gel (2006); 'Spionnenjacht, een on
derzoek naar spionage op Walche
ren' werd in 2012 in De Wete ge
publiceerd; 'Slaat ze dood, de ster
rendragers! Onlusten in Vlissin
gen en Souburg' stond in 2011 in
Den Spiegel.
- Toon Franken (Zeeuws Archief)
schreef in Den Spiegel 1997 over
buitenlandse militaire vliegtui
gen die in Nederland neerstortten
of een noodlanding maakten.
- Het in 2005 in Kroniek van de
Stichting Heemkundige Kring Sas
van Gent gepubliceerde dagboek
van M.C. Stouthamer (1880-1943)
is integraal opgenomen.
De samenstellers schrijven dat
hun boek niet een 'algeheel over
zicht' is, „maar een reeks verras
sende, diepe doorkijkjes, mooi uit
gelicht omdat de auteurs/ onder
zoekers echt hun tanden in hun
onderdeel van de geschiedenis
hebben gezet".
Zeeland en
de Eerste
Wereldoorlog
VRIJDAG 12 FEBRUARI 2016
door Mario Molegraaf
De Groote Oorlog
kwam dichtbij
W Wereldooi
door Jan van Damme
Belgische vluchtelingen - illustratie in Zeeland en de Eerste Wereldoorlog.
Zeeuwse nieuwjaarskaart 1915.
Henk van der
Linden en Leo van
der Vliet (redactie)
Uitgeverij Aspekt
518 pagina's
24,95 euro.
